نماد پرچم در افغانستان: عنصری وحدت بخش یا ابزاری سیاسی در دست جریان های حاکم؟
۲۱ اسفند(حوت)۱۴۰۰-۲۰۲۲/۳/۱۲
پس از روی کار آمدن مجدد طالبان به قدرت یکی از اقدامات نخستین این گروه در بدو به دست گرفتن حکومت، برداشتن پرچم ملی افغانستان و برافراشتن پرچم خود در نقاط مختلف بود. اقدامی که منجر به خشم و ناراحتی و حتی اعتراض بسیاری از شهروندان افغانستان شد. با بازگشت طالبان به قدرت پرچم سفید و سیاه این گروه در بالای اکثر ساختمان های دولتی، ایستگاه ها و مراکز نظامی دیده می شود. با این حال این اقدام اعتراضات متعددی را در سراسر کشور برانگیخت که در یکی از آنها در ماه حوت منجر به کشته شدن و زخمی شدن چند نفر شد. علاوه بر این، در روزهای نخست حاکمیت طالبان دانش نامه آزاد ویکی پدیا در وب سایت خود نیز پرچم سفید طالبان را به جای پرچم افغانستان بارگزاری کرد که موجی ازاعتراضات را برانگیخت. چنانکه مریم سلیمان خیل، نماینده مجلس پیشین افغانستان در واکنش به این اقدام گفت« پرچم سفید، پرچم مردم افغانستان نیست بلکه پرچم گروهی است که به حملات انتحاری باور دارند». اما تغییر پرچم در افغانستان مسئله تازه ای نیست. چنانکه طی ۱۰۲ سال استقلال، پرچم های ملی این کشور ۳۰ بار تغییر کرده اند که فقط در سال ۱۹۱۹ تنها ۶ بار عوض شد.
افغانستان از قرن بیستم بیشتر از هر کشور دیگری در جهان تغییراتی در پرچم ملی خود داشته است. آخرین پرچم این کشور قبل از حضور دوباره طالبان که همچنان در بسیاری نمایندگی های این کشور در خارج از افغانستان و حتی توسط بسیاری از شهروندان استفاده می شود، در سال ۲۰۰۲ توسط دولت جدید ایجاد و در سال ۲۰۰۴ رسمیت یافت. به گونه ای که تبدیل به یکی از چهارنماد اصلی ملی در این کشور شد. این پرچم به ترتیب، دارای سه نوار عمودی سیاه، قرمز و سبز است که با سیاه از چپ به راست شروع می شود. رنگ مشکی این پرچم نمایانگر گذشته سیاه و نشان دهنده دوره ای از تاریخ این کشور است که اشغال شده بود. رنگ قرمز، نشان دهنده خونی است که برای رهایی از افغانستان از دست حاکمان خارجی به ویژه از جنگ بریتانیا و افغانستان در قرن نوزدهم ریخته شد. سبز رنگ اسلام است و همچنین نشان دهنده امیدهای جدید برای آینده افغانستان. در مورد طراحی این پرچم اعتقاد بر این است که به دست یک هنرمند افغان به نام برژنا در زمان شاه امان الله خان ساخته شده است که البته چندین بار اصلاح شده است.
چرا پرچم ها اهمیت دارد؟
قبل از ورود به تغییر و تحولات در روند پرچم افغانستان نگاهی به اهمیت و تکامل استفاده از پرچم در جهان میاندازیم. پرچم ها توسط کشورها تنها به دلیل به اهتزار درآوردن چیزی در هوا مورد استفاده قرار نمی گیرند. یک کشور ساعت ها و هزینه های زیادی را برای طراحی پرچم خود انجام می دهد. زیرا پرچم نماد و شناسنامه ای برای نشان دادن یک کشور در جهان است. پرچم پارچه ای است که عموماً به طور نمادین توسط یک ملت یا سازمان و یا ایالت استفاده می شود. اما پرچم ها کارایی های مختلفی دارند. چنانکه می توان از آنها برای پیام رسانی، تبلیغات، علامت گذاری و مراسم مذهبی استفاده کرد. پرچم های ملی می توانند نمادهای مهم میهن پرستانه با تفاسیر متفاوت از کشوری به کشور دیگر باشند. پرچم های نظامی، سیاسی و مذهبی در طول تاریخ الهام بخش احساسات مثبت و منفی بوده و هتک حرمت این پرچم ها معمولا به عنوان یک عمل شایسته ی مجازات تلقی می شود.
