تصویر بازگشت
نام کتاب تصویر بازگشت
نویسنده: عتیق رحیمی
ناشر: چشمه
سال چاپ:۱۳۹۸
کتاب «تصویر بازگشت» نوشته عتیق رحیمی نویسنده فرانسوی افغان تبار است که پس از جنگ های داخلی از راه پاکستان مجبو به فرار از کشور شد و در نهایت به فرانسه پناهنده شد. در این کتاب ۱۱۸ صفحه ای شرح و حال عتیق رحیمی در سفرش به افغانستان است. تصویر بازگشت علی رغم حجم کم توانسته به خوبی با کلمات بازی کند و تاثیرگذاری عمیقی را برروی خواننده برجای بگذارد که نشات گرفته از هنر داستان سرایی اوست که توانسته تصویر این بازگشت را در صفحاتی کم اما با تاثیرگذاری بالا به مخاطب برساند. این کتاب که حاصل سفر عتیق در سال ۲۰۰۲ به افغانستان است در بیانی استعاری و در قالبی هم سفرنامه گونه و هم شرح و حال نویسی به قلم زدن آنچه پس از ۱۸ سال می بیند، می پردازد. کتاب همواره در حالتی بین گذشته و حال در رفت و آمد است. همچنین در کتاب با مجموعه ای از عکس های از مناطق مختلف کابل با دوربینی قدیمی برمی خوریم که نشان از درماندگی کابلی است که جنگ بلای خانمان سوزش است. تعدادی از عکس های این مجموعه توسط موزه لوور و موزه هنرهای معاصر انگلیس خریداری شده و برنده جوایز معتبر عکاسی در فرانسه، آلمان و ایتالیا بوده است. این کتاب به زبان های فرانسوی،انگلیسی،آلمانی،اسپانیایی و کره ای نیز ترجمه شده و در ایران به وسیله نشر چشمه منتشر شده است.
عتیق رحیمی متولد سال ۱۳۴۰ خورشیدی در کابل است. رحیمی زمانی که ۲۲ سال سن داشت به خاطر جنگ های داخلی به پاکستان فرار کرد و سپس از طریق درخواست پناهندگی به سفارت فرانسه عازم پاریش شد. او در دانشگاه رووان فرانسه در رشته ادبیات مدرن درس خواند سپس در رشته سینما موفق به اخذ مدرک دکترایش از دانشگاه سوربون فرانسه شد. عتیق نخستین رمان خود را در سال ۱۹۹۶ با نام سنگ صبور نوشت. که موفق شد در سال ۲۰۰۸ جایزه معتبر گنکور را برای این رمان کسب کند. جایزه ای که هرساله از سوی آکادمی گنکور فرانسه به برترین اثر ادبی که به زبان این کشور نوشته شود، داده می شود. رمان خاکستر و خاک نام دیگر اثر اوست که در سال ۲۰۰۴ با الهام از آن فیلمی با همین نام ساخت که در جشنواره سینمایی کن شرکت کرد و موفق به دریافت جایزه بخش نگاهی به سوی آینده شد. همچپنین او موفق به دریافت جایزه بهترین فیلم داستانی در هفتادمین جشنواره بین المللی فیلم برلین برای فیلم بانوی رود نیل شد. آخرین نوشته او سقاءها نام دارد که در سال ۲۰۱۹ به رشته تحریر درآورده. این کتاب سیاسی ترین کتاب اوست که با پرداختن به افغانستان دوران طالبان،تصویر مخوف و تاریکی از آن دوران را در ذهن مخاطب ایجاد می کند. لعنت به داستایوفسکی، هزار خانه رویا و وحشت از دیگر آثار اوست.
«لحظه ای درنگ کنید!به عقب بنگرید!»
«همه ایستادیم. همه به عقب نگریستیم.»
«این آخرین نگاهتان به خاکتان خواهد بود.»
خاک زیر سپیدی برف و در سیاهی زمان ناپیدا بود.فقط جای پاهای خود را میدیدیم.
همه گریستیم. سپس به سوی مرز دویدیم.
کتاب با این جملات آغاز می شود. واژگانی که نشان از عمیق بودن درد مهاجرت و زخم ناسوری دارد که پس از ۱۸ سال همچنان پابرجاست. این کتاب زاییده سفری است در سال ۲۰۰۲ به افغانستان پس از قریب به دو دهه دوری از زادگاه مادری. کتاب تصویر بازگشت حال و روز نویسنده پس از مراجعت به زادگاهش است. نوشته ای که با قلمی استعارگونه و با لحنی بسیار اندوهبار به توصیف زادگاه مادری می پردازد. جرقه های اولیه این کتاب به واسطه پیشنهاد ژورنال فرهنگی فرانسه زده می شود. عتیق در ابتدا تصمیم به عکاسی از کابلی که جنگ همچنان دامنش را گرفته می گیرد اما پس از مشاهده و لمس از نزدیک آنچه بر سر زادگاه آبا و اجدادیاش آمده او را به نوشتن ترغیب میکند و حتی شاید هم دلیلی بزرگتر و مهمتر حفظ زبان مادری. مگر نه اینکه آدمی تنها با زبان خودش به خوبی می تواند دردهایش را بیان کند. عالیه عطایی در باره این کتاب در صفحه اینستاگرام خود چنین می گوید:«این کتاب عکس و نوشته هایی در شرح عکس و جهان بینی هنرمندی است که کشورش را به واسطه جنگ ترک کرده و به واسطه جنگ بازگشته. عتیق رحیمی در انتخاب شیوه عکاسی اش از دوربینی بسیار قدیمی با تکنیک اولیه استفاده می کند که بتواند مخدوش بودن و فروریخته شدن را به نمایش بگذارد. عکس ها سیاه و سفید است با گوشه های خورد شده کارد و چنان که از دیدنش نه فقط کابل پس از جنگ که آدم پس از جنگ را در فضای خاکستری چون گرد مرگ به جانش ریخته نمایش میدهد».