کاپیسا کوچکترین ولایت افغانستان، در آتش رقابت بی پایان جنگ سالاران محلی و طالبان(۲۳)

۱۰ مرداد(اسد)۱۴۰۱-۲۰۲۲/۸/۱

بر اساس پروفایل ولایتی وزارت اقتصاد ولایت کاپیسا، این ولایت« در ۸۰ کیلومتری شمال شرق کابل موقعیت داشته و از شمال با پنجشیر، شرق با لغمان، جنوب با کابل و از جنوب غرب با پروان هم مرز است. مرکز این ولایت محمودراقی است و متباقی ولسوالی های آن عبارتند از: حصه اول کوهستان، حصه دوم کوهستان، کوه بند، نجراب، اله­سای، تگاب اند که دارای ۷۱۵ روستا است. ولسوالی نجراب بزرگترین تعداد نفوس کاپیسا را دارا است. ولایت کاپیسا ازجمله ولایات کشور است که دارای بخش های هموار، نیمه هموار، کوهستانی، نیمه کوهستانی است. کاپیسا یا کیپس که به نام نیسا در دفتر خاطرات اسکندر مقدونی درج گردیده است، به معنی باغ خدا، سرزمین سرسبز و شاداب آمده است در دامنه سلسله جبال هندوکش قرار دارد. کاپیسا از جهت اینکه در زمانی پایتخت آریانا بوده است دارای جایگاه تاریخی خاصی بوده است چنانچه که در دل این ولایت اماکن تاریخی زیادی وجود دارد».

بر اساس برآورد اداره ملی احصائیه و معلومات افغانستان برای سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰  این ولایت حدود ۴۷۹٫۸۷۵ نفر جمعیت دارد. اقوام اصلی کاپیسا پشتون، تاجیک و نورستانی هستند. در این میان تاجیک ها عمدتاً در بخش شمالی استان زندگی می کنند. پشتون ها نیز در مناطق جنوبی ولایت زندگی می کنند. چنانکه بیشتر قوم غلزایی در ولسوالی تگاب زندگی می کنند. همچنین، اعضای قبیله صافی در ولسوالی های کوهبند و نجراب حضور دارند. از دیگر گروه های قومی می توان به هزاره ها در این ولایت اشاره کرد که ساکن در نواحی کوهستانی مانند آله سای و کوهبند است. این ولایت یک جاده اصلی دارد که مرکز کاپیسا، محمودراقی را به شهر کابل متصل می کند. بر اساس گزارش شبکه تحلیلگران افغانستان در اکتبر ۲۰۲۰ نیروها جاده اصلی را که ولسوالی/شهرستان آله سای را که به مرکز استان وصل می کند برای جلوگیری از حرکت شبه نظامیان بسته بودند.

وضعیت دشوار امنیتی در کاپیسا

به گفته شبکه تحلیلگران افغانستان، کاپیسا دارای اهمیت استراتژیک است. زیرا استان کوچکی است که تقریباً در میانه همه چیز قرار دارد. در نتیجه شورشیان در تلاش برای تسلط بر کاپیسا که منجر به دسترسی آسان به پایتخت و استان های همجوار می شد، بودند. از نظر جامعه شناختی ولسوالی های کاپیسا به دو جبهه تقسیم شده اند. به طوری که ولایت های شمالی که عمدتاً تاجیک نشین هستند به دلیل نزدیکی به حزب جمعیت اسلامی حمایت کمی از طالبان داشتند اما ولسوالی های جنوبی رابطه نزدیکتری با گروه های شبه نظامی داشتند. ناحیه جنوبی کاپیسا از ولسوالی تگاب به روستای ازبین در ولسوالی سروبی ولایت کابل و سپس به ولسوالی بادپخ ولایت لغمان متصل می شود که یکی از گذرگاه های نسبتاً راحت برای تردد است. که به گفته تحلیلگران شبکه افغانستان این منطقه در حال تبدیل شدن به یک گذرگاه و پناهگاه مهم برای شورشیانی شده بود که از منطقه مرزی با پاکستان وارد افغانستان می شوند. با این وجود کاپیسا از جمله ولایتی بوده که وضعیت امینتی متفاوتی را تجربه کرده. در همین راستا براساس گزارش نیویورک تایمز در سال ۲۰۱۴ جنوب کاپیسا همیشه یکی از مناطق دشوار/سخت بوده است و وضعیت دشوار امنیتی به ویژه در مناطق جنوبی حاکم بوده است که نبرد بین شبه نظامیان طالبان و نیروهای دولتی پس از آن در این منطقه شدت گرفت که نیروهای آیساف فرانسه در سال ۲۰۱۲ این منطقه را ترک کردند. اما موفقیت طالبان تا حد زیادی به فقدان توانایی و یا هم عدم تمایل نیروهای امنیتی افغانستان برای غلبه بر مناطق تحت کنترل طالبان در کاپیسا برمی گردد. این در حالی است که نیروهای ویژه ایالات متحده نفوذ شبه نظامیان یا ستیزه جویان به ارتش افغانستان و همکاری نزدیک بین اردوی ملی و مخالفان مسلح دولت را دلیل این مورد می دانند.ازسوی دیگر، حضور طالبان در این منطقه به عنوان نیروهای منظم توصیف شده بود که قادر بودند آزادانه عمل کنند.

