میان دو انفجار، نمی‌خواهم او هم خاکستر شود؛ نخستین جشنواره‌ی ادبی ـ هنری زخمهای جنگ در کابل برگزار شد
۲۶ تیر(سرطان)۱۴۰۰-۲۰۲۱/۷/۱۷
فیلم زخمهای جنگ
نوشته زیر گزارشی از جشنواره ادبی-هنری زخم های جنگ با محوریت قربانیان، عدالت و صلح به قلم عابر شایگان در روزنامه اطلاعات روز است.
نخستین جشنواره‌ی ادبی ـ هنری زخمهای جنگ با موضوع قربانیان، عدالت و صلح روز چهارشنبه در کابل برگزار شد. آثار بیش از ۱۶۰ شاعر و نویسنده مورد ارزیابی هیات داوران این جشنواره قرار گرفته و آثار برگزیده‌ی آن‌ها در دو مجموعه‌ی شعر و داستان زیر عنوان «میان دو انفجار» و «نمی‌خواهم او هم خاکستر شود» چاپ و منتشر شده است. میزبان و برگزارکننده‌ی این جشنواره موسسه‌ی حقوق و بشر و دموکراسی افغانستان است.
در بخش داستان، امید حق‌بین با داستان «مرگ خواستن» برگزیده‌ی مقام نخست، عصت‌الله کهزاد با داستان «اتاق ۱۱۵» و معصومه امیری با داستان «تو چی فکر می‌کنی رضا؟» برگزیدگان مقام دوم مشترک و نورمحمد علی‌چوپانی با داستان «تایرهای کراچی چهارتایره» و رضا آغاز با داستان «دنیای مرده‌ها» برگزیدگان مقام سوم مشترک جشنواره ادبی ـ هنری زخمهای جنگ شده‌اند. مجموعه داستان‌های برگزیده‌ی این جشنواره با عنوان «نمی‌خواهم او هم خاکستر شود» در برگیرنده ۱۴ داستان کوتاه است. مسئولیت داوری بخش داستان این جشنواره را تقی واحدی، حمیرا قادری و یعقوب یسنا به عهده داشته‌اند.
تقی واحدی عضو هیات داوران بخش داستان این جشنواره در مقدمه‌ی این کتاب نوشته است که برگزاری چنین جشنواره‌هایی از سه راه ساختار جشنواره‌ای، مضمون‌های بیدارکننده و موضوع روایی، می‌تواند به پیشگیری از جنگ و دست‌کم کاهش منازعه‌های خونین کمک کند. او در خصوص مضمون این جشنواره گفته است که «برای دواطلبان این فرصت طلایی را فراهم کرده که با خلق شخصت‌های قربانی‌شده و مجروح و روایت تلخ‌کامی‌های آن‌ها در فضاهای باورپذیر، احساس گناه و همدلی را در مای خواننده بیدار نماید و به این ترتیب روحیه‌ی ما را در راستای کاهش نفرت و دوری جستن از رفتارهای ویرانگر، ترمیم و پشتبانی نماید».
آقای واحدی گفته است که اشتراک‌کنندگان این جشنواره، به طرز هنرمندانه‌ای درد قربانی‌شدن و در حاشیه‌بودن را بیان کرده‌اند. او بریده‌ی چند داستان را در مقدمه آورده و گفته است حیفش می‌آید که به تکنیک‌ها، وضعیت‌ها و شخصیت‌های خلق‌شده در این داستان‌ها اشاراتی نداشته باشد؛ مثل بریده‌ای از داستان مرگ خواستن: «این طور نبود که او یک روز از خواب آشفته‌ای پریده و در رخت‌خواب خود را یک کافر مطلق یافته باشد. برای او تبدیل شدن از یک خداترس به یک خداناباور روندی چندین و چند ساله داشت». و یا مثل بریده‌ای از داستان رویا: «چرا و سئوال توی خانه ما نبود…بعدا فهمیدم که بابا….گوش شنیدن نداشت…. چراهای زندگی من هم همه بالا می‌آمدند اما از دهانم بیرون نمی‌پریدند.»
در بخش شعر، رامین مظهر برگزیده‌ی مقام اول، حکمت‌الله نظری، برگزیده‌ی مقام دوم و جلال نظری برگزیده‌ی مقام سوم این جشنواره شده‌اند. مجموعه شعرهای برگزیده‌ی جشنواره زخمهای جنگ با عنوان «میان دو انفجار» چاپ شده و در برگیرنده‌ی سروده‌های ۱۶ شاعر است. اعضای هیات داورن بخش شعر این جشنواره، محمدشریف سعیدی، دکتر سرو رسا رفیع‌زاده و مهتاب ساحل بوده‌اند.
