ما را حذف نکنید!
معرفی کتاب
نام کتاب:کوچه بازاریها از چشمه به چرخاب
نویسنده: خادم حسین کریمی
ناشر: انتشارات دانشگاه
سال چاپ:بهار۱۳۹۸
کوچه بازاری ها از چشمه به چرخاب روایت حوادث بزرگی است که درسال های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ در تاریخ کابل رخداد. کتاب در چهار فصل سازمان داده شده است.فصل نخست تحت نام”اتحاد خونین” از تشکیل ظهور داعش در افغانستان می گوید. به عبارت دیگر این فصل سرآغاز شروع کتاب و مقدمه ای برای ورود به بحث های بعدی است. «کوچه بازاری ها» عنوان فصل دوم کتاب را پوشش می دهد. در این فصل به سرگذشت غم انگیز هفت گروگان هزاره در شاهراه زابل و غزنی می پردازد که چگونه توسط داعش کشته شدن و درنهایت منجر به راهپیمایی بزرگ در ۲۰عقرب/آبان شد. در فصل سوم با عنوان “موج دوم” از یک خیانت بزرگ حکایت می کند. در این فصل به اختلاف نظرها به مسیر پروژه برق ۵۰۰ کیلوولت برق ترکمنستان و جنجال های برآمده از آن می پردازد. در نهایت، فصل چهارم کتاب با انتخاب نام “جنبش روشنایی” به شرح جزئیات کامل این جنبش اشاره می کند. به عقیده بسیاری ها این کتاب«روایت فاجعه» است.
خادم حسین کریمی از اعضای اصلی جنبش روشنایی بود. او فعال مدنی و مدیر بخش خبری گزارشگر و ادیتور. روزنامه اطلاعات روز کابل را برعهده دارد.همچنین دانشجو روزنامه نگاری دانشگاه کاردان کابل است. کوچه بازاری ها نخستین کتاب اوست که با قلمی روان و بی طرفانه به تشریح جزئیات جنبش تبسم و حوادث قبل و بعد آن که به نوعی با هم در ارتباط بودند می پردازد. از او مقالات و یادداشت های بسیار در روزنامه های داخلی کشور و خارجی پیرامون مسائل و حوادث افغانستان وجود دارد.
کوچه بازاری ها از چشمه به چرخاب نوشته یکی از اعضای اصلی جنبش روشنایی است. خادم حسین کریمی هدف اصلی این کتاب را در مقدمه چنین بیان می کند:«به دلیل اثرگذاری روانی کشته شدن۸۷ معترض«جنبش روشنایی» در دهمزنگ بر آن شدم که روایتی دستکم واقعگرایانه و خاکستری از این رویداد و رویدادهای پیش و پس از آن بنویسم. در مواجه ام با اعتراض هایی که در آن حضور داشتم،به این نتیجه رسیدم که کارم به عنوان یکی از معترضان،بدون نوشتن روایتی از آنچه گذشت و تماشا کردم،کامل نیست. گمان می کنم نشر این روایت به گروه بزرگی از کسانی همچون من و در سن و سال من که فهمی ناقص و غیرواقعی از رخدادها داشتند/دارند،کمک می کند تا هنگام مواجهه با چنین رویدادهایی، در داوری خود کمتر خطا کنند. جوانی ۲۶ ساله مانند من که به نسل پساطالبان تعلق دارد،تقریبا هیچ روایت خاکستری و نقادانه از رخدادهای سیاسی و تاریخی کشور به ویژه دهههای نزاع آلود و اختلاف برانگیز ۶۰ و ۷۰ خورشیدی ندیده است. برای نمونه هیچ روایتی مستند و واقعگرایانه از اتفاق خونین افشار کابل وجود ندارد و طرف های درگیر در قضیه،روایت و قرائت خود را از اتفاق بازگو می کنند. به دلیل نبود مستندات و گزارشی نزدیک به واقعیت از آنچه در اوایل دهه هفتاد در افشار کابل رخ داد، اکنون این رخداد تاریخی به ابزار سیاسی پیچیده و گاه نفرتآ وری بدل شده است که طرف های درگیر با هم و بازمانده از جنگهای داخلی ، هرازگاهی و متناسب با نیاز و احوال زمانه، از آن برای حمله رسانه ای و تبلیغاتی به همدیگر استفاده می کنند. به عنوان کسی که در صحنه انفجار انتحاری در دهمزنگ کابل حاضر بودم و در بخشی از مدیریت راهپیمایی ها و اعتراض ها نقش داشتم،دوست نداشتم ده یا بیست سال بعد،درنبود روایتی دست کم بیطرفانه،کسانی از آن سوءاستفاده کنند و آن را شبیه واقعه افشار در تبلیغات مسموم سیاسی به مصرف برسانند.یکی از اهداف نگاشتن«کوچه بازاری ها» همین است».