از طرف دیگر، ساکنان کاپیسا روش خاص خود را برای توصیف وضعیت امنیتی محلی دارند.چند سال پیش گزارش هایی در مورد توافق مصالحه میان طالبان و نیروهای دولتی در ولایت کاپیسا منتشر شد. در نتیجه در ولسوالی آله سای، طالبان و پلیس به نوبت به بررسی وضعیت می رفتند تا کنترل خود را بر بازارها در روزهای جایگزین هفته نشان دهند. این وضعیت اما با تغییر موازنه قوا به نفع طالبان نیز تغییر کرد. چنانکه در سال های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به گفته مردم محلی نیروهای امنیت ملی افغانستان در ولسوالی اله سای کاپیسا فقط به مدت یک ساعت اجازه خروج از پایگاه های خود را داشتند. این در حالی بود که مولوی آصف ولسوال سایه طالبان این محدودیت ها را بر تحرکات نیروهای امنیتی افغان اعمال کرده بود. در همین زمان نیروهای وابسته به این مولوی آزادانه جلسات دادگاه خود را در مساجد و خانه های شخصی برگزار می کردند و به مسائل حقوقی مانند اختلافات زمین و اختلافات خانوادگی رسیدگی می کردند. او همچنین یک شورای نظامی را تاسیس کرد که به طور منظم تشکیل جلسه می داد و در مورد مسائل امنیتی به او مشاوره می دادند. همچنین او یک اداره دارایی که مسئول جمع آوری عشر برای تضمین منابع مالی طالبان بود نیز ایجاد کرد. حتی یک مرکز بازداشت نیز وجود داشت که توسط شورشیان اداره می شد. آله سای منطقه ای کوهستانی است که از دو دره اصلی تشکیل شده است که در هرکدام از آن بیش از ۲۰ روستا وجود دارد. که از نظر امنیتی یکی از سه ولسوالی ناامن ولایت کاپیسا است. این در حالی است که مقامات محلی در آن زمان معتقد بودند که تنها بازار این ولسوالی/شهرستان تحت کنترل طالبان است و تاکید کرده بودند که نیروهای او ۴۰ درصد امنیت مرکز این ولسوالی را برعهده داشتند. درواقع بر اساس ارقام یک سازمان بین المللی مستقل که وضعیت امنیتی را نظارت می کرد نشان می داد که تعداد کلی حملات طالبان علیه نیروهای امنیت ملی در این ولایت از ۱۲۹ مورد در سال ۲۰۱۰ به ۱۷۱ مورد در سال ۲۰۱۴ افزایش داشته است. اما در همین زمان مشابه، عملیات نیروهای امنیت ملی علیه طالبان در کاپیسا زیر این سطح باقی مانده بود، به گفته ناظران بین المللی از حداکثر ۹۵ مورد حمله در سال ۲۰۱۱ تنها ۳۴ مورد حمله در سال ۲۰۱۳ صورت گرفته بود(در سال ۲۰۱۴، ۴۸ عملیات انجام شده بود).اما وزارت دفاع ملی در آن زمان نتوانسته بودند که به این پرسش که چرا نیروهای امنیت ملی در مواجهه با شورش فزاینده و خلأ ناشی از خروج نیروهای بین المللی، تلاش های خود را افزایش نداده و یا نتوانسته اند افزایش بدهند(Ali,2015).

