کتاب «حضور سوئد در افغانستان: تحول امنیتی و دفاعی»؛ نوشته یان هالنبرگ و آریتا هولمبرگ
۲۰ فروردین (حمل) ۱۴۰۰ – ۹ / ۴/ ۲۰۲۱
کتاب «حضور سوئد در افغانستان: تحول امنیتی و دفاعی»؛ نوشته یان هالنبرگ و آریتا هولمبرگ
نیروهای نظامی افغانستان
– عنوان کتاب: “حضور سوئد در افغانستان: تحول امنیتی و دفاعی (استراتژی نظامی و هنر عملیاتی )”
– نویسنده: یان هالنبرگ و آریتا هولمبرگ
– ناشر: Taylor & Francis
– سال انتشار: ۲۰۱۷
– زبان: انگلیسی
آریتا هولمبرگ دانشیار علوم سیاسی در دپارتمانِ امنیت، استراتژی و رهبری در دانشگاه دفاع سوئد و یان هالنبرگ استاد علوم سیاسی در دپارتمانِ امنیت، استراتژی و رهبری در دانشگاه دفاع سوئد می باشد.
کتاب حاضر بر دو نقش مختلفِ سوئد و مشارکت این کشور در مأموریت نظامی بین المللی در افغانستان طی سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ تمرکز داشته و همچنین در دلِ مطالب خود به ادبیات رو به رشد در مسیرِ ارزیابی این دست مأموریت ها در افغانستان کمک می کند، عملکردی امنیتی که در دهه ی گذشته بر گفتمان های امنیتی و دفاعی اروپای غربی حاکم بوده است.
کتاب «حضور سوئد در افغانستان» در دو سطح تحلیلی ارائه می شود:
اول، این کتاب یک مطالعه جامع در مورد سوئد به عنوان یک بازیگر بین المللی است، بازیگری که حداقل برای مدت کوتاهی سعی در ایفای یک نقشِ بین المللی متفاوت از آنچه برایش معمول و متداول بود، داشت.
دوم، کتاب حاضر در رابطه با نقش مأموریت های نظامی بین المللی به عنوان محرک های تغییر و دگردیسی در زمینه های امنیتی و دفاعی طرح مسئله می کند.
مشارکت و مداخله ی بین المللی: تأثیرات و پیامدها
همان طور که نویسندگان در مقدمه ی کتاب حاضر عنوان می کنند، تحولات در زمینه های امنیتی و دفاعی با تمرکز بر طیف متنوعی از مطالعات، یعنی از تغییر قدرت ساختاری گرفته تا نوآوری های تکنولوژیک و توسعه نهادی/سازمانی، دهه ها در مطالعات امنیتی و استراتژیک مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
این بحث عمدتا به عوامل واقعی، محقق و فرآیندهای مدیریتیِ چند جانبه ی از بالا به پایین، یعنی آنچه می تواند به عنوان یک محیط امنیتیِ به طور فزاینده پیچیده و چالش برانگیز درنظرگرفته شود اختصاص یافته است؛ وضعیتی که در آن این دولت اروپایی (سوئد) به عنوان یک موجودیتِ واحد، توانایی عمل و پیگیری سیاست خود به نحوی مستقل را از دست داده است.
این ادبیات عمدتا تاکنون بر توضیح و تبیینِ آنچه این تغییرات را امکان پذیر می کند متمرکز بوده است. اما به هر حال چگونگیِ تحققِ این تحولات و عواقب آن به ویژه تأثیراتِ درگیر شدن و ورود کشورها درجریانِ مأموریت های نظامی بین المللی طی دو دهه گذشته تا حد زیادی نادیده گرفته شده است.
اما کتاب حاضر با هدف بررسی دقیق از تاثیری که مشارکت و مداخلاتِ بین المللی می توانند در فرایندهایِ تحول مداوم نقش کشورها ایفا کند، پیش میرود. این کار از طریق تجزیه و تحلیل دقیق نقش یک کشور خاص، یعنی مشخصا: حضور سوئد در افغانستان از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ صورت گرفته است. اما چگونه تجارب به دست آمده در طی این تلاش بین المللی برروی فرایندهای تحول در زمینه های امنیتی و دفاعی تاثیر می گذراند؟ بنابراین کتاب حاضر بر تغییر و تحول در زمینه های امنیتی و دفاعی در یک کشور خاص اروپایی یعنی سوئد متمرکز است.
مشارکت بین المللی و تحول سیاست های امنیتی دفاعی
هویت جدید سوئد که پس از پایان جنگ سرد شکل گرفت، کنش و بازیِ بین المللی این کشور با استفاده از زور و نفوذ را امکان پذیر می کرد. هویت ملی سوئد در رابطه با مسائل امنیت بین المللی از اواخر دهه ۱۹۵۰ تا پایان هزاره این کشور را یکی از اعضای بسیار وفادار سازمان ملل تبدیل کرد که موجبِ اعزام نیروهای خود به لشکرکشی های چند جانبه گردید، اما این کشور در مورد استفاده از زور در سطح بین المللی بسیار محتاط عمل کرد و کم و بیش در مورد جهت گیری سیاسی و امنیتی نیز خوداتکا بود. (Holmberg and Hallenberg, 2017: 1)
اما در این کتاب استدلال می شود که مشارکت ارتش و نیروهای نظامی سوئد در افغانستان از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ چندین ویژگی و خصیصه ی مهم از تکامل یک خودشناسی با تصویری جدید از سوئد را به منصه ظهور می رساند. چنانچه در طی لشکرکشی نیروهای این کشور به افغانستان، سیاستمداران سوئدی آغاز به طرح ریزی و ترسیمِ یک چهره ملی از سوئد کردند؛ تصویری که از چندین لحاظ با تصویر قدیمی از سیاست های این کشور متفاوت بود؛ از جمله از نظر مشروعیت استفاده از زور برای این کشور.
