کشتار در زیر سایه جنگ برای زندگی بهتر

۳ آذر(قوس)۱۳۹۹-۲۰۲۰/۱۱/۲۳

حضور نیروهای خارجی در افغانستان تحت رهبری ناتو با هدف تلاش برای زندگی بهتر برای شهروندان افغانستان صورت گرفت. این شعار پای بسیاری از نیروهای نظامی کشورهای متحد ناتو و آمریکا را به افغانستان کشاند. در این میان یکی از مسائلی که همواره در جنگ افغانستان وجود دارد، بحث جنایات جنگی در کشور است. گزارش های متعددی از سال ۲۰۰۱ تاکنون منتشر شده که از جنایات جنگی نیروهای خارجی در کشور پرده بر می دارد. این در حالی است که بسیاری از این ها بی نتیجه باقی ماند. در این میان آنچه مشخص است، صورت گرفتن اقداماتِ خودسرانه و خودخواهانه ای بدونِ توجه به گرفتنِ جانِ شهروندان و غیرنظامیانِ افغانستان، من جمله کودکان بی گناه از سوی نیروهای نظامی غربی، چیز جدیدی نیست.  به طور مثال، بر اساس بررسی و تحقیق هایی از یافته های اولیه دیوان بین المللی کیفری بینِ ۱ مه سال ۲۰۰۳ تا ۳۱ دسامبر سال ۲۰۱۴، حداقل ۶۱ بازدداشت شده توسط نیروهای مسلح آمریکایی در افغانستان مورد شکنجه و رفتاری بی رحمانه و تکنیک های بازجویی خشونت آمیز قرار گرفته اند و یا هم در سال ۲۰۱۵ نیروهای آمریکایی به بیمارستان پزشکان بدون مرز در قندز حمله کردند  که در نتیجه آن ۴۲ تن جان خود را از دست دادند. یا در ماه مارس سال ۲۰۱۲در قندهار یک سرباز آمریکایی هفده غیرنظامی افغان را با تیراندازی مستقیم کشت و اجساد آنان را به آتش کشید. همچنین به گزارشِ the defense post در سال ۲۰۱۷، دادستان ارشد فاتو بنسودا از قضات خواست تا یک تحقیق کامل، نه تنها در مورد افراد طالبان و دولت افغانستان، بلکه نیروهای بین المللی، نیروهای آمریکایی و اعضای آژانس اطلاعات مرکزی را نیز مجاز و قابل تحقیق اعلام کنند. لیکن این اقدام بنسودا با واکنش هایی مواجه شد، به گونه ای که جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ هشدار داد که اگر دادگاه پیگیرِ یک کاوش برای افغانستان باشد، ایالات متحده نیز قضات دادگاه بین المللی کیفری را دستگیر می کند. ایالات متحده هرگز به دیوان بین المللی کیفری نپیوسته و اعلام کرده است که این امر تهدیدی برای حاکمیت ملی است. به استدلال واشنگتن، ایالات متحده روش های خاص خود را برای مقابله با سربازان آمریکایی که بدرفتاری می کنند را در پیش می گیرد و بدین ترتیب همواره از پاسخگویی دراین رابطه سرباز زده است. در گزارشی دیگر در مورد جنایات جنگی سربازان استرالیایی در کشور ، در سال ۲۰۱۷ صدها صفحه شواهد تحقیق درباره عملکرد نیروهای ویژه استرالیایی در افغانستان در اختیار شبکه ای بی سی قرار گرفت. در این رسانه­ بخش هایی از این مدارک را نشان می داد که این نیروها مردان غیرنظامی،کودکان را در ولایت ارزگان کشته اند. در یک سند محرمانه دیگر در سال ۲۰۱۷ ادعا شده بود سربازان استرالیایی یک پسر ۱۴ یا ۱۵ ساله را در افغانستان در سال ۲۰۱۲ کشته اند و این خبر را پنهان کردند. همچنین از انجام تحقیقاتی جدی درباره کشته شدن مردی به نام بسم الله با فرزند شش ساله اش به دست این سربازان در سال ۲۰۱۳ خبر داند. استرالیا در حال حاضر حدود ۴۰۰ سرباز در افغانستان دارد که در کنار آمریکا و سایر متحدان به عنوان بخشی از تلاش ها برای حفاظت از امنیت عمل می کنند.

