دولت اسلامی؛ اعلام مرگ خلیفه پیشین و انتصاب جانشین
۱۲ آذر (قوس) ۱۴۰۱ –۳/ ۱۲/ ۲۰۲۲
بیل روجیو و کالب وایس
بیل روجیو از اعضای ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی ها و سردبیر مجله لانگ وار ژورنال است. کالب وایس نیز تحلیلگر پژوهشی در مجله لانگ وار ژورنال از بنیاد دفاع از دموکراسی ها و تحلیلگر ارشد در بنیاد بریجوِی است. ابوالحسن الهاشمی القریشی دومین سرکرده داعش است که پس از ابوابراهیم القریشی در سال جاری (۲۰۲۲) کشته می شود، و روجیو و همکار وی در تحلیل حاضر به بررسی ابعاد این مسئله و زمانبندی انتصاب رهبران این گروه پرداخته اند. لازم به ذکر است القریشی نام اصلی آنها نیست، بلکه داعش مدعی است که رهبرانش از قبیله قریش برخواسته و «القریشی» به عنوان بخشی از نام سازمانیِ یک رهبر گفته می شود. اعلام این رویداد، بیش از یک ماه پس از کشته شدن قریشی مورد سوال بسیاری ناظران بوده است.مطلب حاضر توسط نازنین نظیفی برای سایت تحلیلی کلکین ترجمه شده است.
طی نطق اخیرا منتشر شده در اوایل روز ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲، ابوعمر المهاجر، سخنگوی رسمی دولت اسلامی یا داعش اعلام کرد که ابوالحسن الهاشمی القریشی، رهبر یا به اصطلاح خلیفه این گروه، کشته شده است. متعاقبا این بیانیه از رهبر جدیدا منتخب دولت اسلامی که تنها با نام ابوالحسین الحسینی القریشی معرفی شده است؛ پرده بر می دارد.
نطقِ کوتاهِ ابوعمر، فاقد جزئیات بیشتری در این باره بود. صرفا این سخنگویِ جهادگرا به وضوح اعلام کرد که ابولحسن الهاشمی القریشی که در اوایل ماه فوریه امسال جانشین خلیفه پیشین، ابوابراهیم الهاشمی القریشی شده بود، در نبرد با «کفار» کشته شده است. لیکن ابوعمر هیچ دلالت و اشاره ای به تاریخ و مکان خاصی مرتبط با کشته شدن ابوالحسن ارائه نمی دهد.
متعاقبا ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) در بیانیه ای تایید کرد که ابوالحسن «اواسط اکتبر» در استان درعا در جنوب سوریه و طی جریان «عملیاتی» که «ارتش آزاد سوریه انجام داده بود» کشته شده است. در این رابطه نیز سنتکام هیچ گونه اطلاعات بیشتری ارائه نکرد.
پیشتر رسانه های خبری محلی درعا از کشته شدن یکی از رهبران برجسته دولت اسلامی در نیمه ماه اکتبر و در منطقه جاسم، روستایی نه چندان دور از بلندی های جولان تحت کنترل اسرائیل خبر دادند. همچنین برطبق گزارش های محلی، این شخصیت ملقب به عبدالرحمن عراقی یا سیف بغداد؛ یکی از رهبران دولت اسلامی بوده که ظاهراً مسئولیت نظارت بر عملیات این گروه را بر عهده داشت. به هرروی این مسئله که آیا این فردِ مدعی و مطروحه، عبدالرحمن العراقی، همان شخص معروف به ابوالحسن القریشی بوده است یا خیر؛ همچنان نامشخص و مبهم است.
یه هر حال، با مخدوش شدن مسئله و گل آلود شدن این آب، حمله ای که به کشته شدن عبدالرحمن عراقی انجامید، در آن هنگام از سوی ارتش عربی سوریه که روسیه اعلام کرد در حمله به پناهگاه دولت اسلامی از آن پشتیبانی می کند، ادعا و برعهده گرفته شد. روسیه همچنین اعلام کرد که ارتش سوریه بیست تن از اعضا و مقامات دولت اسلامی از جمله تعداد زیادی از عراقی ها را کشته است. متعاقبا رسانه های مستقل بیشتری این موضوع را تأیید کردند که به واقع ۲۰ پاسپورت عراقی نیز در مخفیگاهی امن کشف شد.
اما با در نظر گرفتنِ تاریخِ حملۀ منطقۀ جاسم و همچنین با توجه بر این مسئله که طبق گزارش ها، رهبران برجسته دولت اسلامی کشته شدند؛ می توان گفت به احتمال زیاد این همان حمله ایست که سنتکام به آن اشاره کرده است. از روی زمانِ انتشار؛ همچنان نامشخص است که در حقیقت چه کسی این حمله را انجام داده است. احتمالاً یگان های یاد شده توسط سنتکام تحت «ارتش آزاد سوریه»، به آن دسته از واحدهای سابق ارتش آزاد سوریه مانند تیپ هشتم اشاره دارد که درحال حاضر به طور صوری و به عنوان بخشی از توافقات با میانجیگری روسیه در درعا، درون ساختارهای ارتش عربی سوریه سازماندهی مجدد شده اند.