کتاب توسط نسل جدیدی از جوانان افغانستان نوشته شده است.نسلی که خواهان تغییر و اصلاحات در حکومت و رفع تبعیض ها اجتماعی و سیاسی و به ویژه قومی در کشور است.این نوشتار یک روایت دست اول و دقیق از حوادث بسیار مهم دوران حکومت وحدت ملی در سالهای۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ را به تصویر می کشد. حوادثی که نشانگر تغییر و تحول بزرگ در میان جامعه افغانستان است که برای رسیدن به خواسته هایشان علیرغم تهدیدهای شدید امنیتی دست به اعتراضات گستردهای می زنند و این چنین بزرگترین تظاهرات را در تاریخ معاصر افغانستان رقم می زنند که درنهایت به شکست منجر می شود و این شکست را نویسنده در فصل سوم به خاطر یک خیانت بزرگ و ابزاری شدن اهداف جنبش و تظاهرات می داند. خادم حسین همچنین در ابتدای کتاب علت اصلی نام کتاب را ، صدازدن تظاهرکنندگان توسط محمد محقق به «کوچه بازاری ها» می داند که دلیل این امر را نشانه نگاه از ابالا به پایین حکومتی و بی توجهی به مردم عادی می داند امری که در بسیاری از کشورهای خاورمیانه بسیار شایع است.
این کتاب به خوبی پیوستگی سه روایت پیدایش داعش در اچین ننگرهار و به تعقیب آن حادثه گروگان گیری،جنبش روشنایی و دهمزنگ و چرایی تغییر خط ماستر پلان برق از تاجیکستان را اشاره می کند. این کتاب نوشته یکی از معترضان اصلی جنبش روشنایی و تبسم است بنابراین آنچه روایت میشود با جزئیات،دقیق و شفاف است که همین مسئله خواندن کتاب را علی رغم صفحات زیاد جذاب و خواننده را تشویق به مطالعه می کند. قلم روان و شیوا و صداقت بر نکات مثبت کتاب افزوده است. واقع بینی کتاب و تلاش مؤلف در ارائه یک تصویر بی طرفانه از دیگر نقاط مثبت کتاب است. امام آنچه برای من ارزش این کتاب را بالا برده است حس مسئولیت پذیری،دغدغه و نگرانی از تحریف حوادث جنبش تبسم و روشنایی و به فراموشی سپرده شدن علت های اصیل و ناب این تظاهرات و مهمتر از همه حق ادای احترام به قربانیان این حوادث است. که نشانگر تغییر در روحیه و افکار نسل جدید از جوانان افغانستان است.
کوچه بازاری های در نگاه اول داستان سرگذشت غم انگیز هزاره های افغانستان است که چگونه مورد بی مهری قرار گرفته اند اما آنچه هدف اصلی است تغییر نگرش در نسل جدید جوانان افغانستان و یکصدایی در برابر تبعیض و فهم نوینی از ماهیت و محتوای جنبشهای معاصر افغانستان است که چنگونه رهبران سنتی را به دردسر انداخته است. این کتاب تمامی کلیشه های ذهنی را درهم می شکند و واقعیت را نمایان می سازد.درنهایت،خواندن این کتاب به زعم من بر هر افغان و افغانستان دوستی/شناسی روا است.