دکتر سرو رسا رفیع‌زاده، عضو هیات داوران بخش شعر این جشنواره که در مراسم اعلام برگزیدگان و اهدای جایزه به آن‌ها سخنرانی می‌کرد، آثار ادبی معاصر افغانستان را به دو بخش جنگ و ضدجنگ دسته‌بندی کرد و گفت: «این جشنواره برای شاعران و نویسندگان در دو بخش شعر و داستان فراخوان داده بود که آثار زیادی از جانب آنان در هر دو بخش به دبیرخانه‌ی جشنواره مواصلت ورزید. در اکثر قریب به اتفاق، در این آثار نگاه ضدجنگ حاکم است. روزگار جنگ، حال و هوای جنگ، تبعات ناشی از جنگ، زخمهای پس از جنگ، مویه بر مصیبت‌های جنگ، آرزوی صلح، و رویابافی برای رسیدن به زندگی بدون جنگ از موضوعات پربسامد آثار رسیده به دبیرخانه است.»
مسئولان موسسه‌ی حقوق بشر و دموکراسی افغانستان میزبان و برگزارکننده‌ی جشنواره ادبی ـ هنری زخمهای جنگ می‌گویند که فراخوان این جشنواره را در نیمه سرطان ۱۳۹۹ منتشر کردند و از اشتراک‌کنندگان خواستند که آثارشان را در دو بخش شعر و داستان به دبیرخانه‌ی این جشنواره بفرستند. در این جشنواره نزدیک به دوصد نفر آثارشان را نامزد کرده بودند که بعد از ارزیابی مقدماتی ۱۶۴ اشتراک‌کننده ـ ۹۵ نفر در بخش داستان و ۶۶ نفر در بخش شعر ـ شرایط حضور در جشنواره را پیدا کردند. داوران براساس شاخص‌های پختگی ادبی، زبان، تازگی نگاه، ابتکار ادبی، پرداخت هنرمندانه و قدرت محتوایی، این آثار را بررسی و ارزیابی کردند. سپس در هر بخش آثار سه تن را که بیشترین امتیاز هیات داوران را از آن خود کرده بودند به ترتیب به‌عنوان برندگان مقام اول، دوم، و سوم برگزیدند و باقی آثار را به‌عنوان آثار قابل تقدیر انتخاب و به دبیرخانه معرفی کردند.
نعیم نظری، معاون کمیسیون مستقل حقوق بشر که روز چهارشنبه، ۲۳ سرطان ۱۴۰۰، در محفل اعلام برندگان این جشنواره سخنرانی می‌کرد، برگزاری چنین جشنواره‌هایی را برای نهادینه‌شدن ارزش‌های حقوق بشری در افغانستان مهم و ارزنده خواند: «این‌گونه برنامه‌ها علاوه بر این‌که صدای قربانیان است، زمینه‌ساز نبود ریشه‌های جنگ در افغانستان می‌شود و از این لحاظ، این برنامه بی‌نهایت ارزشمند و قابل قدر است. این برنامه می‌تواند یک گام مهم برای نهادینه‌شدن ارزش‌های حقوق بشر در افغانستان محسوب شود.»
کاوه جبران، نویسنده و روزنامه‌نگار از سخنرانان این جشنواره خطاب به شاعران و نویسندگان جوان گفت که «در حال حاضر نزدیک به صد و هفتاد یا شصت ولسوالی در آتش جنگ می‌سوزد. یک نیروی کاملا متهجر تا دندان مسلح سر هر زنده‌ای را می‌برد، هر قامت ایستاده را به خاک می‌اندازد. با قلم خود از ارزش‌های انسانی در برابر طالبان دفاع کنید. این به معنای این نیست که مثل طالبان ترانه‌‌هایی مهیج و هیجان‌انگیز آدم‌کشی بسرایید. شما این جنایت را نشان بدهید. این شناعت را که در عصر حاضر اتفاق می‌افتد، نشان بدهید».
موسسه‌ی حقوق بشر و دموکراسی افغانستان در سال ۱۳۸۷ تاسیس شده و یک نهاد مستقل و غیرانتفاعی است. هادی معرفت، رییس این موسسه می‌گوید که با برگزاری جشنواره‌ی ادبی ـ هنری زخمهای جنگ چهار هدف را دنبال می‌کنند: یادآوری از مصایب جنگ و خشونت، رنج‌های قربانیان، مبارزه با فراموشی و معافیت و حمایت از حقیقت‌یابی، گفت‌وگو و التیام فرهنگی؛ تقویت فرهنگ رواداری، خشونت‌پرهیزی و دیگرپذیزی؛ ایجاد انگیزه برای تولید آثار ادبی و هنری در رابطه به جنگ و خشونت و قربانیان آن و کمک به رشد و ترویج ادبیات ضدجنگ و ادبیات قربانی‌محور؛ کمک به شکل‌گیری گفتمان قربانی‌محور در فرایند صلح افغانستان از طریق خلق و نشر آثار ادبی و هنری.
نویسنده: عابر شایگان
منبع: اطلاعات روز
فیلم زخمهای جنگ|فیلم زخمهای جنگ|فیلم زخمهای جنگ|فیلم زخمهای جنگ|فیلم زخمهای جنگ