در حال حاضر، یکی از موارد جدی و تکان دهنده از جنایات جنگی در افغانستان، گزارش تازه از کشته شدن ۳۹ مورد توسط سربازان استرالیایی در افغانستان بود. در این گزارش  که چهار سال زمان برد تا یافته های مورد بررسی قرار بگیرد اشاره شده که ۳۹ غیر نظامی افغان در ۲۳ رویداد توسط ۲۵ نفر از نیروهای ویژه استرالیایی کشته شدند. در این گزارش آمده که تحت عنوان «خونریزی» به سربازان آموزش می دادند که چگونه افراد را مورد حمله قرار دهند و اولین کشتن خود را با تیراندازی به زندانیان انجام دهند. این اقدام در حالی انجام می گرفت که سربازان هم برای سرپوش گذاشتن بر جنایات خود، سلاح یا اشیایی در کنار اجساد کشته شدگان قرار می دادند. سامانتا کرومپووتس یک دانشگاهی که تحقیقات اولیه این حادثه را انجام داده به بی بی سی انگلیسی زبان گفت که این جنایات عمدی، مکرر و هدفمند بوده است. در بخش دیگری از این گزارش نیز اشاره شده که بیشتر این رویدادها در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ رخ داده هرچند که بیشتر انها از سال ۲۰۰۹ شروع شده است. ژنرال کمبپل رییس ستاد کل ارتش استرالیا در سخنرانی خود در برابر دوربین رسانه ها گفت: نیروهای ویژه ما در مورد کشتن غیرنظامیان از جمله زندانیان و کشاورزان دروغ گفتند. آنها بر روی برخی از اجساد اسلحه قرار دادند تا به دروغ ادعا کنند که آنها نظامیان را کشتند. به اذعانِ وی، برخی از نیروهای سرویس هواییِ ویژه این کشور (اس اِی اس) “یک فرهنگِ جنگاوریِ خودمحور و خود رای” را بین خود ترویج داده اند.

آنچه  بدیهی است این کشتارها در حالی صورت می گیرد که هدف اصلی حضور نیروهای خارجی از سال ۲۰۰۱ به بعد جنگ برای زندگی بهتر در افغانستان است. بنابراین، نقض حقوق جنگ و کشته شدن افراد بی گناه از پیامدهای منفی جنگ بیست ساله در کشور است. با این حال،یکی از موارد مهم برای این مورد رسیدن به عدالت برای خانواده های قربانیان می باشد که یک روند طولانی و چالش برانگیز است. به طور مثال:طارق فرهادی، مشاور پیشین حکومت افغانستان، معتقد است که با حضور نیروهای خارجی در افغانستان پس از سال ۲۰۰۱مردم از بدرفتاری این نیروها گزارش هایی به حکومت ارائه کرده بودند اما  در آن زمان “رهبران افغان از مواجهه با این ائتلاف بسیار نگران بودند.” هرچند در سال های بعد کرزی اقداماتی را برای شکایت مردم از رفتارهای نیروهای خارجی انجام داد که با سرزنش همکاران خارجی خود رو به رو شد. همچنین، ادامه پیگیری از سوی خود کشورهایی که نیروهایشان مورد ارتکاب جرم شده است با موانعی رو به رو می شود. همانگونه که آمریکا اجازه رسیدگی دیوان بین المللی لاهه را برای بررسی جنایات جنگی در افغانستان نداد. همچنین انتظار می رود که حالا که استرالیا افشاسازی کرده است دیگر کشورهای حاضر در جنگ افغانستان مانند امریکا و بریتانیا نیز مانند استرالیا این کار را در دستور کار خود قرار دهند. در همین رابطه، سیما سمر، نماینده ویژه رئیس جمهور غنی در امور حقوق بشر به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفته است که مانند استرالیا همه حکومت‌هایی که سربازان شان در افغانستان ماموریت اجرا کرده اند، باید رفتار سربازان خود را مورد بررسی قرار بدهند و یا هم کمیسیون مستقل حقوق بشر در اعلامیه ای خواستار پیگری دیگر کشورها مانند آمریکا و انگلیس در مورد رفتار سربازان خود در کشور شد.