نگاهی به فیلمِ «جاده کفتار»؛ به کارگردانیِ پل گراس
۱۱ فروردین (حمل) ۱۴۰۰ – ۳۱ / ۳/ ۲۰۲۱
– نام فیلم: “جاده کفتار “
– کارگردان: پل گراس
– نویسنده: پل گراس
– ژانر: درام، اکشن، جنگی
– محصول سال: ۲۰۱۵
– محصول کشور: کانادا
– زبان: انگلیسی
– بازیگران: Rossif Sutherland, Paul Gross, Clark Johnson, Allan Hawco
سه مرد متفاوت، با سه دنیای متفاوت، و سه جنگ متفاوت همگی در تقاطع جنگی مدرن در کنار هم قرار می گیرند؛ دنیایی تیره و تار از روحیاتِ اخلاقیِ سیال و متغییر که در آن همه چیز آن گونه که به نظر می رسد، نیست.
در رابطه با فیلمِ «جاده کفتار»، برخی براین باورند که با نگاهی جدی اما احساسی به تداومِ روندِ فرورفتنِ کشورها در باتلاق نظامی افغانستان، این درامِ کانادایی دربرگیرنده ی نجابت و تواضعِ مطلوبی است که تاحدودی آنچه که بعضا می تواند یک رویه ی پیش پاافتاده و بی روح از جنگ معاصر باشد را جبران می کند. کارگردان و نویسنده، پل گراس، که همچنین یکی از ستارگان در خود فیلم نیز می باشد، توجه ویژه ای به شخصیتِ چند سربازی دارد که در جنگی مشغول به خدمت اند که پایانی برای آن مشاهده نمی شود.
این فیلم به ماموریت سربازان کانادایی در افغانستان پرداخته و جریان آن در ولایت قندهار بوده و مخاطب را به سمتِ دنیای این سه شخصیت می کشاند: یعنی پیت میچل (گراس) افسر اطلاعاتی باسابقه، یک تک تیرانداز تندخو به نام رایان سندرز (روسیف ساترلند)، و سرباز جنیفر بومن (کریستین هورن) که باید رابطه عاشقانه خود را با رایان مخفی نگه دارد.
همانطور که میچل در جستجوی یک شخصیتِ مشهور مسنِ افغان با نام “شبح” (نعمت الله ارغندابی) می رود، زندگی این سه فرد با هم تلاقی می یابد؛ زیرا میچل معتقد است که تلاش نیروهای ائتلاف برای از بین بردن شورش طالبان، می تواند در جلب اعتماد مردم محلی نقش مهمی داشته باشد. (Grierson, 2015)
شاید بتوان گفت صحت و اعتباری کاهش یافته به محتویاتِ اصلی که در فیلم جاده کفتار، درام مرتبط نیروهای کانادایی مستقر در شهر قندهار افغانستان دنبال می شود، همچون شمشیری دولبه می ماند: در حالی که تلاش کارگردان برای ایجاد مستندی خاص و به سبک ناتورالیسم (طبیعت گرایانه) می باشد، اما جریانِ شکل گرفته در فیلم می تواند به پایِ یک طرح ریزیِ متمرکز و توجه به رشد و توسعه ی شخصیت ها گذاشته شود.
پل گراس، نویسنده و کارگردان فیلم و همچنین بازیگرِ نقش پیت میچل، یک افسر اطلاعاتی با منشی اجتماعی و مردمی اما در عین حال جدی است، که مشتاق تعقیب کردنِ یک پیرمردِ افغانِ به واقع مفید اما مرموز با یک چشم قهوه ای و یک چشم آبی معروف به “شبح/روح” (نعمت الله ارغندابی) است. ارغندابی در اولین فیلم خود تأثیر بسیار قوی و عمیقی را ایجاد می کند. در این مسیر افراد یاری رسان به میچل رایان (روسیف ساترلند) یک تک تیراندازِ با تجربه، و افسر فرمانده او (کریستین هورن) هستند. (Rechtshaffen,2016)
جاده کفتار؛ روایتی از یک تیم تک تیرانداز در افغانستان
مدت هاست که افغانستان به یک منطقه جنگی تبدیل شده و داستانِ آن با مستندهایی مانند “رستریپو” (Restrepo)، سیمایی مانند فیلمِ “تنها بازمانده”(Lone Survivor)، حتی کمدی هایی مانند “ویسکی تانگو فاکسترات” (Whiskey Tango Foxtrot) برای خود به یک ژانر فیلم تبدیل شده است. اما فیلم کاناداییِ جاده کفتار”، چشم انداز و دیدگاهِ دیگری را به جنگ های افغانستان اضافه می کند.
جریان این فیلم پیش از پایان یافتن نقش نیروهایِ نظامی کانادایی در سال ۲۰۱۱ شکل گرفته؛ و با یک تیم از تیراندازان به رهبری رایان سندرز آغاز شده که یکی از شورشیان طالبان را می کشند؛ فردی که در حال کاشتِ بمبی دست ساز در امتداد بزرگراهیست که در استان قندهار و توسط نیروهای ائتلاف ساخته شده است.