اولین پرچم ها برای کمک به هماهنگی نظامی در میدان های جنگ مورد استفاده قرار می گرفته اند. در واقع، در محیط هایی که ارتباطات گیری چالش برانگیز است، پرچم ها نقش مهمی ایفا می کنند. اگرچه نمادهای پرچم ها در برخی از فرهنگ های باستانی مورد استفاده قرار می گرفتند، اما در مورد منشا پرچم ها اختلاف وجود دارد عده ای معتقدند که پرچم ها از چین سرچشمه گرفته اند اما برخی دیگر معتقدند که پرچم امپراتوری روم یا کوروش کبیر نخستین پرچم های واقعی بودند. پرچم ها همچنین در حماسه هندی مهابهاراتا نیز نقش مهمی داشتند. در طول قرون وسطی نیز پرچم ها عمدتاً در طول نبردها برای شناسایی رهبران مورد استفاده قرار می گرفتند. در اروپا شوالیه ها، در ژاپن سامورایی ها و در چین ژنرال های تحت ارتش امپراتوری از پرچم ها استفاده می کردند. با جایگزین شدن شوالیه های اروپایی با ارتش های متمرکز، پرچم ها وسیله ای برای شناسایی ملت ها و حتی واحدهای نظامی مشخص شد. پرچم ها پس از آن ارزش استراتژیک مهمی پیدا کردند و به اشیایی تبدیل شدند که باید تسخیر یا دفاع شوند. در نهایت، این پرچم ها خطر زیادی برای حاملان آنها ایجاد کرد و در جنگ جهانی اول حمل پرچم در میدان های جنگ لغو شد. به طور کلی، از زمان کریستف کلمب نیز استفاده از پرچم ها مرسوم بوده( و بعداً یک الزام قانونی به وجود آمد) کشتی ها پرچم هایی که نشان دهنده ملیت آنهاست را استفاده کنند. این پرچم ها در نهایت به پرچم های ملی و پرچم های دریایی امروز تبدیل شدند. این پرچم ها به وسیله ارتباطی در دریا تبدیل شدند و در نتیجه سیستم های مختلفی از سیگنال های پرچم به وجود آمد. در این میان یکی از محبوب ترین کاربردهای پرچم نماد یک ملت یا کشور است. بنابراین، استفاده از پرچم ها به عنوان یکی از نمادها و شناسنامه یک کشور(که در آن هویت یک کشور نمایان است) تلقی می شود.
مروری به تغییرات پرچم در افغانستان
اما برگردیم به افغانستان. از زمان استقلال کامل افغانستان از بریتانیا در بیش از ۱۰۰ سال پیش، پرچم این کشور حداقل ۱۸ بار تغییر کرده است که در ادامه به سیر روند چگونگی تحول و تکامل پرچم افغانستان طی ۱۰۰ سال گذشته خواهیم پرداخت،. گرچه در برخی متون و مباحث تاریخی پرچم افغانستان – از سال ۱۷۰۰، افغانستان شاهد تغییرات زیادی در پرچم خود بوده است و از زمان تأسیس سلسله هوتکی در سال ۱۷۰۹، افغانستان ۲۵ پرچم مختلف داشته و در سال ۲۰۱۳ و از آن زمان به همین شکل باقی مانده است اما غالبا اشاره ای نیز به پرچم این کشور از دوران حکومت احمد شاه درانی شده است:
- ۱۷۴۷–۱۸۴۲: پرچم تحت حکومت احمد شاه درانی، بنیانگذار افغانستان مدرن که به دو رنگ اصلی سبز و سفید طرح شده بود.