اما روند تاامنی در سال های اخیر نیز تداوم و شدت داشت. در ماه مه ۲۰۲۰ تیم تحلیل، پشتیبانی و نظارت بر تحریم ها به شورای امنیت سازمان ملل از سازماندهی مجدد حکومت سایه طالبان و ساختار نظامی با انتصاب های کلیدی جدید در چندین ولایت ازجمله کاپیسا گزارش داده بود. همچنین، در جولای ۲۰۲۰ شبکه تحلیلگران افغانستان از افزایش حضور طالبان در شمال شرق، شمال، شمال غرب از جمله در ولایت کاپیسا گزارش داده بودند.همچنین به گزارش گروه بین المللی بحران، کاپیسا در سال ۲۰۲۰ شاهد یک سطح غیرتغییر یا افزایش خشونت توسط طالبان بوده است. در همین راستا، براساس ارزیابی مجله لانگ وار ژورنال که یک نقشه به روزشده از کنترل طالبان بر افغانستان را ارائه می داد، در ۱۲ مارس ۲۰۲۱ نشان داد که تگاب، آله سای و نجراب ازجمله مناطق «محل رقابت/ستیز» بوده است. در این ارزیابی ولایت کاپیسا به عنوان منطقه «تحت کنترل دولت یا نامشخص» شناسایی شده است. همچنین، براساس یک پژوهش توسط آژانس خبری پژواک از نوامبر ۲۰۲۰ تا فوریه ۲۰۲۱، ۵۸٫۷۱ درصد از کاپیسا تحت کنترل دولت، ۳۷٫۲۴ درصد تحت کنترل طالبان و ۴٫۰۵درصد توسط هیچ یک از طرفین کنترل نمی شد. بر اساس همین تحقیق، ۲۸۶٫۷۰۱ نفر از ساکنان کاپیسا در مناطق تحت کنترل دولت زندگی می کردند، ۱۸۱٫۸۳۳ نفر در مناطق تحت کنترل طالبان و ۱۹٫۷۶۴ نفر از ساکنان کاپیسا در مناطقی زندگی می کردند که توسط هیچ یک از طرفین کنترل نمی شد.

در مارس ۲۰۲۰ یک حمله در روستایی در نجراب گزارش شد که نخستین حمله پس از پاکسازی این منطقه از طالبان در دسامبر ۲۰۱۹ بود. بر اساس گزارش ها در اواسط ژوئن ۲۰۲۰ ستیزه جویان طالبان پس از گرفتن ۱۲ تا از پست های بازرسی نیروهای قیام مردمی به سمت مرکز ولسوالی تگاب پیشروی کردند. در نیمه دوم ژوئن ۲۰۲۰ درگیری شدیدی بین طالبان و نیروهای دولتی افغانستان در ولسوالی تگاب رخ داد که مجبور به عقب نشینی نظامیان افغان از چندین روستا شد. اما در پایان همان ماه چندین روستا در تگاب در جریان عملیات اردوی ملی از دست طالبان پاکسازی شد. در اوایل جولای ۲۰۲۰ گزارش شد که طالبان دوباره به ولسوالی تگاب حمله کردند که توسط نیروهای امنیتی افغان عقب رانده شدند. در ماه اکتبر ۲۰۲۰ وزارت دفاع افغانستان از کشته شدن سه فرمانده طالبان در عملیات نیروهای امنیتی در تگاب خبر داد. در پایان فوریه ۲۰۲۱ نیز برخی از روستاهای نجراب از وجود طالبان پاکسازی شد.

اما علاوه بر طالبان، گروه های دیگری نیز در این ولایت حضور داشتند. در فوریه ۲۰۲۰ وزارت دفاع ایالات متحده از گروه های کوچک حامیان شاخه خراسان داعش در کاپیسا گزارش دادند. در همین رابطه سازمان داده های مکانی و رویدادهای مرتبط با درگیری های مسلحانه  یک حادثه امنیتی که به طور ویژه به داعش در کاپیسا بین ۱ ژانویه ۲۰۲۰ و ۲۸ فوریه ۲۰۲۱ نسبت داده می شود، را ثبت کرده است.در فوریه ۲۰۲۰ در یک عملیات زمینی توسط کماندوهای افغان و با پشتیبانی هوایی یک مخفیگاه این گروه در ولسوالی/شهرستان نجراب منهدم و حداقل ده ها شبه نظامی این گروه کشته شدند.

