۲۵ مهر (میزان) ۱۳۹۹ – ۱۶/ ۱۰/ ۲۰۲۰
“گذاری بر سیر تغییر و تحولِ پول کاغذی در افغانستان: از دیروز تا امروز” (۳)
اقتصاد افغانستان طی سالیانِ متمادی، جنگ ها و درگیری هایی بسی طولانی از سر گذرانیده و دوران مختلفی را تجربه کرده و در نتیجه ارزش پول رایجِ این کشور –افغانی- در طول سال ها جنگ های داخلی همواره در حال دگردیسی و نوسان بوده است. لازم به ذکر است که چاپ اسکناس و یا همان پول کاغذی در افغانستان برای اولین بار در دوران امان الله خان انجام شد. در جریانِ تغییر و تحولاتِ وارد شده بر پول افغانستان خواهیم دید که با گذار از هر دوره ی تاریخی و با تغییر شاه و یا شخص اول حکومت، شکل ظاهری، ویژگی ها، طرح ها و نمادهای منقوش بر آن ها نیز دچار تحول می شود؛ و این خود عاملی گردیده تا بررسیِ سیر تغییر و تحولات پول کاغذی (اسکناس يا بانکنوت) در افغانستان به امری جالب توجه و حائز اهمیت تبدیل شود. در اینجا با تقسیم بندی دوران مختلف (از تاریخ ۱۹۱۹ تا ۲۰۱۶) بر روند دگردیسیِ ویژگی های ظاهری و علائم اسکناس در این کشور نگاهی خواهیم داشت.
- وزارت مالیه (۱۹۳۶)
۲ افغانی ۱۹۳۶ // چاپ ۱۹۳۶ // تاریخ ۱۳۱۵ ش // ابعاد: ۱۱۷ x 71 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: متن عربی و ۲ // بدون نخ امنیتی // نهاد چاپ کننده اسکناس: اورل فوسلی، زوریخ // چاپ جلو و پشت با رنگ های سبز آبی و قرمز // توضیحات: حاشیه تزئین شده و نشان مخصوص شاه امان الله خان// پشت: متن به زبان های عربی و انگلیسی // بنای یادبود استقلال در مرکز: منار استقلال // شماره واحد پولی به صورت اعداد عربی و غربی
۵ افغانی ۱۹۳۶ // چاپ ۱۹۳۶ // تاریخ ۱۳۱۵ ش // ابعاد: ۱۲۵x 77 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: متن عربی // بدون نخ امنیتی// نهاد چاپ کننده اسکناس: اورل فوسلی، زوریخ // چاپ جلو و پشت به رنگ نارنجی و قرمز // توضیحات: متون به زبان عربی، حاشیه تزئین شده و نشان مخصوص شاه امان الله خان // پشت: متون به زبان فارسی // بنای یادبود استقلال در مرکز: منار استقلال // شماره واحد پولی به صورت اعداد عربی و غربی
به همین ترتیب، ۱۰ افغانی ۱۹۳۶ با ابعادِ ۱۳۶ x 83 میلی متر و چاپ جلو و پشت به رنگ های نارنجی، سبز و قهوه ای؛ و ۲۰ افغانی ۱۹۳۶ با ابعادِ ۱۴۵ x 89 میلی متر و چاپ جلو و پشت به رنگ نارنجی و قهوه ای متمایل به قرمز؛ و ۵۰ افغانی ۱۹۳۶ با ابعادِ ۱۶۶ x 100 میلی متر و چاپ جلو و پشت به رنگ های آبی، نارنجی و سبز و همچنین با قاب و ساختاری گلدار؛ و ۱۰۰ افغانی ۱۹۳۶ با ابعادِ ۲۰۰ x 123 میلی متر و چاپ جلو و پشت به رنگ بنفش و سبز و همچنین با قاب و ساختاری گلدار؛ در سایر موارد مشابه با ۵ افغانی ۱۹۳۶ و با همان علائم و ویژگی های ظاهری هستند.
پس از این دوره، یک سری اسکناس های ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰ و ۱۰۰ افغانی از طرف وزارت مالیه اما بدونِ تاریخ درج شده، و با مشخصات و ویژگی های ظاهری چون اسکناس های ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰ و ۱۰۰ افغانی با تاریخِ ۱۹۳۶ توزیع شد؛ که تنها تفاوتِ آن ها یادداشتی یکسان اما با متنی متفاوت در مرکز هر یک از این اسکناس های بدونِ تاریخ بوده است. که در اینجا برای نمونه یک ۵ افغانیِ بدون تاریخ برای قابلیت مقایسه با ۵ افغانی با تاریخِ ۱۹۳۶ نشان داده می شود:
۵ افغانی بدون تاریخ // بدون تاریخ چاپ // ابعاد: ۱۲۵x 77 میلی متر // نهان نگاری یا همان نقش زمینه کمرنگ: متن عربی // بدون نخ امنیتی// نهاد چاپ کننده اسکناس: اورل فوسلی، زوریخ // چاپ جلو و پشت به رنگ نارنجی و قرمز // توضیحات: متون به زبان عربی، حاشیه تزئین شده و نشان مخصوص شاه امان الله خان // پشت: متون به زبان فارسی // بنای یادبود استقلال در مرکز: منار استقلال // شماره واحد پولی به صورت اعداد عربی و غربی.
(لازم به ذکر است: ۵ افغانیِ بدون تاریخ با ابعادِ ۱۲۵x 77 میلی متری و چاپ جلو و پشت به رنگ های سبز و زرد // ۱۰ افغانی بدون تاریخ با ابعادِ ۱۳۶x ۸۳ میلی متر و چاپ جلو و پشت به رنگ های نارنجی، سبز و قهوه ای // ۲۰ افغانیِ بدونِ تاریخ با ابعادِ ۱۴۵x ۸۹ میلی متر و چاپ جلو و پشت به رنگ نارنجی و قهوه ایِ آجری// ۵۰ افغانیِ بدون تاریخ با ابعادِ ۱۶۶x ۱۰۰ میلی متر و چاپ جلو و پشت به رنگ های آبی، نارنجی و سبز// و ۱۰۰ افغانیِ بدون تاریخ با ابعادِ ۲۰۰x 123 میلی متر و چاپ جلو و پشت به رنگ بنفش و سبز می باشد.)
ادامه ی مطلب در پست های بعدی …