افغانستان و چالش های پیش رو از همه گیریِ موج سومِ کووید ۱۹
۲۰ خرداد (جوزا) ۱۴۰۰ – ۱۰ / ۶/ ۲۰۲۱
افغانستان و چالش های پیش رو از همه گیریِ موج سومِ کووید ۱۹
کرونا افغانستان امروز
افغانستان و چالش های پیش رو از همه گیریِ موج سومِ کووید ۱۹، مصاحبه با دکتر شعیب شعبان، دکتر امراض داخله عمومی و استاد دانشگاه و همچنین مسئول و بنیان گذار سازمان خیریه دریچه صحت افغانستان
کشور افغانستان اولین مورد از ابتلا به ویروس کووید ۱۹ را در ۲۴ فوریه ی سال ۲۰۲۰ گزارش کرد. بدین ترتیب با گسترش شیوع و همه گیریِ این ویروس، دولت اقداماتی به منظور کنترل و مهار آن اتخاذ کرد؛ تدابیری چون معاینه و چک کردن افراد در ورودی ها، تست گیری، قرنطینه برای افراد مبتلا و تعطیلی مکان های عمومی برای ممانعت از تجمع.
پس از آن در اواخر ماه مارس ۲۰۲۰ قرنطینه در سراسر کشور اعمال گردید و متعاقبا نیز دو بار تمدید شد. همچنین پس از آن افغانستان موج دومِ نسبتا متعادل و آرامی از شیوع را در طی ماه های نوامبر-دسامبر سال ۲۰۲۰، و کاهشی از جریانِ سرایت را در اوایل سال ۲۰۲۱ تجربه کرد. لیکن به دنبال آن مدارس و مکاتب در ۲۸ فوریه بازگشایی و دانشگاه ها نیز از اوایل مارس ۲۰۲۱ از سر گرفته شدند.
و در نهایت طی روزهای اخیر شاهد سربرآوردن موج سوم از همه گیری و تلاش برای پشت سر گذاشتن آن هستیم؛ چراکه از اواخر ماه آوریل تعدادِ افراد مبتلا به کووید ۱۹ افزایش و شاهد سیر صعودی این بیماری بوده ایم. به هر حال روندِ واکسیناسیون در افغانستان به واسطه ی ورود محموله ی ۴۶۸۰۰۰ دُز از کووکس (COVAX) و همچنین ۵۰۰۰۰۰ دُز آسترازنکا از هند از ماه فوریه جریان یافته است.
لیکن در این میان شاید برخی موارد چالش هایی ضمنی از تبعاتِ سرایت این بیماری به کشور افغانستان می باشند. مواردی چون دسترسی همگانی و عادلانه، رعایت پروتکل های بهداشتی لازم، قوانین و مقررات ضرروی و جامع و در ذیلِ آن نیز چالش های اقتصادی، اجتماعی، روانی و غیره متاثر از دوران شیوع ویروس کرونا. در ادامه برای روشن تر شدن بحث به طرح سوالاتی چند در همین زمینه با دکتر شعیب شعبان، دکتر امراض داخله عمومی و استاد دانشگاه و همچنین مسئول و بنیان گذار سازمان خیریه دریچه صحت افغانستان می پردازیم:
۱- تا چند ماه پیش تصور جمعی بر آن بود که افغانستان به روزهای پایانی مبارزه با شیوع ویروس کرونا نزدیک شده و قدم های آخر برای کنترل این ویروس را بر می داد. اما امروز شاهد موج سوم کرونا ویروس در این کشور و بالا رفتن آمار ابتلا به آن هستیم. دلیل این امر چیست و چرا افغانستان مجددا به مسیر بحرانی شیوع این ویروس بازگشت؟ آیا برنامه ها و تدابیر لازم برای مقابله و یا کنترل موثر نبوده؟
بلی بعد از سپری کردن موج اول مصاب شدن تعداد کثیری از مردم افغانستان، شدت بیماری کرونا درکشور رو به پایین و کاهش رفت و مردم همه خوشبین بودند و نهایت خوشحال !
موج دوم بسیار به راحتی و بدون مشکلات جانبی گذشت، اما در این روزا موج سوم بیماری کووید ۱۹به شدت درحال گسترش هست و تعداد مصابین مرگ میر درحال افزایش هست!