در ژوئن ۲۰۲۰ انستیتوت مطالعات صلح ایالات متحده گزارش داد که براساس تحلیل برهان عثمان، نجراب و تگاب ازجمله ولسوالی ها/شهرستان هایی هستند که داعش از آن مناطق برای سربازگیری پایگاه کابل خود استفاده می کنند. اما علاوه بر داعش در اواخر فوریه ۲۰۲۱، وزارت دفاع افغانستان از کشته شدن ۱۶ عضو القاعده در جریان یک عملیات در نجراب خبر داد. اما از نظر حضور نیروهای امنیتی دولتی، کاپیسا تحت نظارت و مسئولیت قول اردوی ۲۰۱ اردوی ملی و تحت پوشش بخش تربیت، مشاوره و همکاری فرماندهی شرق که بخشی از ماموریت حمایت قاطع ناتو در افغانستان است، بود. این گروه توسط نیروهای آمریکایی رهبری می شد که دفتر مرکزی آن ولایت ننگرهار بود. همچنین در سپتامبر ۲۰۲۰ منابع رسمی محلی از حضور گروه های شبه نظامی که توسط دوت حمایت و مسلح شده بودند در این ولایت خبر دادند. ادعایی که از سوی امرالله صالح معاون نخست ریاست جمهوری در آن زمان رد شد(EASO,2021: 222-224).

تصویر پیچیده ناامنی در کاپیسا

با قدرت فزاینده طالبان در کاپیسا و به ویژه در ولسوالی آله سای نگرانی هایی بین قدرتمندانی که عمدتاً هم از فرماندهان و مجاهدین سابق مرتبط با حزب جمعیت اسلامی بودند که پس از سال ۲۰۰۱ ظهور کرده بودند، شد. به گونه ای که آنها شاهد کاهش نفوذ خود بودند که در همین رابطه برخی از آنها در جولای ۲۰۱۴ علیه در ولسوالی آله سای که طالبان در آنجا نفوذ پررنگی داشتند، قیام کردند. چنانچه که ده فرمانده جمعیتی با احساس خطر مستقیم با نزدیک به ۵۰ جنگجوی خود در دره اسکن آله سای علیه طالبان قیام کردند که به مدت هفت روز به طول انجامید. در حالی که به گفته یکی از فرماندهان مجاهدین، نیروهای امنیتی به کمک این گروه ها نیامده بودند. اما با پایان یافتن این درگیری چند روستا در اختیار طالبان بود.

از طرف دیگر، ولسوالی کوهبند نمونه ای متفاوتی از چگونگی از دست دادن کنترل حکومت مرکزی بر کاپیسا و نزاع بر سر قدرت بود. مرکز ولسوالی کوهبند در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر محمود راقی مرکز کاپیسا قرار دارد. علی رغم عدم تمایل تعداد زیادی از حامیان طالبان این ولسوالی توسط گروه های مسلح غیرقانونی مختلفی که هرروز دست به ترور و قتل های هدفمند می زدند، تصرف شده بود. همچنین یکی از دره های مهم کوهبند محل درگیری حزب اسلامی افغانستان و جمعیت اسلامی بود که چالش بزرگی را برای امنیت استان ایجاد کرده بود. به طوری که این درگیری در کاپیسا سابقه داشته است. درواقع، در طول تهاجم شوروی بیشتر بخش های این استان تحت کنترل حزب اسلامی بود. پس از فروپاشی رژیم کمونیستی در سال ۱۹۹۲ و روی کارآمدن حکومت اسلامی افغانستان به رهبری برهان الدین ربانی، رهبر جمعیتی، فصل جدیدی از دشمنی و نفرت در میان فرماندهان جهادی محلی آغاز شد که تاثیرات بدی بر این ولایت گذاشت. اما در این دو دهه کاپیسا بین فرماندهان متحد با حزب اسلامی که عمدتاً پشتون بودند در جنوب و فرماندهان وابسته به حزب جمعیت اسلامی که عمدتاً در شمال بودند تقسیم شده بود. قبل از امضای توافقنامه صلح گلبدین حکمتیار با دولت افغانستان در سپتامبر ۲۰۱۶، کاپیسا یکی از سنگرهای حزب اسلامی به شمار می رفت. نفوذ این گروه در این ولایت نتیجه شبکه ای از فرماندهی است که به دهه ۱۹۸۰ برمیگردد. در این میان در اوایل سال ۲۰۱۷ تعداد شورشیان فعال حزب اسلامی در کاپیسا ۶۰ نفر تخمین زده شده بودند. علاوه بر این، در مناطق همگن قومی  نیز شکافی از رقابت های شخصی نیز به وجود آمده بود(Ali,2015).

