قطع امید از حکومت و چشم امید به جهان؛ ده‌ها هزار کاربر توییتر هم‌صدا: «نسل‌کشی هزارهها را متوقف کنید»
۱۷ خرداد (جوزا) ۱۴۰۰ – ۷ / ۶/ ۲۰۲۱
قطع امید از حکومت و چشم امید به جهان؛ ده‌ها هزار کاربر توییتر هم‌صدا: «نسل‌کشی هزارهها را متوقف کنید»
کشتار هزاره طالبان
عبدالاحمد حسینی
روزنامه ی هشت صبح در به راه افتادن کارزاری به منظور توقف کشتار هزاره های افغانستان و حملاتِ معطوف به این جامعه چنین می نویسد:
به دنبال حملات پی‌هم در غرب کابل، شماری از شهروندان کشور با راهاندازی هشتگ «StopHazaraGenocide#» یا نسل‌کشی هزارهها را متوقف کنید، در شبکه‌های اجتماعی، به ویژه توییتر، خواستار توجه جامعه جهانی به این موضوع شدند. این هشتگ در توییتر به «ترند» مسلط تبدیل شده است. با این حال کاربران توییتر از سازمان‌های حقوق بشری می‌خواهند که در پایان دادن این روند سهم بگیرند و کشتار هزارهها را به عنوان «نسل‌کشی» به رسمیت بشناسند.
هم‌زمان با این، شمار دیگر از شهروندان کشور مقیم امریکا تظاهراتی را در برابر این حملات هدف‌مند راهاندازی کرده‌اند. آنان با برپایی تظاهرات در چندین شهر امریکا، از این کشور خواسته‌اند که در برابر چنین حملات سکوت نکند و جلو حملات هدف‌مند بر هزارهها را بگیرد.
این اعتراضات در حالی اوج گرفته است که در این اواخر میزان حملات «تروریستی» بر قوم هزاره افزایش یافته است. براساس معلومات، از سال ۱۳۹۵ به این سو، بیشتر مراکز آموزشی، مساجد، باشگاه‌های ورزشی، شفاخانه‌‌ها و مکاتب در غرب کابل مورد حملات هدف‌مند تروریستی قرار گرفته است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در این حملات نزدیک به ۷۰۰ تن کشته و نزدیک به یک هزار تن دیگر زخمی شده‌اند.
با این حال هرچند شهروندان کشور از حکومت خواسته‌اند که این کشتارها را به عنوان «نسل‌کشی» به رسمیت بشناسد، حکومت اما تاکنون واکنش نشان نداده و در قبال این خواست‌ها سکوت کرده است. از سویی هم شهروندان کشور به ویژه جامعه هزاره حکومت را به بی‌توجهی در تأمین امنیت این قوم متهم می‌کنند و می‌گویند به رغم این‌که در طول چند سال گذشته آن‌ها از اهداف ویژه گروه‌های تروریستی بوده‌اند، حکومت اما هیچ برنامه‌ای برای تأمین امنیت آنان روی دست نگرفته است.
در جریان ماه‌های اخیر، غرب کابل گواه چندین حمله انفجاری و انتحاری بوده است. تنها در جریان دو ماه اخیر، پنج حمله انفجاری و انتحاری در این منطقه اتفاق افتاده است. در هژدهم ماه ثور، سه حمله انفجاری در مکتب سیدالشهدا روی داد. در آن حمله نزدیک به ۱۰۰ دانش‌آموز دختر کشته و بیش از ۲۴۰ تن دیگر زخمی شدند. پس از آن، در یازدهم جوزا دو انفجار جداگانه و پی‌هم، دو کاستر مسافر‌بری را در گولایی دواخانه از مربوطات غرب کابل هدف قرار داد.
