” زندگی بدونِ صلح وجود ندارد”: امیدِ روزنامه نگارِ جان باخته زنِ افغان برای روزهایی بهتر

۸ دی (جدی)  ۱۳۹۹ – ۲۸ / ۱۲/ ۲۰۲۰

” زندگی بدونِ صلح وجود ندارد”: امیدِ روزنامه نگارِ جان باخته زنِ افغان برای روزهایی بهتر

روزنامه نگار افغان

ماه ها پیش از ترورِ ملاله میوند، ژورنالیستِ ۲۴ ساله ی افغان و فعال حقوق زنان، اهمیت جایگاهِ مرکزیِ صلح در آینده ای رها و آزاد از جنگ برای کشور جنگ زده ی افغانستان نزد وی همچون روز روشن بود و ملاله بر این مهم اذعان داشت.

چنانچه وی در ماه فوریه به رادیو اروپای آزاد چنین گفته بود که: “زندگی بدون صلح وجود ندارد.” “تمامیِ نیازها و مطالباتِ ما تنها در ]سایه ی[ صلح برآورده می شود.” وی افزود: “برخلافِ جنگ، صلح به این معنی است که شما مجبور نیستید در ترس و وحشتی مدام از کشته شدن زندگی کنید.” “حق تحصیل، سرپناه، مراقبت های بهداشتی، کار و آزادی بیان تنها زمانی می تواند محافظت شود که در یک جامعه و کشور صلح برقرار باشد.”

لیکن وی صبح روزِ ۱۰ دسامبر ۲۰۲۰ توسط افراد مسلح کشته شد. وی در حینِ وارد شدن به ماشینی که درب خانه اش برای بردن وی به محل کارش در تلویزیون «انعکاس» ایستاده بود، به همراه راننده اش مورد هدف گلوله قرار گرفت. ملاله میوند مجری تلویزیون انعکاس، یک ایستگاه تلویزیونی خصوصی در شهر جلال آباد در شرق افغانستان بود.

به گزارش رویترز، شبه نظامیان رادیکال دولت اسلامی (داعش) مسئولیت این حمله را به عهده گرفتند. در همان روز ضیاء الحق امرخیل، والی ننگرهار، که مرکز آن جلال آباد است، اعلام کرد که قاتلانِ ملاله دستگیر شدند.

به نظر می رسد که کشتن ملاله میوند بخشی از تروری است که هدف آن خاموش کردن روزنامه نگاران و فعالان جامعه مدنی در یک برهه ی حساس و حیاتی از تاریخ پریشان و پیچیده ی افغانستان است. بدین ترتیب غیرنظامیان افغانستان پس از خروجِ برنامه ریزی شده ی نیروهای نظامی بین المللی ایالات متحده و متحدان آن در سال آتی، هزینه های سنگینی را پرداخت خواهند کرد، زیرا به نظر می رسد کابل و طالبان در دستیابی به توافق در مورد آینده سیاسی کشور خود فاصله دارند و بسیار آهسته پیش میروند.

“عصر تاریکی” برای زنان

ملاله میوند که از او به عنوان قهرمان شاخص و مثال زدنیِ قرن نوزدهم افغانستان یاد می شود، روزنامه نگاری جسور و زبردست در ننگرهار بود. وی علاوه بر گزارشگری و میزبانی برنامه ها در تلویزیون انعکاس، تنها زن مفسر بازیِ کریکت بود که این امر به محبوبیت وی در کشور عاشقِ بازیِ کریکت افزود.

ننگرهار، ولایت بزرگ افغانستان که ملاله میوند در آن زندگی و کار می کرد، از این خشونت ها در شوک و بهت فرورفته است. چنانچه در سال های اخیر، هزاران نفر در اثر حملات و درگیری های بین طالبان و شبه نظامیان داعش در منطقه شرقی هم مرز با پاکستان، جان خود را از دست داده و صدها هزار نفر نیز آواره و بیجا شده اند. این ولایت همچنین صحنه عملیات نظامی گسترده توسط نظامیان افغان و نظامیان بین المللی بوده است.

ملاله میوند با بزرگ شدن در افغانستانِ پس از طالبان، مخالفِ بازگشت رژیم تندرو این گروه بوده وگاه و بیگاه بیم و نگرانیِ خود را از زندگی تحت یک دولت آتی با توافق صلح میان طالبان و دولت افغانستان به گوش همگان می رساند.

وی در توضیحاتی کوتاه به رادیو اروپای آزاد، و پیش از توافق مهم بین طالبان و ایالات متحده در ماه فوریه، این رژیم خشن و تندرو را در دهه ۱۹۹۰ به عنوان “عصر تاریکی” برای زنان افغان می نامد. وی براین باور بود که، اگر طالبان پس از توافق با دولت، از مسیرِ حزب اسلامی برای الحاق به نظام سیاسیِ کشور پیروی کنند، افغان ها احتمالا از طالبان استقبال خواهند کرد. گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان، در سال ۲۰۱۷ پس از انعقاد قرارداد صلح با دولت در سال گذشته به کابل بازگشت. او دست از مبارزه کشید و سیستم سیاسی فعلی کشور را  به رسمیت شناخت.