دلیل اصلی آن: کم اهمیت شمردن دستورات پزشکی و بهداشتی از طرف مردم، عدم آگاهی دهی درست از طریق رسانه ها وزارت محترم صحت، فقر و تنگ دستی و نبود امکانات صحی و همچنان رژیم غذایی مقوی که همه با هم وسیله جهت مشکل سازی موج سوم در افغانستان شدند !
۲- روند واکسیناسیون در افغانستان تا به حال چگونه بوده است؟ بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی تا ۲۲ اپریل ۲۰۲۱، در مجموع، افغانستان ۹۶۸۰۰۰ دوز واکسن (از کووکس و هند) دریافت کرده است. اما آیا روند واکسیناسیون در این کشور و به طور کلی دسترسی به آن به صورت عادلانه در سراسر این کشور انجام می شود؟
بلی مطابق صحبت های شما افغانستان واکسین دریافت کرده، اما متاسفانه روند توزیع و تطبیق آن به دسترس همه گان قرار نگرفته و به دلیل های ذیل:
عدم آگاهی دهی از فواید واکسین
ترس مردم از عواقب ناگوار واکسین
عدم دسترس مناطق دور دست از مراکز واکسین
عدم هماهنگی درست بری تطبیق واکسیناسیون از طرف دولت
کمبود مراکز واکسین در شهرها و ولایت دور دست ..
۳- به طور کلی دسترسی به خدمات بهداشتی، و یا انجام تست گیری و همچنین واکسینه شدن افراد و گروه ها در مناطق صعب العبور و محرومِ افغانستان به چه صورت است؟
متاسفانه روند تست گیری و انجام آزمایش در افغانستان به شکل خیلی موثر نیست، به همان لحاظ آمار دقیق نیز در دسترس نیست.
معمولا مراکز تست گیری در شفاخانه های مخصوص کووید ۱۹ صورت میگیرد که در شهر کابل فقط شفاخانه افغان جاپان و محمد علی جناح می باش که به شکل رایگان هست، اما در یک تعداد شفاخانه های خصوصی نیز انجام میشود که مردم توانایی پرداخت هزینه انرا ندارند و انجام نمی دهند!
و تا حالا واکسینه شدن در مکان های دور دست به شکل عمومی و اینکه خانه به خانه باشد نبوده است ولی صرف یک تعداد واکسین ها در مراکز درمانی موجود هست که مردم فرای تطبیق آن مراجعه میکند ! اما بیشتر ولایت محروم ازین حق محروم هستند !
۴- حال با نگاه از دریچه ی شرایط بحرانی و خشونت آمیز افغانستان به مسئله ی کرونا نگاهی داشته باشیم. جنگ های طولانی در افغانستان باعث امنیتی شدن تمام ابعاد زندگی افغان ها شده است. با این حال، به نظر شما جنگ و مقابله با گروه های افراطی در این میان چه تاثیری بر مدریت کرونا در افغانستان داشته است؟
متاسفانه همان طوریکه اشاره کردید مسئله ناامنی و مشکلات امنیتی و مسایل گروه های افراطی و تروریستی در افغانستان نه تنها بالای تمام ابعاد و مسایل مهم افغانستان از جمله نظام تحصیلی و فرهنگی …تاثیر منفی گذاشته، بلکه در شرایط بحرانی و واگیری این ویروس کشنده نیز به چالش بزرگ تبدیل گردیده و روند مدیریت مبارزه علیه کرونا را در ساحات نا امن و یا تحت اساس گروه های تروریستی را مختل کرده هست!
چون هم مردم از نظر روانی مغشوش هستند و هم نظر به مشکلات امنیتی به خدمات صحی و مخصوصا واکسین های کووید ۱۹ رسیده نمی توانند.
۵- به طور کلی آیا تاکنون عملکرد دولت و وزارت صحت عامه برای کنترل این ویروس نسبت به کشورهای همسایه موفقیت آمیز بوده است یا سیستم بهداشتی کشور برای مقابله با بحران COVID-19 همچنان شکننده بوده و آماده ی مقابله ای کامل و جامع نیست؟
گرچند نظر به پایین بودن سطح اقتصادی و مشکلات زیادی در کشور وزارت صحت عامه افغانستان به کمک جامعه جهانی و همسایه گان نهایت تلاش خود را در رابطه با مدیریت و مبارزه علیه کرونا انجام داده، ولی لزوما در این امر باید یک بسیج عمومی از طرف مردم نیز صورت گیرد !
به هر حال نظام بهداشتی کشور متسفانه چندان کامیاب نبوده است …
۶- یکی از مسائل و معضلاتی که در رابطه با پیشگیری و مقابل با این ویروس مطرح میشود لزومِ نظارت بر پروازها و کنترل مرزها و گمرکات و منع تردد و سفرهاست. اما در حالی که کشورهای همسایه ی افغانستان دوران سختی از مبارزه با این ویروس و موج های ۴-۵ آن را پشت سر میگذارند، افغانستان در زمینه ی مقررات رفت و آمد، محدودسازی سفرها و یا بسته نگاه داشتن مرزهای خود چگونه عمل کرده است؟
افغانستان تا حدی محدودیت های رفت و امد در مرز های زمینی و هوایی با کشور های همجوار و همسایه ایجاد کرده هست!
اما ما انتظار داریم که در این قسمت توجه بیشتر و حدی مبذول دارد .چون یکی از مهم ترین موارد مبارزه علیه کووید ۱۹ در کشور هست !
۷- طرف دیگر از این جریان مردم افغانستان هستند. چقدر مردم در این کشور بر اساس موازین و پرتکل های بهداشتی، رعایت فاصله گذاری اجتماعی و توجه به نکات و دستورالعمل های وزارت صحت عامه عمل کرده اند؟ آیا در مناطق روستایی و یا قریه ها به میزان کافی توجه و پیشگیری صورت گرفته است؟
به شکل بسیار واضح اگر بیان کنم، متاسفانه مردم افغانستان به فیصدی بسیار کم به نکات و موارد بهداشتی جهت جلوگیری از بیماری کووید ۱۹ توجه کردند و مخصوصا در ولایت دور دست مردم به فاصله های اجتماعی و حتی ماسک و شستن دست ها توجه خاصی ندارند.
۸- اما مشکلاتِ و چالش های اقتصادی/اجتماعی و تبعاتِ آن مرتبط با بیکاری، فقر، گرانی و اختلال در روند کسب و کار مردم افغانستان چه مواردی بوده است؟ قرنطینه ها و یا تعطیلی های موقت چه معضلاتی را برای اقتصادخانوارها و مشاغل مردم و به ویژه مشاغل غیر رسمی ایجاد کرده است؟
بلی بیماری واگیر کرونا بالای اقتصاد مردم افغانستان تاثیرات فوق العاده مضر به جا گذاشته و مخصوصا طرح قرنطینه ها، چون مردم افغانستان اکثریت از قشر فقیر و مستمند بوده و بیشتر عواید روزانه ناچیز دارند و مطمینا ضربه بزرگی به اقتصاد کشور بوده و هست.
۹- از دیگر سو طبعا شیوع این ویروس در سراسر جهان دارای عواقب و پیامدهای روحی روانی بر افراد بوده است. به ویژه با کاهش یافتنِ تعاملات اجتماعی، از دست رفتن برخی مشاغل و کسب و کارها به ویژه برای زنان در کشورهایی چون ایران و افغانستان. اما این چالش ها برای افغان ها و به ویژه زنان افغان چگونه بوده است؟ آیا میزان خشونت های خانگی متاثر از این شرایط افزایش یافته است؟
دقیقا بر علاوه مشکلات اقتصادی مشکلات امنیتی یکی از بزرگ ترین ضربه ها ضربه روحی روانی بالای مردم افغانستان بوده و دلیل اصلی آن فقر و بیکاری مردم بوده و هست !و همچنان سطح خشونت های خانواده گی و اجتماعی نیز چندین برابر گردیده هست.
۱۰- در نهایت می توان گفت بخش قابل توجهی از بودجه افغانستان از قسمت کمک های خارجی تامین می شود. با توجه به شیوع کرونا در کل جهان و درگیری همه کشورها با آن از یک طرف و کاهش کمک های بین المللی به افغانستان و حتی منوط شدنِ این کمک ها به روند صلح افغانستان (در کنفرانس ژنو) دولت چه راه های جایگزینی برای تامین هزینه بودجه مقابله با این بیماری را دارد؟
بلی !متاسفانه باید بگم که حکومت برنامه درست و عملی برای مدیریت چنین بحران هایی ندارد و مردم هم از این بابت نگران هستند.