- ۱۸۸۰-۱۹۰۱: در این دوره پرچم تحت حکومت عبدالرحمن خان به اهتزاز درآمد که تماماً مشکی بود.
- ۱۹۰۱-۱۹۱۹: در این دوره حبیب الله خان بر افغانستان تحت الحمایه بریتانیا حکومت می کند. او پرچم یک دست سیاهِ پدرش را با نشانی مرکزی در پرچم که نشان دهندۀ مسجدی در بالای دو شمشیر ضربدری و احاطه شده با یک تاج گل بود، تغییر می دهد.
- ۱۹۲۱: در این دوره افغانستان در زمان امان الله خان به طور کامل از بریتانیا مستقل می شود. در افغانستان، “روز استقلال” نماد امضای معاهده ای بین امان الله خان، پادشاه وقت افغانستان، و بریتانیا در ۱۹ اوت ۱۹۱۹ است. این معاهده لندن را متعهد کرد که از مداخله در امور افغانستان دست بردارد. در این بازۀ زمانی، مسجدی که در مرکز نشانِ درج شده در پرچم این دوره قرار دارد، مانند شمشیرهای ضربدری، نمادی تکراری است. اما امان الله تاج گل را با یک اوکتاگرام/هشت ضلعیِ تابشی جایگزین و شمشیرها را کوچکتر می کند.
- ۱۹۲۶: شاه امان الله در سال ۱۹۲۶ پادشاهی افغانستان را اعلام کرد. بدین ترتیب پرچم و نشان تغییر می کند. اوکتاگرام یا همان نشانِ هشت ضلعی با یک تاج گل جایگزین شده، شمشیرها کلا برداشته می شوند و نماد مسجد اکنون دیگر محرابی رو به مکه را نمایان می کند.
- ۱۹۲۹: در این دوره حبیب الله کلکانی علیه امان الله بر می خیزد. افغانستان در زمان حبیب الله کلکانی به امارت تبدیل می شود. پرچم در این دوره با سه رنگ شبیه پرچمی است که توسط نیروهای مهاجم مغول در قرن سیزدهم برافراشته شد.
- ۱۹۲۹: پسر عموی امان الله، محمد نادرشاه، شورش قبیله ای را رهبری و یک بار دیگر پادشاهی را تحت فرمان خود اعلام می کند. پرچم در این دوره به سه رنگی اصلی باز می گردد که برای مدت کوتاهی در زمان امان الله به اهتزاز درآمد، سیاه برای گذشته پر آشوب، قرمز نشان دهنده خون ریخته شده برای آزادی، و سبز، نشان دهندۀ رفاه و کامیابی. نشان اصلی امان الله نیز در مرکز قرار دارد.
- ۱۹۳۳: در این دوره نادر ترور شده، پسرش محمد ظاهر پادشاه می شود و ثبات را به ارمغان می آورد. او آخرین الگوی پرچم پدرش را حفظ می کند؛ اما در آن پرچم، مهر یا همان نشان مرکزی تغییر می کند، به طوری که نشان مسجد از اولین پرچم پادشاهی در سال هجری قمری که حکومت نادر آغاز شد، و دور تا دور آن را دسته های گندم احاطه کرده بود، نمایان می شود.
- ۱۹۷۳: پسر عموی ظاهرشاه، محمد داوود خان، او را در یک کودتای نظامی سرنگون و افغانستان را تحت رهبری خود به جمهوری تبدیل می کند. نزدیک به یک سال، با حذف تاریخ سلسله نادر، پرچم کشور به لحاظ شکلی عمدتاً ثابت می ماند.
- ۱۹۷۴: پرچم جمهوری تغییر می کند. رنگ ها حفظ می شود اما جهت آنها را تغییر می دهد. عقابی در گوشه ای از پرچم بال هایش را باز کرده تا محراب را روی سینه نشان دهد و دور تا دورش را خوشه های گندم احاطه کرده است.