در آن انفجارها ده تن از باشنده‌گان این منطقه کشته و ۱۳ تن دیگر زخمی شدند. این پایان کار نبود و یک روز پس از این انفجار، دو موتر نوع تونس در مربوطات ناحیه ششم هدف انفجار ماین قرار گرفت. در نتیجه این انفجارها هشت تن کشته و نه تن دیگر زخمی شدند.
این حملات پی‌هم در غرب کابل موجی از انتقادات را برانگیخته است. شماری از شهروندان کشور انفجارهای پی‌هم در یک منطقه خاص شهر کابل را پرسش‌برانگیز می‌خوانند و از حکومت خواستار رسیده‌گی به این قضیه هستند. هم‌چنان باشنده‌گان غرب کابل ضمن خواستار تأمین امنیت، از حکومت می‌خواهند که این موج کشتار را به عنوان مصداق «نسل‌کشی» به رسمیت بشناسد. حکومت اما تاکنون به این خواسته‌ها پاسخ نداده است.
این بی‌توجهی حکومت سبب اعتراضات شدید در داخل و خارج از افغانستان شده است. شماری از شهروندان کشور روز شنبه، پانزدهم جوزا، با راهاندازی هشتگ «StopHazaraGenocide#» (نسل‌کشی هزارهها را متوقف کنید)، از جامعه جهانی و سازمان‌های حقوق بشری خواسته‌اند که جلو کشتار هدف‌مند هزارهها در افغانستان را بگیرند.
آنان هم‌چنان از این نهادها خواسته‌اند که این موج کشتار را به عنوان مصداق «نسل‌کشی» به رسمیت بشناسند. در همین حال شماری دیگر از شهروندان کشور در امریکا تظاهرات‌هایی را علیه این حملات هدف‌مند راهاندازی کرده و از دولت امریکا خواسته‌اند که جلو چنین حملات را در افغانستان بگیرد و به نسل‌کشی هزارهها نقطه پایان بگذارد.
صحرا کریمی، رییس افغان فلم، با پیوستن به این کارزار گفته است: «در این شکی نیست که همه اقوام متأثر از جنگ هستند. همه مردم افغانستان قربانیان یک ظلم بزرگ‌اند، اما بیاییم اعتراف کنیم که در این اواخر کشتار هدف‌مند قومی خاص همانا باعث ایجاد تفرقه بین تمام اقوام شده است. این نوع کشتارهای هدف‌مند را در تاریخ نسل‌کشی می‌نامند».
محمد بدخش، از کاربران دیگر توییتر، نیز گفته است که چهار دهه جنگ از همه اقوام افغانستان قربانی گرفته است و این «سناریوی شوم» هم‌چنان ادامه دارد. با این حال به گفته او، این حقیقت را نمی‌توان کتمان کرد که در سال‌های اخیر هزاره‌های افغانستان به گونه هدف‌مند و سازمان‌یافته آماج قرار گرفته‌اند/ می‌گیرند. یعقوب یسنا، استاد دانشگاه و نویسنده، نیز گفته است که در افغانستان خشونت‌های «عمومی» و خشونت‌های «هدف‌مند» وجود دارد. به گفته او مردم افغانستان همه قربانی خشونت عمومی‌اند، اما مردم هزاره مورد خشونت هدف‌مند و «نسل‌کشی» قومی قرار دارند.
جمعه‌خان رهیاب، کاربر دیگر توییتر، در این خصوص گفته است که مردم در افغانستان و کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان حمله بر مکتب سیدالشهدا را یک کشتار و نسل‌کشی علیه هزارهها خوانده‌اند. او ضمن این‌که از دولت افغانستان و کارشناسان سازمان ملل خواسته است که در مورد این حملات تحقیق دقیق و شفاف کند، از این نهادها خواسته است که کشتار هزارهها را به عنوان نسل‌کشی به رسمیت بشناسند.
هم‌چنان او در توییتی گفته است که ایالات متحده امریکا باید از نفوذ دیپلماتیک خود بر دولت افغانستان برای محافظت از هزارهها و شیعیان استفاده کند و به عنوان عضوی از جامعه بین‌الملل اقدامات صریح، قوی و عملی را برای محافظت از جان هزارهها انجام دهد.
