کتاب «دشمنِِ دشمنِ من: هند در افغانستان از حمله شوروی تا خروج نیروهای آمریکایی»
۲۰ مهر (میزان) ۱۳۹۹ – ۱۱/ ۱۰/ ۲۰۲۰
– عنوان کتاب “دشمنِ دشمنِ من: هند در افغانستان از حمله شوروی تا خروج نیروهای آمریکایی “
– نویسنده: آویناش پالیوال
– ناشر: انتشارات دانشگاه آکسفورد
– زبان: انگلیسی
– سال انتشار: ۲۰۱۷
آویناش پالیوال مدرس دیپلماسی و سیاستگذاری عمومی در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی (سواس)، دانشگاه لندن است. وی که کارشناس امور استراتژیک جنوب آسیا و افغانستان می باشد، دارای مدرک دکترای روابط بین الملل از دانشگاهِ کینگز کالج لندن و مدرک اقتصاد از دانشگاه دهلی است. وی پیش از تدریس در دانشگاه به عنوان روزنامه نگار و تحلیلگر سیاسیِ امور خارجه در دهلی نو فعالیت می کرد.
بر طبقِ طرح اصلی از الگویِ “دشمن دشمن، من دوست من است” می توان گفت، حضور سیاسی و اقتصادی هند در افغانستان اغلب به عنوان یک شگردِ ماکیاولیایی علیه پاکستان و هدف قرار دادنِ آن تلقی می شود. این كتاب كه در نوع خود اولین و بی همتاست، روایت ژئوپلیتیکیِ ساده و در عین حال قدرتمند را مورد بررسی و بازخوانی قرار داده و درصدد مطرح ساختنِ این سوال است که چه چیزی سیاست هند در افغانستان را واقعا پیش می برد.
بر اساس مجموعه ای گسترده از منابع اولیۀ دست اول و بکر از جمله یادداشت های رسمی، مکاتبات دیپلماتیک و مجموعه ای از مصاحبه ها با بازیگران اصلی سیاسی می توان گفت که، کتاب دشمن دشمن من، تجزیه و تحلیل جامعی از مسائل استراتژیک و روند سیاستگذاری خارجی هند در برابر افغانستان، از دهه آخر جنگ سرد تا جنگ داخلی ۱۹۹۰ در افغانستان و جنگ اخیر تروریسم به رهبری ایالات متحده را ارائه می دهد. این نشان می دهد که حضور هند در افغانستان در درجه اول با چشم اندازی پایدار برای منطقه که مستلزمِ یک موازنه قدرتی پایدار در سراسر خط دیورند می باشد، پیش رفته است.
در یک تجزیه و تحلیل از ویگنش کارتیک (دانشجوی دکترایِ کالج کینگز لندن) و جیاناتان کارونانیدی (تحلیلگر سیاسی، چنای هند) در مورد کتاب دشمنِ دشمنِ من، آنها تامل و ارزیابی خود را بر رویِ زمان مهمی از تغییرات قابل توجه در افغانستان (توافق با آمریکا) معطوف داشته اند. به گفته آنها، در ۲۹ فوریه سال ۲۰۲۰ توافق نامه مهمی بین ایالات متحده آمریکا و طالبان امضا شد که برای خروج اکثر نیروهای آمریکایی از افغانستان طراحی شده بود.
به عقیده آنها، همانطور که گفتۀ اخیر سراج الدین حقانی (مبنی براینکه: ما [طالبان] انتظار داریم که سایر کشورها به حاکمیت و ثبات کشورمان احترام بگذارند و آن را بستری برای همکاری بدانند تا رقابت و درگیری) نشان می دهد، افغانستان به عنوان یک مطالعه موردی بسیار ارزشمند برای کسانی است که تمایل دارند جایگاه این کشور را در آسیای جنوبی درک کنند و در این زمان خاص از تغییراتِ سیاسی در افغانستان، تأثیر کشورهای آسیای جنوبی در افغانستان -به ویژه از هند– بسیار مرتبط و به جا است. به گفتۀ آنها، نقطه شروعی عالی برای درک آنچه حقانی به آن اشاره دارد، (یعنی هنگامی که وی خواستار “زمینه همکاری به جای رقابت و درگیری ها” برای افغانستان می باشد) می تواند همین کتابِ پالیوال باشد.