- ۱۹۷۸: داوود در کودتای کمونیستی کشته، نورمحمد تره کی رئیس جمهور می شود. ابتدا نشان مرکزی از پرچم حذف و سپس به پرچمی قرمز رنگ با نشانی در گوشه تبدیل می شود. کلمه خلق (مردم) با گندم احاطه شده و روبانی که در زیر آن کودتا را ستایش می کند، جایگزین می شود. اما ستایش به کنار، مردم از حاکمان خود ناراضی هستند و کشور بی ثبات می شود.
- ۱۹۷۹-۱۹۸۰: تره کی در سپتامبر ۱۹۷۹ توسط حفیظ الله امین که زمام امور را بر عهده می گیرد، کشته می شود. اتحاد جماهیر شوروی در ماه دسامبر برای “حمایت” از رژیم کمونیستی حمله کرده و ببرک کارمل را رئیس جمهور می کند. پرچم و نشان در سال ۱۹۸۰ تغییر می کند. نشانِ جدید خورشیدیست که بر فراز محراب در زمینی سرسبز با کتابی باز طلوع می کند. یک ستاره کمونیست قرمز و یک چرخ دنده نشان دهنده صنعت در بالای تاج گل گندم قرار دارند.
- ۱۹۸۶: کارمل برکنار و محمد نجیب الله رئیس جمهور دولتی دست نشانده شوروی می شود. مقاومت در برابر دولت و شوروی در نیرویی متشکل از ۹۰۰۰۰ مبارز مجاهد رشد و گسترش می یابد. نماد پرچم تغییر می کند، ستاره قرمز و کتاب (که تصور می شود مانیفست کمونیست است) حذف و چرخ دنده به پایین برده می شود.
- آوریل ۱۹۹۲: سه سال پس از خروج شوروی، مجاهدین احمدشاه مسعود کابل را تصرف کردند. در ماه ژوئن، برهان الدین ربانی رئیس جمهور یک کشور اسلامی می شود. در ماه دسامبر، پرچم تغییر می کند. رنگ ها شبیه پرچم های بسیاری از کشورهای مسلمان دیگر است، نشان مرکزی پرچم مسجد امان الله و گندم نادر است، شمشیرهایی که نشان دهنده پیروزی مجاهدین است دور آن را احاطه کرده اند و شهادتین در فراز آن قرار دارد.
- ۱۹۹۴: نارضایتی از حکومت ربانی افزایش می یابد و کودتایی در ژانویه انجام می شود که دولت او را تضعیف می کند. طالبان در ماه اکتبر ظاهر شده و وعده صلح می دهند. این گروه به زودی جنوب غربی را تصرف کرده و به سمت کابل می رود.
- ۱۹۹۶: طالبان کابل را پس از دو سال جنگ تصرف، افغانستان را یک امارت اسلامی اعلام کرده، و پرچم را در ابتدا به پرچمی یکدست سفید تغییر دادند، سپس یک سال بعد شهادتین را با رنگ سیاه به آن اضافه کردند.
- ۱۹۹۷: در سال ۱۹۹۷، اسامه بن لادن رهبر القاعده به افغانستان بازگشت و به ملا عمر، رهبر طالبان نزدیک شد.
- سپتامبر ۲۰۰۱: هواپیماربایان چهار هواپیمای تجاری را به مرکز تجارت جهانی در نیویورک، پنتاگون و میدانی در پنسیلوانیا زدند. ایالات متحده القاعده را مقصر دانسته و خواستار تحویل بن لادن از طالبان می شود، گروهی که می گوید تنها او را به یک کشور بی طرف تحویل می دهد. ایالات متحده امتناع می کند و در ماه اکتبر با بریتانیا حمله بر افغانستان را آغاز می کند.