این در حالی است که کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان این حمله را نسل‌کشی خوانده و گفته است که این کشتار و دیگر خشونت‌ها در افغانستان باید از سوی یک تیم متخصص و مستقل از محققان سازمان ملل متحد بررسی و تحقیق شود. این کمیسیون از سازمان ملل خواسته است که بلافاصله تعهد خود در مورد شناسایی عاملان این جنایت را اعلام و طی دو ماه گزارش خود را منتشر کند.
هرچند تاکنون حکومت نسل‌کشی هزارهها را به رسمیت نشناخته، اما برای تأمین امنیت غرب کابل تعهد سپرده است. دقیق دو روز پس از حمله بر مکتب سیدالشهدا، رییس جمهور غنی به سرود دانش وظیفه سپرد که برای تأمین امنیت این ساحه، طرح امنیتی را آماده کند.
این طرح از سوی سرور دانش، معاون دوم رییس جمهور، در مشورت با نماینده‌گان مردم، شورای علما، وکیلان گذر، اعضای شورای ولایتی و نهادهای امنیتی تهیه و به ریاست جمهوری سپرده شده است. در این طرح «افزایش تشکیلات پولیس، امنیت ملی، دخیل کردن مردم در تأمین امنیت و ایجاد پوسته‌های جدید» درج شده است.
هرچند این طرح در ششم جوزا به ارگ ریاست جمهوری فرستاده شده، اما تاکنون از سوی شورای امنیت تأیید یا رد نشده است. پیش‌تر شایعاتی از رد شدن این طرح به نشر رسیده بود، اما سرور دانش گفت که این طرح رد نشده و کار روی آن جریان دارد. دانش، غرب کابل را در مقابل تهدیدات امنیتی آسیب‌پذیر عنوان کرد و گفت که هر روز در این منطقه مردم قربانی می‌شوند. به گفته او، نهادهای امنیتی و کسانی که در حکومت به طور مستقیم مسوولیت تأمین امنیت را برعهده دارند، مکلف‌اند که در قبال «حوادث مکرر کشتار و نسل‌کشی» که در غرب کابل صورت می‌گیرد، هر‌چه سریع‌تر اقدام کنند و به مردم پاسخگو باشند.
این در حالی است که ارایه طرح از سوی مردم و معاون دوم رییس جمهور برخی انتقادات را به همراه داشته است. برخی از شهروندان ارایه چنین طرح را از سوی مردم هزاره «دردآور» توصیف کرده‌اند. شفیع کریمی در توییتی گفته است: «دردآور این است که مردم هزاره برای زنده ماندن و امنیت جان خود برای حکومت باید طرح بنویسند و رییس جمهور اختیار دارد قبول کند که این مردم زنده بمانند یا نمانند».
پیشینه حملات در غرب کابل
با این‌همه غرب کابل و جامعه هزاره در سال‌های اخیر با موجی از حملات هدف‌مند روبه‌رو بوده است. از سال ۱۳۹۵ به این طرف بیش از ۱۵ حمله انتحاری، انفجاری و تهاجمی بر مراکز آموزشی، سالون عروسی، مساجد، کلپ ورزشی و مکاتب به ثبت رسیده است.
در اول قوس سال ۱۳۹۵ مسجد باقرالعلوم مورد حمله قرار گرفت که در نتیجه ۲۷ نفر کشته و ۶۸ تن دیگر زخمی شدند. به همین ترتیب در ۲۸ میزان سال ۱۳۹۶ هجری شمسی، مسجد امام زمان در پل‌خشک دشت برچی مورد حمله قرار گرفت. در این حمله ۳۹ نفر کشته و ۴۵ نفر دیگر زخمی شدند. در ۲۵ جوزای سال ۱۳۹۶ مسجد الزهرا در این منطقه مورد حمله انتحاری قرار گرفت که در نتیجه چهار تن کشته و هشت تن دیگر زخمی شدند.