انتقال کاپیسا از نیروهای فرانسوی به نیروهای افغان

همانطور که در سال ۲۰۱۱ توسط گروه بین المللی بحران گزارش شد، تلاش های به دست آمده برای مصالحه و میانجیگری با سیاستمداران و بزرگان قبیله ای در سال ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ از بین رفت. در همین زمان بود که طالبان یک کارزار تهاجمی را علیه نیروهای بین المللی آغاز کرده بودند. در سال ۲۰۰۸ همزمان با گسترش فرانسوی ها در افغانستان مسئولیت کاپیسا به دست نیروهای فرانسوی رسید. در مارس ۲۰۰۹ نیروهای افغان و فرانسوی عملیاتی را علیه طالبان در آله سای انجام دادند که در عرض یک روز این ولسوالی را تحت کنترل خود درآوردند. با این حال به محض اینکه نیروهای فرانسوی وظایف دیگری مانند حفاظت از شاهراه اصلی ولایتی را که از ولسوالی تگاب می گذرد را برعهده گرفتند، آله سای دوباره به دست طالبان افتاد. بر اساس تحقیقات شبکه تحلیلگران افغانستان در آوریل ۲۰۱۲، شورشیان کاپیسا تا آن زمان شروع به متحد کردن جبهه های محلی فعال در بخش کوهستانی این ولایت و در حال شکل دادن به یک سیستم یکپارچه تر بودند. به گفته یکی از نویسندگان شبکه تحلیلگران افغانستان کاپیسا دارای اهمیت استراتژیک است. یک ولایت کوچک در میانه همه چیز.همچنین این ولایت برای استراتژی طالبان برای محاصره کابل حیاتی بود. در نتیجه، تا پایان سال ۲۰۱۲ طالبان چندین حمله بر نیروهای بین المللی نه تنها در آله سای بلکه در کل این ولایت انجام دادند که باعث کشته شدن بسیاری از سربازان آیساف شد.

همچنین در طی یک حملاتی تحت عنوان حملات «سبز آبی» در آن زمان، اعتماد بین نیروهای فرانسوی و نیروهای امنیتی افغان را تضعیف کردند. در نتیجه نیروهای ائتلاف در کاپیسا تمامی آموزش های نیروهای امنیتی افغان را به حالت تعلیق درآوردند.در نوامبر ۲۰۱۲ فرانسوا اولاندا رئیس جمهور تازه منتخب شده فرانسه دو سال زودتر از جدول زمانی برنامه ریزی شده خروج، نیروهای خود را از کاپیسا خارج کردند. از آن زمان نیروهای امنیت ملی با مشکلات جدی برای اداره امنیت در این ولایت مواجه شدند(Ali,2015). اما به طور کلی در مورد حضور نیروهای فرانسوی در کاپیسا باید گفت زمانی که فرانسه بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ نیروهای خود را به افغانستان اعزام کرد، بیشتر آنها در استان کاپیسا خدمت می‌کردند. این منطقه به بدترین مکان برای اعزام نیروهای نطامی خارجی شهرت داشت: از ۸۹ سرباز فرانسوی که در افغانستان جان باختند، دو سوم آنها در کاپیسا عملیات داشته و در کنار ارتش افغانستان با طالبان جنگیدند. فرانسه همچنین تعدادی از پروژه های توسعه محور را در منطقه را تامین مالی کرد.