- نوامبر ۲۰۰۱: ائتلاف شمال ضد طالبان، از جمله دولت ربانی، کابل را از طالبان پس می گیرد. پرچم و نشان ربانی با اضافه شدن شهادتین به رنگ آبی به پرچم بازگردانده می شود. طالبان نیز برای پیاده سازیِ یک عملیات نظامی طولانی علیه نیروهای غربی و دولت کابل عقب نشینی می کند.
- ۲۰۰۲: یک ماه پس از اینکه حامد کرزی به مدت دو سال به عنوان رهبری دولت انتقالی تحت حمایت ایالات متحده انتخاب شد، پرچم به رنگ های دوران ظاهر و ظاهر نشان مرکزی با برداشتن شمشیرها به نشانِ سال ۱۹۹۲ باز می گردد. لویه جرگه در ماه ژوئن، نشان را به جای سفید طلایی می کند.
- اکتبر ۲۰۰۴: کرزی پس از انتخابات مورد بحث و جدل رئیس جمهور شد. افغانستان کشوری جمهوری اسلامی با در اختیار داشتن رئیس جمهوری همه کاره اعلام شد. او در انتخابات مورد مناقشه دیگری در سال ۲۰۰۹ نیز پیروز شد.
- اگوست ۲۰۱۳: در اواخر حکومت کرزی، یک پرچم اصلاح شده رونمایی شد. نشان سفید میان پرچم بزرگتر گردیده است، به طوری که روی نوارهای سیاه و سبز همپوشانی دارد و برخی جزئیات یز اضافه شده است.
- سپتامبر ۲۰۱۴: اشرف غنی پس از دو دور رای گیری در انتخاباتی که به شدت با رقیب خود عبدالله عبدالله برسر بحث و مناقشه بود؛ رئیس جمهور شد. این سناریو در سپتامبر ۲۰۱۹ نیز تکرار می شود.
- فوریه ۲۰۲۰: ایالات متحده و طالبان پس از بیش از ۱۸ سال جنگ، “توافق نامه ای برای برقراری صلح” در افغانستان امضا کردند.
- ۲۰۲۱: نیروهای ایالات متحده و ناتو در ماه ژوئیه خروج از افغانستان را آغاز کردند و خلاء قدرتی را به جای گذاشتند که پیشروی طالبان را تسهیل کرد. در ماه اوت، غنی از افغانستان فرار می کند. طالبان بار دیگر در کشور قدرت گرفته و نهایتاً بار دیگر پرچم سفید خود را دوباره معرفی کردند.(Chughtai and Moslish, 2021).
بنابراین، با نگاهی تاریخی به روند تغییر پرچم در افغانستان این مسئله به راحتی درک می شود که عمر پرچم ها به عمر حکومت ها بستگی دارد. درواقع، در افغانستان آنچه پرچم را نماد یک کشور می کند بیشتر از آنکه برگرفته از ارزش های ملی باشد، رنگ و بوی سیاست و ایدئولوژی به خود گرفته است. با این وجود، به گفتۀ حبیب الله رفیع، پژوهشگر افغان و عضو اکادمی علوم افغانستان، “تغییر در نمادها و رنگ های بیرق در هر دوره ای بیانگر برداشت و میل حاکمان همان دوره هاست. اما او معتقد است که بیرق کنونی، “نمایندگی از تمام ملت افغانستان می کند” و به دلیل این که تمامی ملت افغانستان برای بلند نگه داشتن این بیرق، “یک سان مبارزه کرده و خون داده اند”، “هیچ کس از نمادهای ملی این بیرق بیرون نیست.”