باشگاه ورزشی «میوند» که یک محل غیرنظامی است، در ۱۴ سنبله ۱۳۹۷ هدف حمله واقع شد که در نتیجه آن ۳۰ تن کشته و ۵۰ تن دیگر زخمی شدند. به این ترتیب در دوم ثور سال ۱۳۹۷ یک مرکز توزیع تذکره در غرب کابل هدف حمله قرار گرفت. در این حمله ۵۷ تن که همه غیرنظامی و باشنده محل بودند، کشته و ۱۵۰ تن دیگر زخمی شدند. در ۲۵ ماه اسد ۱۳۹۷ مرکز آموزشی «موعود» واقع در دشت برچی نیز هدف حمله انتحاری قرار گرفت که در نتیجه آن ۴۸ دانش‌آموز کشته شدند و ۶۷ دانش‌آموز دیگر زخم برداشتند.
در سال بعد، به تاریخ ۲۸ اسد ۱۳۹۸ یک تالار عروسی به نام «شهر دبی» در غرب شهر کابل هدف حمله انتحاری قرار گرفت که در نتیجه آن ۸۰ نفر جان باختند و نزدیک به ۲۰۰ نفر دیگر زخمی شدند. مرکز آموزشی کوثر دانش در سوم عقرب سال ۱۳۹۹ نیز هدف حمله انتحاری قرار گرفت که در آن طبق آمار رسمی، ۲۴ دانش‌آموز کشته و ۴۶ دانش‌آموز دیگر زخمی شدند.
شفاخانه دولتی ۱۰۰ بستر دشت برچی نیز در ۲۳ سنبله سال ۱۳۹۹ هدف حمله گروهی از مهاجمان مسلح قرار گرفته بود که ۲۴ کشته و ۱۶ زخمی در پی داشت. هم‌چنان «مصلای شهید مزاری» دو بار هدف حمله قرار گرفت. در حمله نخست که در هژدهم حوت سال ۱۳۹۶ انجام شد، ۱۱ تن کشته و ۱۸ دیگر زخمی شدند.
دو سال پس از این رویداد، در هفدهم حوت سال ۱۳۹۸ نیز یک حمله تهاجمی انجام شد. در این حمله بیش از ۴۰ تن کشته و ۶۰ تن زخمی شدند. با این حال حمله بر جنبش روشنایی، مسجد امام زمان در قلعه نجارها، مرکز فرهنگی تبیان در غرب کابل و حمله بر زایران زیارتگاه سخی از موارد دیگر است که جامعه هزاره و شیعه را مورد هدف قرار داده است.
آمارهای ارائه شده این گزارش ممکن است در روز حادثه و یا یک روز پس از آن ارائه شده باشد. به این دلیل احتمال این که برخی از آمارها کم‌تر از رقم اصلی تلفات باشد، متصور است. مسوولیت بیشتر این حملات را گروه داعش برعهده گرفته است.
گفتنی است که غرب کابل ساحه عمدتاً هزاره‌نشین است و در سال‌های اخیر شاهد حملات گسترده تهاجمی، انتحاری و انفجاری بوده است. به دنبال حملات هدف‌مند در این ساحه، چهار سال پیش حکومت طرح سبز امنیتی را به مردم این منطقه وعده داد. این طرح هرگز از سوی رییس جمهور عملی نشد.
حکومت تنها به تقسیم حوزه سیزده به دو حوزه بسنده کرده و هم‌چنان شماری از ساکنان محل را در تأمین امنیت مساجد دخیل کرده است. با این حال این حملات هدف‌مند موجی از انتقادات جامعه بین‌المللی را نیز به دنبال داشته است. پیش‌تر اتحادیه اروپا نیز گفته بود که کشتار هزارهها در افغانستان باید متوقف و جرایم علیه این گروه قومی بررسی شود.