تاثیر روندهای امنیتی بر غیرنظامیان در کاپیسا

در سال ۲۰۲۰، یوناما تلفات غیرنظامیان در کاپیسا را ۱۴۸ نفر(۴۲ کشته و ۱۰۶ زخمی) ثبت کرد که نشان دهنده افزایش ۱۹ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹ بود که دلیل اصلی این تلفات درگیری های زمینی، قتل های هدفمند و بمب های دست ساز غیرانتحاری بود. به گفته یوناما کاپیسا یکی از ۱۶ ولایاتی بود که تلفات غیرنظامیان ناشی از درگیری های زمینی از سال ۲۰۱۹ نسبت به سال ۲۰۲۰ افزایش یافته بود.نیروهای پشتیبانی قاطع نیز تعداد تلفات غیرنظامیان را بین ۱۰۲ تا ۱۵۰ در سال ۲۰۲۰ ثبت کردند که بدون تغییر در سه ماهه اول و دوم ۲۰۲۱ مانده بود. براساس آمار سازمان داده های مکانی و رویدادهای مرتبط با درگیری های مسلحانه در بازه زمانی ۱ ژانویه ۲۰۲۰ تا ۲۸ فوریه ۲۰۲۱، ۱۸۸ رویداد مربوط به شورشیان ثبت شده است که از این تعداد، ۱۴۰ رویداد به عنوان «نبرد»، ۳۳ رویداد به عنوان«انفجار/خشونت از راه دور» و ۱۵ مورد به عنوان «خشونت علیه غیرنظامیان» کدگزاری شده است.

در ادامه باید گفت که دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد در نقشه مناطق صعب العبور خود که در فوریه۲۰۲۱ منتشر شد، منطقه تگاب را در رتبه ۲۹ از ۱۰۰ ولسوالی/شهرستان که در افغانستان قرار دارد از لحاظ شدت درگیری با ۳٫۸درصد قرار داده است(در مقیاس ۱٫۰ تا۴٫۰). از طرف دیگر، سازمان داده های مکانی و رویدادهای مرتبط با درگیری های مسلحانه حدود ۴۷درصد حوادث خشونت آمیز در کاپیسا را به عنوان «نبرد» ثبت کرده که تقریباً همه موارد به عنوان «درگیری های مسلحانه» رمزگذاری شدند. در اکثر این درگیری ها حملات طالبان به نیروهای امنیتی افغانستان ازجمله پرسنل نظامی، پلیس، نیروهای امنیت ملی و یا هم افراد گروه های شبه نظامی طرفدار دولت یا اربکی بوده است. به طور مثال، حمله به پست های بازرسی، پاسگاه ها و پایگاه های نیروهای پلیس در سال ۲۰۲۰،در مارس ۲۰۲۰ و جون ۲۰۲۰و در تگاب در مارس ۲۰۲۰ و در آگوست ۲۰۲۰چهار غیرنظامی در تیراندازی مجروح شدند و در سپتامبر ۲۰۲۰یک غیرنظامی کشته شد. همچنین در حملاتی در کمین کاروان ها و خودروهای افسران پلیس و نظامیان  طرفدار دولت در ولسوالی آله سای در ژانویه ۲۰۲۰ و در ولسوالی نجراب در جولای ۲۰۲۰ و در کوهبند در اکتبر ۲۰۲۰ نیز تلفات داشته است.

علاوه بر این موارد، عملیات ها و حملات نیروهای امنیتی افغان برضد گروه مسلح ضددولتی به صورت درگیری های مسلحانه توسط سازمان داده های مکانی و رویدادهای مرتبط با درگیری های مسلحانه  نیز ثبت شده است. چنانچه که در عملیات ترکیبی زمینی و هوایی توسط نیروهای امنیتی افغانستان در فوریه ۲۰۲۰ در ولسوالی نجراب، ده ها طالب کشته و چند تن دیگر زخمی و مجروح شدند.براساس گزارش ها دو زن نیز در این عملیات کشته شدند. همچنین، در عملیات های مختلف در ولسوالی نجراب در فوریه ۲۰۲۱ بر اساس گزارش ها، چندین شورشی طالب کشته و زخمی شدند.