حذف پرچم افغانستان نخستین اقدام طالبان در روزهای ابتدایی بازگشت به قدرت
همانطور که آمد به دنبالِ بازپس گیری افغانستان در ماه اوت سال ۲۰۲۱، طالبان پرچم ملی این کشور را با پرچم سفید خود که بر روی آن «لا اله الا الله، محمد رسول الله» نوشته شده است، جایگزین کردند. پایین کشاندن پرچم سه رنگِ افغانستان (سبز، قرمز و مشکی) دست کم در دو شهر افغانستان تظاهراتی را برانگیخت و حداقل سه نفر در شهر جلال آباد در شرق این کشور در جریان تظاهرات ضد طالبان کشته شدند. حادثه جلال آباد طوفانی در رسانه های اجتماعی را ایجاد کرد که به نوبه خود موجی از همبستگی را در بین مردم برانگیخت و افغان ها را متقاعد کرد که وفاداری شان به پرچم سه رنگ ملی خود را نشان دهند. در ویدئویی که در شبکه های اجتماعی دست به دست شد، معترضان در جلال آباد سعی داشتند پرچم ملی را بر روی پل عابر پیادۀ خیابانی شلوغ آنهم پس از اینکه با بنر طالبان جایگزین شده بود، به اهتزاز درآورند. اما باید توجه داشت با حضور دوبارۀ طالبان در افغانستان، این نخستین مرتبه نیست که پرچم افغانستان بار دیگر تغییر می کند.
پرچم طالبان به رنگ سفید با نوشته ای در مرکز آن به رنگ سیاه است. نوشته ای که نشان دهنده ایمان مسلمانان و سوگند اسلامی و اولین ستون از پنج رکن اسلام است که در قرآن به آن اشاره شده است. روی پرچم سفید نیز «امارت اسلامی افغانستان» نوشته شده است که نام رسمی جدید این کشور پس از استقرار طالبان است. اما هنگامی که این گروه برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ قدرت را به دست گرفتن پرچم سفید رنگ بود که نمادی از پاک بودن ایمان و شهادت بود.
درواقع، حالا که این گروه دوباره قدرت را به دست گرفته اند در تلاش اند تا تمام نمادهای امارت اسلامی را اجرا کنند. در تازه ترین مورد در این رابطه، والی طالبان در ولایت خوست در دستوری به همه ادارات، خانه های شخصی و حتی در استفاده در وسایل نقلیه گفته است که پرچم حکومت پیشین را استفاده نکنند. این والی در ماه گذشته بر اساس این دستورالعمل به مردم سه روز فرصت داده بود تا پرچم حکومت قبلی را از زندگی خود حذف کنند. اما این امر بر اسلس گزارش صدای آمریکا با موجی از واکنش های شهروندان افغانستان در فضای اجتماعی رو به رو شده است. چنانکه« یکی از کاربران شبکه اجتماعی نوشته است “از خانه ها و دوچرخه ها و دیوارها دور می کنی، مگر از دل ها چطور دور می کنی؟ حکومت تان باید مستحکم به عدل و محبت و دموکراسی باشد. اگر پرچم سفید مردم را نان و کار و آسایش بدهد، حتماً مردم به دل و جان می خرند”. همچنین یکی دیگر از فعالان رسانه ای نوشته است تضادها و ارزش های متفاوت در افغانستان موجب ایجاد فاصله میام مردم افغانستان شده است. او همچنین نوشته: ارزش های ملی که همه مردم افغانستان خود را در آن ببینند وجود ندارد من جمله پرچم. چراکه سمبل ها در اغلب موارد معرف طرز دید یک گروه و یا قوم خاص بوده و در تفاهم با سایر اقشار جامعه صورت نگرفته است».