حضور هند در افغانستان از زمان سلطنت شاه ظاهر شاه (۱۹۷۳-۱۹۳۳)، تا حمله شوروی (۱۹۷۹-۱۹۸۹)، و حمایت آن از اتحاد شمالِ احمد شاه مسعود علیه نیروهای طالبان (۱۹۹۶-۲۰۰۱) مشهود بود. پس از ۱۱ سپتامبر نیز هند همچنان ارتباط خود با اتحاد شمالِ تحت سلطۀ تاجیک را حفظ کرد، ضمنِ اینکه بر حامد کرزی نیز نفوذ داشت. این مانورهای سیاسی با سرمایه گذاری بی حد و حصر هند و با هدف ایجاد زیرساخت ها و ظرفیت های مضاعف در این فضای جنگ زده مطابقت داشت و چنین سرمایه گذاری هایی از جانب هند به لطفِ ثبات نسبی حاصل از حضور ایالات متحده در افغانستان، تا حدی امکان پذیر شد. به باور آنها، حضور هند در افغانستان دو هدف را تحقق می بخشید:
اولا، این اقدامات ضمنِ تلاش برای محدود ساختنِ نفوذ پاکستان بر هر رژیمی در افغانستان، مانع از استقرار مجددِ هر نوع رژیم طالبانیِ درحالِ احیا بود. و ثانیا، این فعالیت ها و سرمایه گذاری های هند، روابط دیپلماتیک و ترتیباتِ اقتصادی طولانی مدت با یک رژیم پایدار، مردمی و طرفدار هند در افغانستان را ایجاد می کرد. لیکن به نظر کارتیک و کارونانیدی، با امضای توافق نامه اخیر بین ایالات متحده و افغانستان، این دو هدف سیاست خارجی هند در افغانستان به طور بالقوه به خطر افتاده است. به گفتۀ آنها، پالیوال استدلال می کند که رفتار سیاست خارجی کشورهای ضعیف صرفا توسط عوامل سیستمی و منطقه ای خارجی تعیین نمی شود، بلکه تحت تأثیر عوامل داخلی است- به ویژه در این مورد، تأثیر سیاست داخلی افغانستان است که هم سیاست های هند و هم سیاست های پاکستان در قبال افغانستان را مجددا تنظیم کرده، متحول ساخته و به آنها پاسخ می دهد.
یکی از بحث های اصلی پالیوال این است که گرچه اکثر افغان ها دوست دارند روابط خوبی با هند وجود داشته باشد، اما بخشی از افغان ها روابط نزدیک تر با پاکستان را ترجیح داده، و در نتیجه این روند بر رویکرد کابل نسبت به دهلی نو تأثیر می گذارد. و احتمالا در پی ظهور طالبان، گروه دوم نفوذ بیشتری پیدا می کنند. (Karthik and Karunanithi, 2020)
در ادامه به چند مورد نقد و بررسی های مطرح شده توسط شخصیت ها و نهادهای علمی دررابطه با کتاب مذکور می پردازیم:
– موسسه امور بین الملل استرالیا با نام اختصاری (AIIA) در رابطه با کتاب پالیوال چنین نوشته است: “دستاوردی بسیار چشمگیر: روایتی کاملا دقیق و حساب شده از پیچ و تاب های این رابطه مهم. مطالب جمع آوری شده از مصاحبه ها در افغانستان و هند (و فراتر از آن) حیرت انگیز و آموزنده می باشد…. و به طور کلی این کتاب نمایشی برجسته از چگونگی نگارش تاریخ معاصر در غیاب سوابق و اسناد رسمی است. “
– همچنین Parameters، فصلنامۀ کالج جنگ ارتش ایالات متحده نیز چنین نوشته است: “این نقطه قوت پالیوال است که وی از پرداختن به موضوعات بحث برانگیزی که روابط هند و پاکستان و همچنین پاکستان و افغانستان را متشنج ساخته است، ابایی ندارد… محدوده و حوزG دربرگیرندG این کتاب، تحقیقات دقیق آن بر اساس مدارکِ خارج شده از رده بندی ِاسناد غیرمحرمانه، استفاده گسترده از مصاحبه با مقامات سابق و مقاماتِ در حال خدمت، و همچنین گزارش ها با هم ترکیب شده است و این کتاب را به کمکی قابل توجه در سیاست خارجی هند در قبال یک کشور مهم همسایه تبدیل می کند.”