همچنین همان طور که در ابتدای مطلب نیز اشاره شد؛ سخنگوی دولت اسلامی به ذکر این موضوع پرداخت که شورای اجرایی دولت اسلامی خلیفه جدیدی را منصوب کرده است؛ رهبری که تنها با نام ابوالحسین الحسینی القریشی معرفی شده است. در این رابطه باید گفت تنها اطلاعاتِ بیشتری که ابوعمر دررابطه با این فرد ارائه داد، این مسئله بود که ابوالحسین ظاهراً از کهنه سربازانِ جهاد طولانی مدیتِ دولت اسلامی می باشد.
در همین بیانیه، ابوعمر اعضا و همچنین حامیانِ دولت اسلامی را برای تجدید بیعت با ابوالحسین فرا می خواند. انتظار می رود که طی روزهای آتی شبکه گسترده جهانیِ به اصطلاح ولایت های داعش، شواهد تصویری دقیق تری از این تمدید بیعت ها را در روزهای پیش رو ارائه کند.
امام می توان گفت دولت اسلامی، بسیار شبیه به سازمان مادر سابق خود، القاعده، معمولا مرگ امیر و جانشین او را تنها پس از مدتی سوگواری و مشورت با شورای رهبری اجرایی خود اعلام می کند. این دوره برای القاعده به طور سنتی حدودا ۴۰ روز به طول می انجامد، هرچند این روند در دولت اسلامی گاهی بسیار سریعتر انجام می شود.
چنانچه به طور مثال، ابوابراهیم، جانشین ابوبکر البغدادی، تنها در عرض یک هفته پس از مرگ ابوبکر البغدادی معرفی، و ابوالحسن نیز کمتر از یک ماه پس از کشته شدن ابوابراهیم به عنوان جانشین وی اعلام شد. اعلام ابوالحسین نیز احتمالاً حدود یک ماه پس از مرگ ابوالحسن، با این الگوی سریع مطابقت و تناسب دارد.
این مسئله که گزارش شده است ابوالحسن نیز در جنگ کشته شده است، امکان این احتمال که هویت او در واقع متعلق به یک جهادگری عراقی، بشار خطاب غزال الصمیدایی باشد را، از بین می برد. چنانچه الصمیدایی از جمله نام هایی بود که به عنوان هویت واقعی بالقوه ابوالحسن مطرح شد. اما طبق گفته ترکیه، در حال حاضر الصمیدایی توسط این کشور دستگیر و بازداشت شده است؛ اگرچه این مورد توسط سایر کشورها تایید نشده است. به هر روی حال، اگر این گفته صحت داشته باشد، واضح است که الصمیدایی در واقع خلیفۀ اکنون متوفی نبوده و هویت واقعی او در حال حاضر ناشناخته است.
رشدِ سرعتِ تعویض رهبران دولت اسلامی
باید گفت سرعتِ تغییر و تعویضِ خلفای دولت اسلامی از زمان مرگ ابوبکر البغدادی مستمرا کوتاه و کوتاه تر تر شده و مدت حکمفرمایی آنها کاهش یافته است. جانشین او ابوابراهیم، کمی بیش از دو سال در این جایگاه بود و ابوبکر البغدادی با ۹ سال حکمفرمایی، طولانی ترین مدت رهبری را به نام خود زد.
پیش از کشته شدن ابوالحسن، همه رهبران دولت اسلامی و گروه های سلف آن، دولت اسلامی عراق و القاعده در عراق، از سال ۲۰۰۴ و به دست نیروهای آمریکایی کشته شده اند.
چنانچه در همین راستا می توان گفت؛ سلف ابوبکر البغدادی، ابوعمر البغدادی، نخستین رهبر گروه دولت اسلامی عراق که در اواخر سال ۲۰۰۶ تشکیل شد؛ در عملیات مشترک آمریکا و عراق در سال ۲۰۱۰ و در کنار ابو ایوب المصری، که دومین رهبر القاعده در عراق بود، کشته شد. المصری همچنین به عنوان وزیر جنگ دولت اسلامی عراق خدمت می کرد، اما در واقع به همراه ابوعمر رهبری دولت اسلامی عراق را بر عهده داشت.
همچنین ابو مصعب الزرقاوی، بنیانگذار و نخستین رهبر القاعده در عراق، این گروه را به مدت دو سال رهبری کرد تا اینکه در سال ۲۰۰۶ در یک حمله آمریکا کشته شد. زرقاوی یکی از چهره های محبوب در میان جهادگران بود و به خاطر برانگیختن احساسات و هیجاناتی از سبعیت و وحشیگری های حامیانش آنهم به واسطۀ انتشار فیلم هایی از سربریدن و یا سایر اعمال شنیع و فجیع، معروف گردید.
بنابراین باید گفت در این میان، ابوالحسن با پشت سر گذاشت ۱۰ ماه حکمرانی بر دولت اسلامی، کوتاه ترین مدت از رهبری خلافت را در این روه بر عهده داشته است.
منبع: لانگ وار ژورنال