اما هدف کتاب حاضر این است که به مخاطب توانایی درک این مسئله را بدهد که چگونه مأموریت های نظامی بین المللی با این فرایندهای تغییر و تحول(transformation processes) در زمینه امنیتی و دفاعی ارتباط داشته و احتمالا آنها را تحت تأثیر قرار می دهند.
بخش های مختلفی که در آنها تجزیه تحلیلِ این پروسه ها در کتاب حاضر بیشتر مطرح شده است شامل فصول زیر است: استراتژی سوئد و تجربه افغانستان؛ استراتژیِ سوئد و مسائل مربوط به حقوق بین الملل؛ تحولات تاکتیکی؛ تحولات فن آوری نظامی؛ تجارب رهبری؛ فرایندهای جریان اصلی جنسیت؛ و سیاست های کهنه سربازان.
این حوزه های مطالعاتی به صورت جداگانه و جامعی انتخاب و مطرح شده اند، زیرا قسمت عمده ای از آنها به مسئله ی امنیت و قسمتی دیگر نیز پروسه هایِ آتی مربوط به روابط نظامی-اجتماعی مرتبط است. آنها همچنین به مسئله مشارکت و مداخله ی بین المللی در زمینه های مختلف و در سطوح مختلف مربوط می شوند.
بدین ترتیب به گفته ی نویسندگان با گردآوری این حوزه های مطالعاتی مختلف در یک تجزیه و تحلیل جامع، درک وسیع تری از تأثیر و تاثراتِ مشارکت و مداخله ی بین المللی به مخاطب ارائه می دهد. همچنین می توان گفت کتاب حاضر درصدد پاسخگویی به سوالات ذیل نیز می باشد، سوالاتی از این قبیل که:
– آیا مشارکت بین المللی در زمینه های امنیتی و دفاعی در سطح ملی نیز تأثیر دارد؟ و اگر چنین است، چگونه و با چه عواقب و پیامدهایی؟
– بیش از ده سال حضور سوئدی در افغانستان تا چه اندازه استراتژی ها، سازمان ها یا اقدامات و سیاستگذاری ها در زمینه های مختلف از این عرصه تغییر داده است؟
– در صورتِ فرض برای ایجاد تغییر و تحولاتِ ناشی از مشارکت های بین المللی، عواقب آن در حوزه ها و زمینه های مختلف چیست؟
از دیگر سو هر فصل از این کتاب سوالات جزئی و دقیق تر دیگری در رابطه با مشارکت سوئد در افغانستان در دهه گذشته و تاثیرات آن را نیز در بر می گیرد. به طور کلی ساختار فصول این کتاب به طور مفصل پیرامونِ مسائلی مختلف تحقیقاتی است.
چراکه به گفته ی نویسندگان درک زمینه های امنیتی و دفاعی سوئد رویکردی چند وجهی با تفاوت های ریز و ظریف است. بدین ترتیب به نظر می رسد مداخله ی طولانی مدت سوئد در افغانستان از چندین جنبه عامل مهمی بوده است و برای ارزیابی نقش این مشارکت، یک تحلیل کامل نیاز است. (Holmberg and Hallenberg, 2017: 2)
به هرروی، هدف کتاب حاضر آشکار کردن نقشِ مشارکت بین المللی دررابطه با تحولاتی است که در زمینه امنیتی و دفاعی اتفاق می افتد. بدین ترتیب می توان گفت نویسندگان تصمیم گرفته اند تا بر روی تجربه ای تمرکز کنند که در بسیاری از کشورهای اروپایی بسیار به مسئله ای مهم و برجسته تبدیل شده است یعنی: حضور نظامی بین المللی در افغانستان.
بدین ترتیب در کتاب حاضر از مشارکتِ ۱۰ ساله ی کشور سوئد در افغانستان در جهتِ درک و دریافتِ تأثیر و پیامدهای احتمالی مداخلاتِ بین المللی از زوایا و دیدگاه های مختلف استفاده می شود.
نتایج این بررسی می تواند به توسعه مباحث نظری هم در رابطه با ادبیاتی که تغییرات گسترده تری را در زمینه های امنیتی و دفاعی در نظر دارند، و هم توسعه ی مباحثِ متمرکز بر تحقیقات مرتبط با تحول نیروهای نظامی در سطح جهان به ویژه ارتش های کوچک و متوسط اروپایی، یاری رساند.
علاوه بر این، مطالب بررسی شده در فصول مختلف این کتاب نشان می دهد که چگونه تغییر سیاست های امنیتی و دگرگونی در این زمینه، سیرِ تکاملِ چهره ی سوئد و شناخت این کشور را تحت تاثیر قرار داده و آن را به چالش می کشد.
منبع
– Holmberg, Arita & Hallenberg, Jan, (2017), “The Swedish Presence in Afghanistan: Security and Defence Transformation (Military Strategy and Operational Art)”, Publisher: Routledge