– مجله نقد و بررسی اروپایی از مطالعات بین المللی با نام اختصاری (ERIS) نیز دررابطه با این کتاب چنین گفته است: “بسیار خواندنی… یک منبع تاریخی عالی برای هر کس که به روابط هند و افغانستان علاقه مند است. “
– اشلی جی تلیس، از بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی و نویسنده کتاب درک فرهنگ های استراتژیک در آسیا و اقیانوسیه نیز معتقد است: “تعهد عمیق هند نسبت به افغانستان – کشوری که با آن تاریخ مشترک داشته اما مرز ندارد – بسیاری از ناظران بین المللی را متحیر ساخته است. پالیوال با نشان دادن اینکه تلاش های دهلی نو برای تعامل و مشارکت با افغانستان در چند وقت اخیر، کمتر تحت تاثیر جاه طلبی هایِ ژئوپلیتیکی و بیشتر ناشی از میل به جلوگیری از آسیبی جدی به منافع هند بوده است، خدمات صادقانه و ارزشمندی را انجام می دهد. “
– و یا سرینات راگاوان، تحلیلگر بلند پایه هندی در مرکز تحقیق امور سیاست در دهلی جدید، نویسنده کتاب جنگ هند: ساختِ آسیای جنوبی مدرن، ۱۳۹۳-۱۹۴۵، چنین می نویسد که: کتاب دشمن دشمن اولین روایت جدی و علمی از سیاست هند در قبال افغانستان است. پالیوال کش و واکشی از سیاستگذاری در دهلی نو را در مقابلِ پس زمینه ای از تغییرات استراتژیک گسترده تر تحلیل می کند. این کتاب برای هر کسی که خواستارِ درکِ تعامل هند با افغانستان می باشد، ضروری است.”
– کریستوف ژافرلو، استاد سیاست و جامعه شناسی هند در انستیتوی کینگز هند، و نویسنده کتاب پارادوکس پاکستان: بی ثباتی و انعطاف پذیری نیز در همین رابطه معتقد است: “این کتاب خلاء ادبیات مربوط به سیاست خارجی هند را پر می کند. منابع دست اول، از جمله مصاحبه با برخی از افرادی که سیاست افغانستان را در طول دهه ها شکل داده اند، نشان می دهد که این سیاست تنها توسط استراتژی های پاکستان تعیین نشده است. و این کمک شایان توجهی در درک ما از ژئوپلیتیک جنوب آسیا است.”
– همچنین – فرانسیس رابینسون، استاد تاریخ جنوب آسیا، رویال هالووی، دانشگاه لندن چنین اذعان کرده است که: “مدت هاست در دهلی این دیدگاه وجود دارد که یک افغانستانِ مستقل، متحد و از نظر اقتصادی قوی، به نفع هند است. این کتاب جذاب و گیرا تجزیه و تحلیلی دقیقی ارائه می دهد مبتنی بر اینکه چگونه هند از زمان حضور شوروی در افغانستان برای این هدف تلاش کرده است.”
– و در نهایت آنتونیو جیوستوزی، استاد مدعو کالج کینگز لندن، نویسنده مشترک کتاب مبلغان مدرنیته: مأموریت های مشورتی و مبارزه برای هژمونی در افغانستان و فراتر از آن، دررابطه با کتاب پالیوال معتقد است: “این اولین پژوهش و مطالعه ایست که نقش هند در افغانستان را به طور عمیق تجزیه و تحلیل می کند، و سهم عمده ای در مطالعه سیاست خارجی افغانستان در کنار هند دارد. دکتر پالیوال تحقیقات گسترده ای در رابطه با این موضوع انجام داده و تحلیلی متعادل و میانه را ارائه داده و در این کتاب، بسیاری از موضوعات تا کنون مبهم را روشن می کند.” (Hurstpublishers, 2017)
منابع
[۱] Hurstpublishers, (2017), “Reviews of My Enemy’s Enemy”,https://www.hurstpublishers.com/book/my-enemys-enemy/
[۲] Karthik, Vignesh and Karunanithi, Jeyannathann, (2020),”Book Review: My Enemy’s Enemy: India in Afghanistan from the Soviet Invasion to the US Withdrawal “,https://blogs.lse.ac.uk/southasia/2020/07/22/book-review-my-enemys-enemy-india-in-afghanistan-from-the-soviet-invasion-to-the-us-withdrawal-by-avinash-paliwal/