درج قومیت در تذکره از ابتدا غلط بود

۲۵ اسفند (حوت) ۱۳۹۹ – ۱۵ / ۳/ ۲۰۲۱

درج قومیت در تذکره از ابتدا غلط بود

افغانستان ما

محمد هدایت

در این چند روز تصمیم نابجا و غیر مسلکی اداره احصاییه مرکزی تبدیل به یک معضل و بحران اجتماعی و سیاسی دیگر شده است. متاسفانه اداره احصاییه در این اواخر به گونه غیر مسلکی و غیر علمی به یک باره بیش از پنجاه نام قوم را وارد دیتابیس ان اداره کرده است که اکنون تبدیل به مساله بغرنج اجتماعی و سیاسی شده است.

در لیستی که از سوی این اداره در دیتابیس درج گردیده است بسیاری از طوایف اقوام بزرگ افغانستان به عنوان یک قوم درج شده است که این کار نه تنها به هویت های قومی آسیب می زند؛ بلکه نیت حکومت را نیز زیر سوال می برد و شکاف میان حکومت و ملت را بیش از هر وقت دیگر عمیق تر می سازد.

مساله ای که به این موضوع بیشتر کمک می کند درج قومیت در تذکره است که متاسفانه بر اساس جنجال های ناپخته سیاسی و قومی در سال های گذشته تصمیم گرفته شد و این تصمیم از ابتدا غلط بود. در هیچ جای جهان قومیت افراد در تذکره تابعیت و یا کارت هویت ملی شهروندان درج نمی شود. ولی در افغانستان چنین تصمیمی بر اثر فشارهای سیاسی گرفته شد و این کار از ابتدا غلط بوده است که اکنون ما شاهد پیامدهای منفی آن هستیم و در آینده ممکن است بهای سنگینی به خاطر این اشتباه بپردازیم.

در این که در پشت اهداف درج این همه تیره قومی که عمدتا در درون قومیت های کلان وجود دارند به عنوان یک قوم مستقل چه مسایلی نهفته است دقیقا معلوم نیست. ولی با توجه به تاریخ زخمی و تبعیض های قومی که در گذشته بوده و با توجه به این که سرشت قدرت را در افغانستان متاسفانه قومیت تشکیل می دهد، این کار سوء تفاهم های بسیاری را خلق می کند.

هر کسی وقتی چنین پارچه پارچه کردن اقوام کلان افغانستان را می بیند بر نیت ادارات مربوطه و مسولان آن تردید می کند و حق دارد که نسبت بدان واکنش داشته باشد. چون این مساله مربوط به هویت شهروندان است و تمام پیامدهای سیاسی و اجتماعی از همین طریق تعیین می گردد و این گونه رفتار غیر مسولانه در برابر هویت شهروندان کاملا نادرست و نابجا است.

از سوی دیگر برخی از کسانی که این اقدام را در راستای حقوق شهروندی افراد می شمارند از پیامدهای ناگوار اجتماعی و سیاسی این کار ناآگاه هستند و یا پیامدها را می دانند و بدین طریق می خواهند شیطنت کنند. متاسفانه برخی از خرده هویت های درون قومی و یا طوایفی که بخشی از یک قوم بزرگ هستند؛ نیز در طی روزهای اخیر تلاش هایی انجام داده اند که قومیت شان در تذکره الکترونیکی ذکر گردد که این مساله زمینه چنین بلوایی را فراهم کرده است. این تلاش ها به خاطر تکه و پارچه کردن هویت های کلان از بنیاد غلط است و باید یک کمیسیون و یک جمع علمی در باره آن تصمیم بگیرند.

در هر صورت درج قومیت در تذکره الکترونیکی یک اشتباه فاحش بود که در هیچ جای جهان چنین نمونه ای وجود ندارد. متاسفانه در آن زمان عده ای از شهروندان نسبت به درج کلمه «افغان» به عنوان هویت تمام شهروندان این کشور حساسیت به خرج دادند که آن هم اشتباه بود و توسط جناح های سیاسی به خاطر منافع جناحی و حزبی مطرح شده بود. وگرنه بسیار روشن و طبیعی است که وقتی درکشوری زندگی می کنیم که نامش افغانستان است، شهروندانش نیز افغان هستند و هیچ تفسیر سیاسی نمی تواند مفهوم آن را تغییر دهد.

به همین خاطر درج قومیت در تذکره از ابتدا اشتباه بود که نباید صورت می گرفت. اکنون اگر بخواهیم به این بلوا پایان دهیم باید فیصله گردد که اساسا قومیت در تذکره ذکر نشود و به جای آن قومیت در دیتابیسی که در نزد اداره احصاییه است درج گردد. در غیر آن صورت این غایله که ممکن است اهداف نفاق افکنانه میان مردم افغانستان نیز در آن نهفته باشد به زودی پایان نمی یابد و هر روز جنجال نو خلق خواهد شد.

در تمام جهان مرسوم است که تذکره یا شناسنامه شهروندان تنها حامل مشخصات فردی و ملیت افراد است و غیر از آن چیزی اضافه نمی شود. به خصوص مساله بغرنج و حساسیت برانگیزی چون قومیت و آن هم در کشوری مثل افغانستان هرگز در شناسنامه ها درج نمی شود. اکنون راه حل نیز همین است که ما هم مطابق معیارهای جهانی حرکت کنیم و از مباحث بیهوده و حساسیت برانگیز در این باره پرهیز کنیم.

منبع: روزنامه افغانستان ما