به هر روی شاهد هستیم که بار دیگر حکومت طالبان در افغانستان بر سر کار آمده است. طالبان پرچم حکومت را تغییر داده و پرچم خود را در همه جا نصب کرده اند. اگرچه طالبان آنچه را که اکنون در جهت تمام اهداف عملی و حکومت واقعی کشور است، در دست گرفته و اداره می‌کنند، اما هنوز رسماً توسط هیچ یک از کشورهای جهان پذیرفته نشده اند و این موضوع تا کنون از نظر سیاسی حل نشده باقی مانده است. هم پرچم افغانستان و هم نام رسمی کشور محل مناقشه است، به طوری که طالبان جدید یک نسخه و بقایای دولت سابق از طالبان نسخه دیگری را تبلیغ می کنند. طالبان همیشه پرچمی متفاوت از دولت ضد طالبان افغانستان به اهتزاز درآورده و در بحبوحه تسلط دوبارۀ خود بر کشور، آن را برافراشته اند. به لحاظ تئوری، آنها می توانستند پرچم موجود در کشور را حفظ کرده و تنها از پرچم طالبان به عنوان نماد جنبش سیاسی خود استفاده کنند. اما از آنجایی که پرچم طالبان تقریبا ۲۰ سال می شود که نماد مبارز آنها در میدان جنگ بوده است، بعید به نظر می رسد که به پذیرش و ابقایِ پرچم ملی افغانستان رضایت دهند. پرچم طالبان که از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۱ نیز توسط این گروه استفاده می شد اکنون به نمادی برای آنها تبدیل شده است.(polgeonow,2021).
در نهایت، تغییر پرچم ها در افغانستان نشان از یک جامعه در نوسان با بی ثباتی تقریباً دائمی است. این تنوع پرچم ها نیز نشان دهنده تنوع جامعه افغانستان و طیف وسیعی از منافع است.بنابراین، درک پرچم ها، نمادها و استفاده از آنها در درک سیاست و جامعه بسیار مهم است. پرچم ها فشرده ترین و واضح ترین بیان هویت هستند. علاوه بر این پرچم ها مستقیماً با احساسات مردم و نیاز عمیق تر به تعلق و هویت صحبت می کنند. مردم زیر پرچم خود و برای آن می جنگند و هنوز هم می جنگند و می میرند(Kurbalija,2021).
با این حال در افغانستان وجود ایدئولوژی های مختلف، عدم ارزش ها و آرمان های ملی منجر به تغییر پرچم های مختلف با تغییر حکومت ها شده است. در واقع برخی از پرچم ها در افغانستان بیشتر از آنکه نماد هویت ملی و دربرگیرنده ارزش های تمام اقوام و شهروندان افغانستان باشد بیشتر نمایندگی گروه یا جریان و یا هم ایدئولوژی خاصی را می کند. پرچم ها در بازه های زمانی مختلف نماینگر بازی های سیاسی افغانستان و تسلط کوتاه مدت یک جریان سیاسی بر سایر رقبا بوده است. به همین جهت است که تغییر حکومت در افغانستان با تغییر پرچم همراه است. وجود دهه ها جنگ و خشونت، عدم نهادینه شدن وحدت ملی و ارزش های مشترک منجر به این روند در افغانستان شده است. همانطور که آمد یکی از محبوب ترین کاربردهای یک پرچم نماد «یک ملت» بودن است. در کشورهای دیگر حضور جریان های مختلف در قدرت منجر به تغییر پرچم نمی شود اما در افغانستان تاحدی عکس این مسئله در جریان است. که شاید بتوان آن را ناشی از عدم ایجاد پدیده «ملت واحد» در این کشور قلمداد کرد. شکست روند ملت سازی در افغانستان زیر سایه تنش های سیاسی و زدو بندهای قومی منجر به آن شده است که دولتی واحد و ملتی منسجم به آرمانی دست نیافتنی برای مردم این کشور تبدیل شود که نتیجه آن را می توان در تغییر پرچم ها دید.
منابع
polgeonow, (2021), “Have Afghanistan’s Flag and Official Name Changed?”, https://www.polgeonow.com/2021/09/afghanistan-name-change-new-flag.html
Chughtai, Alia and Moslih, Hashmat , (2021), “Infographic: Afghanistan’s flags over the years”, https://www.aljazeera.com/news/2021/8/19/infographic-what-afghanistans-new-flag-looks-like-interactive
Kurbalija,Jovan(2021), “How Afghanistan changed 30 flags in 120 years?”, https://www.diplomacy.edu/blog/how-afghanistan-changed-30-flags-in-102-years/