ملاله میوند خاطرنشان کرد: “هیچ افغانی، به ویژه هیچ زن افغانی، نمی توانند بازگشت رژیم طالبان را بپذیرند.” وی در ماه جولای و در نشست نخبگان ننگرهار خطاب به حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان گفت: “من می خواهم از شما به عنوان فردی در راس دولت اطمینان حاصل كنم” “پس از توافق صلح با طالبان، آیا به من اجازه داده می شود در نشستی مانند این شرکت کرده، به پشت میکروفون بیایم و سوال بپرسم، مثل کاری که امروز انجام می دهم؟”

به گفته ی عموی ملاله میوند، او مدتی بود که تهدید می شد. وی پس از تشییع جنازه ملاله به خبرنگاران گفت: “او سال ها برای تلویزیون خصوصی انعکاس در مناطق روستایی گزارش تهیه می كرد، اما من تعجب می كنم كه او را در مرکز شهر هدف قرار دادند.” “همه طرفین پس از این قتل باید به زندگی روزنامه نگاران احترام گذاشته و از آن محافظت کنند”. “آنها بی طرف هستند و من به خواهرزاده ام افتخار می کنم که او در راه انجام وظیفه به شهادت نائل شد.”

به گفته ی گل محمد ملا، پدر ملاله، او دختران دیگرش را نیز تشویق می کند که پا جای پای ملاله بگذارند و به کشورشان خدمت کنند. وی گفت: “من از والی ولایت و دولت به طور جدی می خواهم که این پرونده را بررسی کرده و قاتلان وی را پیدا کنند.”

بازداشت قاتلان ملاله

امرخیل که نماز بر پیکر وی را اقامه کرد، اعلام کرد که مقامات قاتلان ملاله را دستگیر کردند. وی در توئیتر خود نیز چنین نوشت: “در راستای تعهدی که به خانواده خواهر شهیدم و مردم ننگرهار دادم، قاتلان وی را با همکاری نیروهای امنیتی دستگیر کردیم.” “آنها مطابق قانون برای جرم خود مجازات خواهند شد.”

مقامات افغانستان طی دو دهه گذشته به ندرت پرونده های قتل روزنامه نگاران را حل و فصل کرده اند. ملاله میوند سومین روزنامه نگار افغان بود که طی یک ماه گذشته کشته شد. چنانچه در تاریخ ۱۰ دسامبر، وزارت داخله افغانستان اعلام کرد که یک “تروریست طالبان” که به طور مستقیم در ترور محمد الیاس داعی روزنامه نگار رادیو اروپای آزاد دست داشت را دستگیر کرده است.

 وی در ۱۲ نوامبر در حمله ای از طریقِ بمب مغناطیسی در استان ناآرام هلمند در جنوب افغانستان کشته شد. طبق گفته ی داعی به دیده بان حقوق بشر، وی تهدیدهای زیادی به مرگ دریافت کرده بود تا گزارش دهی خود در مورد عملیات نظامی طالبان را متوقف كند.

 و یا یما سیاوش، مجری سابق تلویزیون و کارمند بانک مرکزی افغانستان، در حمله ای مشابه در کابل در ۷ نوامبر کشته شد. خبرنگارِ افغان، شیر شاه همدرد، یک تن از نماینده گان کمیته مصونیت خبرنگاران افغان در شرق افغانستان چنین عنوان کرد که “ما از مقامات می خواهیم تحقیقات جدی در این زمینه را انجام داده و افشا کنند که چه کسی پشت این قتل است.” ما می خواهیم عاملان مجازات شده و اجرای عدالت را ببینیم.

ذبیح الله قاضی، روزنامه نگار افغان دیگری در جلال آباد نیز چنین مطرح می کند که تاکنون حتی انگیزه ها و مسئولانِ ده ها قتلِ روزنامه نگار در افغانستان مشخص نیست. به گفته ی وی: “حداقل باید بدانیم چه کسی ما را می کشد.”

گریزی به قتل های حل نشده

طبق اعلامِ کمیته حمایت از روزنامه نگاران (CPJ)، یک ناظر جهانی رسانه ای، از سال ۱۹۹۴ تاکنون ۵۱ روزنامه نگار در افغانستان کشته شده اند و مقامات تنها تعداد معدودی از (پرونده ی) این قتل ها را حل و فصل کرده اند.

میوند اما برنامه های متفاوتی برای خواهر و برادرهایش و همچنین برای خودش داشت. وی اخیرا در ویدئویی گفته بود که: “من هنوز قصد ازدواج ندارم.” “من می خواهم خواهر کوچکترم از دانشگاه فارغ التحصیل و سرانجام دکتر شود. پس از آن من به دنبال مدرک کارشناسی ارشد خود خواهم رفت. ” “من بعد از اینکه به خواهر و برادرهایم کمک کردم تا روی پاهای خود بایستند، به ازدواج فکر خواهم کرد.”

در مراسم خاکسپاری ملاله، عموی وی به یاد آورد که ملاله از کودکی می دانست که می خواهد روزنامه نگار افغان شود. وی گفت: “من از همه روزنامه نگاران می خواهم كه حرفه خود را پس از این ]دست[ ترور (ها) رها نكنند.” “شما نباید تسلیم شوید.”

منبع: رادیو اروپای آزادی