افراد مسلح نیز از بمب های کنار جاده ای یا بمب های دست ساز که اغلب نیروهای امنیتی افغانستان و یا طرفداران دولت را هدف قرار می دادند نیز استفاده می کردند. در همین رابطه حدود ۱۱درصد از از تمام حوادث امنیتی در کاپیسا به گروه های شبه نظامی نسبت داده شده است که بعضی از این حوادث منجر به تلفات غیرنظامیان شد. به طور مثال، در اکتبر ۲۰۲۰ سه غیرنظامی بر اثر برخورد اتومبیل آنها با مین های کنارجاده ای در ولسوالی تگاب کشته شدند. در ژانویه ۲۰۲۱ بر اثر انفجار مغناطیسی خودرو بمب گذاری شده در منطقه صیاد مرکز استان محود راقی پنج غیر نظامی کشته و ۹ نفر دیگر زخمی شدند.در این میان گلوله باران و حملات موشکی توسط طالبان حدود ۵ درصد از کل حملات ثبت شده در کاپیسا را تشکیل می داد. اما به طور کلی سازمان داده های مکانی و رویدادهای مرتبط با درگیری های مسلحانه حدود ۸ درصد از تمام رویدادهای خشونت آمیز ثبت شده در کاپیسا به عنوان «خشونت علیه غیرنظامیان» طبقه بندی کرده است(تا پیش از سقوط افغانستان)(EASO,2021:).اما علاوه برتلفات جانی برغیرنظامیان جنگ در این ولایت نیز منجر به آوارگی ساکنان این ولایت شده بود. به طوری که بر اساس داده های دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد در بازه زمانی ۱ ژانویه ۲۰۲۰ تا ۲۸ فوریه ۲۰۲۱، ۱۲۱۱ نفر در کاپیسا آواره شدند.

اما علاوه بر تاثیر ناامنی بر کشته شدن غیرنظامیان و آوارگی تداوم ناامنی بر وضعیت معیشیتی این استان نیز تاثیرات منفی گذاشته بود. به عبارت دیگر،داستان بی پایان جنگ سالاران محلی و رقابت طالبان با یکدیگر در این ولایت بر تلاش های کمک رسانی بر این ولایت تاثیر گذاشته بود. به طوری که بر اساس یک بررسی اجمالی توسط دفتر هماهنگی امور بشردوستانه که جمع آوری شده است، وضعیت امنیتی مانع از دسترسی کمک های بشردوستانه به ویژه برای ساکنان ولسوالی های تگاب، آله سای و نجراب شده بود. این در حالی است که حدود ۲۱۶ سازمان غیر دولتی، اتحادیه، انجمن ها و شوراها در کاپیسا فعال حداقل تا سال ۲۰۱۶ فعال بودند. در همین رابطه به دلیل تسلط طالبان در برخی از ولسوالی ها مانند آله سای ارائه کمک های بشردوستانه را در آنجا دشوار کرده بود. این در حالی است که وضعیت اقتصادی بسیار ضعیف بسیاری از ساکنان این منطقه به میزان بالای ستیزه جویی به ویژه در مناطقی ماننده آله سای و کوهبند که از قوم پشه یی بودند که به دلیل زندگی در مناطق کوهستانی از ظرفیت کشاورزی اندک و منابع درآمدی کم برخوردار بودند، کمک کرد. در نتیجه با ایجاد ناامنی گسترده و کاهش کنترل دولت بر مناطق روستایی، توانایی شورشیان برای فعالیت آزادانه در کاپیسا افزایش یافت که تهدیداتی را برای ولایت های همجوار مانند پروان و کابل ایجاد کرد.

در نهایت، در مورد ولایت کاپیسا باید گفت که به دلیل موقعیت استراتژیک این ولایت و همجواری آن بسیاری از مناطق کشور و نزدیکی آن به پایتخت این منطقه از اهمیت قابل توجهی حتی در طول تاریخ برخوردار بوده است. چنانچه که محل احزاب سیاسی مختلف و بعدتر فرماندهان سابق جهادی در کنار نیروهای شورشی بوده است. اما متاسفانه عدم توانایی دولت در کنترل وضعیت امنیتی سراسر کشور از جمله کاپیسا و ناتوانی نیروهای امنیتی در مقابله با این گروه این ولایت کوچک را در دامن آتش جنگ و نزاع حلقه های مختلف انداخته بود که پیامدهای آن بر غیرنظامیان و زندگی ساکنان این ولایت تاثیرات منفی بر جای گذاشته بود.

منابع

Ali,Obaid(2015), “Fire in the Pashai Hills: A two-district case study from Kapisa”, https://www.afghanistan-analysts.org/en/reports/war-and-peace/fire-in-the-pashai-hills-a-two-district-case-study-from-kapisa/

EASO,(2021), “Afghanistan Security situation”, Country of Origin Information Report, European Asylum Support Office