نخستین خبرهاسیاستیادداشت ها

آتش بس: رویایی دیرینه یا واقعیتی امکان پذیر؟

آتش بس: رویایی دیرینه یا واقعیتی امکان پذیر؟

۲۹ شهریور(سنبله)۱۳۹۹- ۲۰۲۰/۹/۱۹

شروع مذاکرات بین ­­الافغانی پس­ از ماه­ ها انتظار در ۱۲ سپتامبر سال جاری در میانه بیم و امیدها و در برابر هزاران لنز دوربین و حضور حقیقی و مجازی صدها اشتراک­ کننده داخلی و خارجی آغاز شد. شروعی که به باوری بسیاری ­ها یک فرصت تاریخی و طلایی را رقم زده که باید آن را مغتنم شمرد. صحبت­ های افتتاحیه با کلماتی نرم و لطیف از جانب دو طرف شروع شد و خوشبینی­ هایی را ایجاد کرد. در همین هنگام، درست زمانی که همه چشم­ها به قطر دوخته شده ­است و انتظار زیادی برای کاهش خشونت و ختم جنگ به وجود آمده است، شاهد افزایش بی ­رویه­ ای از خشونت­ ها، ترور ها و حملات از سوی طالبان در افغانستان هستیم. تا جایی که سفارت امریکا در اعلامیه جدید خود از افزایش خشونت این گروه به ویژه علیه زنان خبرداده­است که  به موجی از نگرانی­ها را در کشور دامن زده است.

مذاکرات بین ­الافغانی علی­رغم شروع پرشکوه خود در هفتمین روز از آغاز هنوز موفق به نشستی رو در رو نشده­ است.  یکی از موانع جدی این گفتگو بین طرفین، توافق بر سر آتش ­بس است. دولت آتش ­بس را اولویت اصلی خود می­داند به گونه ­ای که در اعلامیه افتتاحیه خود بر «برقراری آتش ­بس بشر دوستانه» تاکید کرده­ است. درمقابل در آن طرف میز، طالبان بر رد و انکار آتش ­بس پافشاری می­کنند. طالبان با خشونت زنده­ اند. این گروه به وسیله رفتارهای قهرآمیز و خشونت­ آور متولد شدند، تکامل یافتند و رشد کردند. به عبارت دیگر، اصلی­ ترین مکانیزم طالبان بر سر میز مذاکره خشونت است. این گروه به خوبی درک کرده ­اند که با پذیرش آتش ­بس بر موقعیت خود ضربه وارد می کنند و به دولت مشروعیت می بخشند. چنانکه اظهارات محمد نعیم وردک سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر نشانگر آن است که طالبان قصد دارد از خط قرمز دولت افغانستان عبور کند و برای رسیدن به مقصود خود از تنها ابزار خود استفاده کند. طالبان خواهان برقراری حکومت اسلامی است و تا به این مقصد نرسد به جنگش ادامه می­دهد. موافقت این گروه با آتش­ بس به ویژه در این مرحله منجر به تنزل موقعیت آنها -که برای به دست آوردن آن کوشیدند-به یک گروه شورشی می­شود و این امر قدرت طالبان را در پای میز مذاکره کاهش می­دهد.

طالبان و آمریکا پس از ماه­ها  مذاکره موفق شدند که در ۲۸ فوریه سال ۲۰۱۹ به توافقی برسند که بر مبنای آن ایالات متحده از افغانستان خارج شود و طالبان نیز حمایت خود را از گروه­های افراطی بر علیه این کشور قطع کند. درنتیجه آمریکا فشارهای سیاسی خود را برای شروع مذاکرات بین­­ الافغانی که پیش شرط اصلی آن رهایی تمام زندانیان طالبان بود آغاز کرد. درنتیجه، گفتگوهای بین طالبان و دولت  تحت تأثیر یک فشار سیاسی شروع شد. این فشار سیاسی برگ برنده ­ای را در اختیار طالبان قرار داد تا به واسطه آن شروع به امتیازگیری کند. ختم آتش ­بس از سوی طالبان منجر به پابان این امتیازگیری­ ها می­شود. در نتیجه، علی­رغم فشارهای مکرر دولت و سایر گروه­ها بر طالبان این گروه حاضر به پذیرش آتش­ بس نیستند. طالبان در وب سایت رسمی خود آورده است، افغان­هایی که نزدیک به دو دهه علیه تجاوزات آمریکایی جنگیدند،جان و مال خود را برای بازسازی نظام فدا کردند، زخم­ها و سختی­ها را متحمل شدند. هرگز آتش ­بس را نمی ­پذیرند تا زمانی که تجاوزات آمریکایی به طور کامل خاتمه یابد و نظام اسلامی احیا نشود. از طرف دیگر این گروه معتقدند که متقاضیان آتش ­بس هرگز خواستار آتش ­بس با هدف توقف خونریزی نیستند بلکه توطئه­ ای رنگارنگ برای تضعیف طالبان در برابر جمهوریت است.طالبان معتقد هستند که تا علل درگیری  کامل حل نشده، جنگ متوقف نمی­شود. بنابراین در همین روزهای ابتدایی مذاکره، دست یافتن به این رویای دیرینه افغانستان مبهم و تاریک است اما ناممکن نیست.

بدنه جنگی طالبان از افرادی تشکیل شده است که سالها در مخوف­ ترین و بسته­ ترین مدارس دینی درس خواندن و با ایده ­ها و انگاره­ های کاملا افراطی رشد یافته­ اند.نظامیان این گروه به واسطه آموزش­ های سخت دینی تبدیل به یک جریان عمیق شدند که چشم­ پوشی از عقایدشان بسیار سخت است . از طرف دیگر پافشاری طالبان بر گزینه جنگی و شدت یافتن آن در آستانه مذاکرات رو در رو منجر به شدت یافتن بی­اعتمادی بین دو گروه ­می ­شود و روند صلح را شکننده می ­کند. به رسمیت نشناختن دولت توسط طالبان که در سخنان عباس استانکزی و مولوی کبیر نیز بارها تکرار شده­است از دیگر عوامل عدم قبول آتش­ بس تاکنون بوده­ است. این گروه معتقد است که دولت فعلی کابل یک دولت دست نشانده است که مشروعیت ندارد و تا زمان ایجاد یک حکومت اسلامی ، ختم جنگ و اعلام آتش ­بس ناممکن خواهد بود. مجموعه این روند، دورنمای رسیدن به آتش ­بس که رویای قدیمی و یک آرمان ملی است را تیره و تار ساخته است.امری که شاید سخت اما امکان­پذیر است.باتوجه به پیچیدگی روند مذاکرات و امکان رخ­دادن هرگونه اتفاق، نخست آنکه پیش­بینی این شرایط سخت است و دوم آنکه هرچند شاید ختم جنگ و آتش­بس برای فعلا سخت باشد اما راه­ حلی خواهد داشت و به سختی امکان­پذیر خواهد بود.  درنتیجه آنچه در حال حاضر برقرای آتش ­بس را سخت کرده ­است،تقابل منافع و مکانیزم­ های گفتگو در هر دو طرف است. تفاوت اولویت­ها و اهداف و پافشاری دو طرف بر مواضع خود، رسیدن به توافق بین دو گروه برای برقراری آتش ­بس را سخت و دشوار کرده­است. همانگونه که گفته شد طالبان معتقدند این فشارها برای برقرای آتش ­­بس با هدف توقف جنگ و خونریزی نیست بلکه فریبی برای برپایی نظام جمهوری و تضعیف طالبان است.

نمایش بیشتر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا