زندگی در مناطقی که طالبان تازه تصرف کرده‌اند؛ قیمت برقع دو برابر شد
۱۹ تیر(سرطان)۱۴۰۰-۲۰۲۱/۷/۱۰
نوشته زیر از وحیده پیکان پیرامون تغییراتی در مورد وضعیت زنان در مناطقی است که به تازگی به دست طالبان افتاده است. این گزارش که با صحبت با سه تن از اهالی تخار افغانستان نوشته شده به وضعیت زنان پس از حضور طالبان اشاره کرده است.
«طالبان تغییر کرده‌اند» یا «طالبان تغییر نکرده‌اند»؟ این بحثی سیاسی است که در بالاترین رده‌های حکومتی و بین‌المللی مطرح است. طالبان در زمینه حقوق بشر سابقه تاریکی دارند، ولی در این سال‌ها کوشیده‌اند چهره دیگری از خود نشان دهند. اما واقعیت موجود در مناطقی که تازه به دست طالبان افتاده، نشان می‌دهد که نسبت به ۲۰ سال پیش، هیچ تغییری در ذهنیت و رفتار گروه طالبان به وجود نیامده است.
طالبان همین هفته پیش توانستند بخش عمده ولایت شمال شرقی تخار را تصرف کنند. این گروه تقریبا تمام ۱۶ شهرستان تخار را تصرف کرده و به پشت دروازه‌های مرکز تالقان رسیده است. با پیشروی طالبان، زندگی در ولایت تخار به‌شدت دگرگون شده، محدودیت‌های دوران طالبانی بازگشته و بیم و دلهره گسترش یافته است.
ایندیپندنت فارسی با سه شهروند تخاری درباره شرایط زندگی در مناطق تحت سیطره طالبان گفت‌‌وگو کرده است.
سیمین حسینی رئیس رادیوی محلی «هم‌صدا» در تخار است که تمام ۱۲ کارمند و مدیر این رادیوی محلی زن‌اند و عمده برنامه‌هایشان با هدف آموزش زنان تولید می‌شود. خانم حسینی از تالقان به ایندیپندنت فارسی گفت: «از ۱۶ ولسوالی تنها مرکز تالقان در کنترل حکومت است. طالبان محدودیت‌هایی را وضع کرده و معیارهایی را معرفی کرده‌اند که مردم باید بپذیرند؛ مثلا اینکه خانم‌ها نباید بدون همراهی یک محرم جایی بروند.»
او می‌گوید این به معنای حصر زنان پشت دیوارهای خانه است چرا که هیچ زنی نمی‌تواند همواره با یک محرم همه جا برود.
زنان کارمند رادیو هم‌صدا از ترس سقوط تالقان به دست طالبان از خانه بیرون نمی‌‌آیند و برنامه‌های زنده این رادیو متوقف شده است؛ اما سیمین با بازپخش برنامه‌های ضبط شده می‌کوشد صدای زنان تخار را بلند نگه دارد. برنامه‌های رادیویی او در شهرستان‌هایی که تازه به دست طالبان افتاده‌اند نیز شنیده می‌شود. اکنون رادیو هم‌صدا تنها سرگرمی و امید زنان در مناطق تحت سیطره طالبان است.
سیمین حسینی می‌افزاید: «من با بسیاری از مردم در ولسوالی‌ها در تماسم. امیدوارند که این وضعیت زودگذر باشد. به مردم می‌گویم که در این شرایط احتیاط کنید. زنان در چهاردیواری خانه محصورند. بیماران زن جرات ندارند از خانه بیرون بیایند؛ مگر اینکه بیماری خیلی شدید باشد و یک محرم همراهشان باشد. قیمت چادر بالا رفته است. مردم و نسل جوان که چادر نمی‌پوشیدند، به فکر خریدن چادر افتاده‌اند. قیمت چادر از ۷۰۰ افغانی به ۱۵۰۰ افغانی رسیده است؛ چون مردم طالبان را می‌شناسند و برای روزگار سیاه آماده می‌شوند.»
دشمنی طالبان با زنان تقریبا سه دهه سابقه دارد و دو طرف هرگز نتوانسته‌اند یکدیگر را بپذیرند. خانم حسینی تنها به بخشی از محدودیت‌های تازه وضع‌شده اشاره می‌کند.
یک شهروند تخاری دیگر که به دلیل تهدیدهای امنیتی ترجیح می‌دهد نامش فاش نشود، می‌گوید که بخش عمده محدودیت‌ها را مولوی کبیر، فرمانده اصلی جنگ طالبان، وضع کرده است. او به ایندیپندنت فارسی گفت: «از رستاق خبر می‌رسد که طالبان مردم را اذیت می‌کنند. به خانه‌های مردم رفته و گفته‌اند برای جنگجویان طالبان نان جور کنند. نوبت گذاشته‌اند که از هر خانه غذا ببرند. آن‌ها به مردم گفته‌اند بیایید به جبهه‌های ما بپیوندید. نرخ‌نامه ترتیب کرده‌اند. برای دختران مهریه با ارز امارات تعیین کرده‌اند که حدود ۱۰۰ هزار افغانی می‌شود. در آموزش تغییراتی داده و گفته‌اند زنان نمی‌توانند بدون محرم بیرون بروند. تاکید کرده‌اند که مردها باید ریش بگذارند. این‌ها مواردی است که در ولسوالی‌های تخار وضع شده است.»
او درباره محدودیت در مورد آموزش دختران می‌گوید که طالبان در سخنرانی‌ها در مساجد اعلام کرده‌اند که دختران نمی‌توانند بیش از کلاس ششم درس بخوانند. مدارس و دانشگاه‌های دختران و پسران هم باید جدا شود؛ هرچند فعلا مدارس به دلیل مسائل امنیتی و ویروس کرونا تعطیل‌اند و در شهرستان‌های تخار دانشگاهی وجود ندارد.
تعیین مهریه برای زنان مردم را نگران کرده است که مبادا طالبان دختران جوان را به زور و در ازای پرداخت پول به نام مهریه، به عقد جنگجویان خود درآورند. این ساکن تخاری به ما گفت: «گزارش‌هایی وجود دارد که طالبان در قندوز گفته‌اند افرادی که سه دختر جوان در خانه دارند، یکی را به عقد مجاهدین درآورند؛ اما این خبر از منبع دیگری شنیده نشده است.»
اعمال قوانین سختگیرانه مردم را به‌شدت نگران کرده است. عده‌ای زیادی از رفتار طالبان در مناطق خود ناراضی‌اند اما از ترس نمی‌توانند چیزی بگویند.
منع موسیقی و فروش مرغ یخ‌زده از دیگر محدودیت‌های تازه وضع شده‌اند. طالبان در مورد حلال بودن مرغ یخ‌زده تردید دارند. آن‌ها نعت و سرود مذهبی را نیز جایگزین موسیقی محلی و ملی کرده‌اند.
عبدالسمیع خاوری، مسئول کمیته خبرنگاران در تخار که دیروز شنبه (۳ ژوییه) خود را به کابل رسانده است، در گفت‌وگوی اختصاصی با ایندیپندنت فارسی گفت: «همه‌جا محدودیت است تا خانم‌ها بدون محرم تردد نکنند. مغازه‌ها در مناطق طالبان باز است اما به زنانی که محرم ندارند، چیزی نمی‌فروشند. مهم‌ترین مورد این است که زنان نمی‌توانند بدون محرم به شهر یا درمانگاه بروند. این را اعلام کرده‌اند. مدارس متاسفانه فلج شده‌اند. نماز اجباری وضع شده است. وضعیت اضطراری حکمفرما است.»
شاهدان عینی به ایندیپندنت فارسی می‌گویند بسیاری از مناطق تخار به این دلیل سقوط کرده است که نیروهای امنیتی علیه طالبان ایستادگی نکرده‌اند و عقب کشیده‌اند. آن‌ها می‌افزایند که گروه طالبان آن‌قدر قوی نیست که با زور پیروز شود اما در بسیاری از ولسوالی‌ها فقط با شنیدن صدای مخابره طالبان، عقب‌نشینی شده است. برخی حتی مقام‌های مسئول را به معامله با طالبان متهم کرده‌اند. تنها در ولسوالی اشکمش که مقاومت صورت گرفته، جنگ ۱۰ روز ادامه یافته است و سرانجام طالبان با کشتن چهار نفر از جمله فرماندار، ولسوالی را تصرف کرده‌اند.
بسیاری از این جنگجویان طالبان محلی‌اند که از قبل در تخار سربازگیری شده‌اند. منابع ما می‌گویند در فرخار که تازه سقوط کرده است، ۱۰۰ طالب محلی و ۴۰ طالب هم نیروی کمکی از بغلان بوده‌اند.
دولت مرکزی افغانستان اعلام کرده است که افراد خارجی میان طالبان در شمال کشور پخش‌اند و با اهداف فراملی می‌جنگند. اما براساس گزارش شاهدان عینی، جنگجوی خارجی در میان طالبان کم است و جنگ را بیشتر طالبان محلی پیش می‌برند.
اولین تهدید طالبان متوجه سیمین و دیگر زنان تخار است. اگر تالقان، مرکز ولایت تخار، سقوط کند، تمام زحمات ۲۰ ساله سیمین حسینی و سایر فعالان زن از بین خواهد رفت. او می‌گوید: «ما زنان به این می‌اندیشیم که برخورد طالبان حتی اگر در کوتاه‌مدت هم خشن نباشد، رفته‌رفته وقتی به اهداف خود برسند، فضای زندگی را برای همه به‌خصوص زنان تنگ خواهند کرد. اکنون زنان ترسیده‌اند.»
نویسنده: وحیده پیکان
منبع: ایندیپندنت فارسی