اما پس از آن و با تعقیب جنگجویان طالبان، این تیم نظامی به سمت یک روستا روانه می شوند، جایی که یک فرد مسنِ مشکوک و مرموز پیش از غیب شدنِ خودش، آنها را پنهان می کند. در پایگاه، پیت میچل به سندرز روی کرده و به او می گوید که به باور وی محافظِ تیم یک شبح است، روحی از یک رهبر موردِ احترامِ مجاهدین در جنگ علیه شوروی. بنابراین میچل فکر می کند که این شبح می تواند یک متحد مهم و حیاتی برای آنها باشد، و بدین ترتیب سندرز نیز در یافتن او به میچل کمک می کند. اما طولی نمی کشد که هر سه در هچل می افتند.
میچل یک گزارش کاملی راجع به اتحادهای در حال تغییر، لایه های شورشیان، جنگ سالاران، وفاداری ها و دشمنی های قبیله ای قدیمی را ارائه می دهد که گرچه ملت ها را مطیع ساخته اما به زانو درآوردن آنها را برای خارجی ها غیرممکن ساخته است.
به هرروی علی رغمِ تازگی و عاری بودن کار از میهن پرستیِ افراطی، اما متاسفانه انفصالی در فیلم، جریان داستان را عاقب به سمتی سوق می دهد که کار از نظر احساسی مخاطب را چندان به خود درگیر نمی کند. (این امر ممکن است به دلیلِ وجودِ یک داستان فرعی و گمراه کننده درباره رابطه عاشقانه سندرز با یک افسر زن باشد.) اما به باور برخی دیگر حتی در این صورت هم، فیلمِ “جاده کفتار” تلنگری ماهرانه در رابطه با این موضوع است که چرا افغانستان موقعیتی با عنوان “قبرستان امپراتوری ها” را کسب کرده است. (Gold, 2016)
پل گراس علاقه مند به ارائه مشاهدات مربوط به جنگ از منظر تاریخی است، چراکه میچل (در صدایی خارج از قاب تصویر) در مورد تاریخ جنگ در افغانستان و ناكامی های مكرر ارتش هایی از اسكندر بزرگ تا رژیم قدرتمند اتحاد جماهیر شوروی برای تسخیر جمعیت و قلمروهایِ به شدت چالش برانگیزِ این کشور توضیح و تفسیر می کند.
اما طرح این موارد مکرر با یک بحث بین سندرز و میچل در مورد موثرترین رویکرد برای آرام ساختن اوضاع و صلح آوردن به این کشور توامان می شود که در طی این جریانات سندرز طرفدار مداخله مستقیم و میچل طرفدار ایجاد یک اتحاد استراتژیک است.
با این حال، هر دو برسراین موضوع توافق دارند که نیروهای کانادایی و نیروهای ائتلاف برای کمک به ثبات و امنیت این کشور پس از سال ها جنگ داخلی، به طور مثمرثمر در افغانستان مداخله و پادرمیانی کرده اند؛ دیدگاهی که به نظر می رسد در پیِ عواقبِ پیچیده و بغرنج از عقب نشینی اکثر نیروهای بین المللی منسوخ شده است. (Lowe, 2015)
در کل به نظر برخی منتقدان و ناظران، اگرچه ممکن است این فیلم نیز یک فیلم جنگی دیگری دررابطه با افغانستان و جنگ در این کشور باشد که از دیدِ خارجی ها بیان می شود، لیکن برخی به باور برخی دیگر فیلم جاده کفتار از بیگانه هراسی و تعمیم های توهین آمیزی که گاهی همتایان آمریکایی خود استفاده می کنند، اجتناب کرده است. به هرروی، فیلم جاده کفتار ممکن است در مجموعه کارهای اکشن و ضرورت های داستان پردازی خود کمی خسته یا ناامید کننده به نظر رسد، اما به باور برخی قصد و نیاتِ نهایی آن در مجموع خوب است. (Grierson, 2015)
منابع:
– Gold, Daniel M. (2016), “Review: ‘Hyena Road’ Follows a Sniper Team in Afghanistan”, https://www.nytimes.com/2016/03/11/movies/hyena-road-review.html
– Grierson, Tim, (2015), “‘Hyena Road’: Review”, https://www.screendaily.com/reviews/hyena-road-review/5092372.article
– Lowe, Justin, (2015), “‘Hyena Road’: TIFF Review”, https://www.hollywoodreporter.com/review/hyena-road-tiff-review-823203
– Rechtshaffen, Michael, (2016), “Review: Drama becomes a casualty in war film ‘Hyena Road’ because of its documentary format”, https://www.latimes.com/entertainment/movies/la-et-mn-capsule-hyena-road-review-20160311-story.html