ولایت غزنی، از بهشت امن برای شورشیان مسلح ضددولتی تا برزخ انتخاباتی برای گروه های قومی(۱۸)

۳ تیر (سرطان)۱۴۰۱-۲۰۲۲/۶/۲۰

ولایت غزنی در جنوب شرق افغانستان موقعیت دارد. این ولایت از طرف شمال به ولایت لوگر، میدان وردک، و از طرف جنوب به ولایت های زابل و پکتیکا، از طرف شرق به ولایت پکتیا و از طرف غرب به ولایت ارزگان محدود می شود. غزنی یکی از ولایات بزرگ افغانستان به شمار می رود. به عبارت دیگر، ولایت غزنی از هشت ولایت که در جنوب غرب افغانستان موقعیت دارد کوچک تر و از (۱۹) ولایت دیگر که در شمال شرق، شمال و قسمت های مرکزی افغانستان واقع شده است، بزرگتر است. ولایت غزنی به لحاظ وسعت نهمین ولایت افغانستان محسوب و یک بیستم تمام خاک افغانستان را در بر می گیرد. این ولایت متشکل از هجده ولسوالی: قره باغ، جاغوری، مقر، اندر، ناور، اجرستان، جغتو، گیلان، گیرو، مالستان، ناوه، آب بند، خواجه عمری، ولی محمد شهید خوگیانی، ده یک، رشیدان، زنه خان، واغظ است.

غزنی قبل و در طول قرن هفتم یک مرکز پررونق آیین بودا بوده است. به طوری که حفاری ها نشان دهنده حضور هر دو دین هندو و بودا در این ولایت بوده است. در سال ۶۸۳ پس از میلاد لشکریان عرب اسلام را به این منطقه آوردند و برای فتح آن تلاش کردند اما در پایتخت غزنی قبایل محلی آن به شدت مقاومت کردند. اقوام اصلی این ولایت عبارتنداز: اندر، تاجیک، سلیمان خیل، ترکی، خاروتی، نیازی، سلیمان زی، علی خیل، هزاره،درانی، میاخیل، بیات، جلالزی، خوگیانی، موسی خیل، هوتک و وردک. متداول ترین زبان آن پشتو است که توسط نیمی از جمعیت صحبت می شود و ۴۷ درصد مردم به دری صحبت می کنند. علاوه بر این، حدود ۱۰۰۰ نفر(۰٫۱%) به زبان ازبکی صحبت می کنند و حدود ۲۳۰۰۰ نفر در ۵۳ روستای دیگر به زبان های دیگری صحبت می کنند.ولایت غزنی همچنین دارای جمعیت کوچی(عشایر) است که تعداد آنها در فصول مختلف متفاوت است که در زمستان جمعیت کوچی ها بسیار کم است.

توپوگرافی غزنی از زمین های خشک و هموار به سمت جنوب شرقی و قلمرو مرطوب و کوهستانی در شمال غربی تشکیل شده است. این ولایت دو دریاچه مهم دارد: ناور در شمال و ناوه در جنوب. جمعیت تقریباً ۱ میلیون نفری غزنی به ۴۹% پشتون، ۴۵% هزاره، ۴% تاجیک و حدود ۱% هندو/سیک با سایر اقلیت های مختلف تقسیم شده است. سه ولسوالی جاغوری، مالستان و ناور منحصراً  هزاره های سکونت دارند.  کوچی ها نیز در غزنی ساکن هستند و حضور آنها در این ولایت به دلیل مهاجرت ممکن است درطول سال متفاوت باشد. اقلیت تاجیک نیز اگرچه تعدادشان زیاد نیست اما عمدتاً در شهر غزنی زندگی می کنند و حداقل ۲۰% جمعیت شهر را تشکیل می دهند. زراعت و مالداری شغل اولیه شهروندان غزنی است. گندم، یونجه، خربزه و بادام از بزرگترین محصولات تولید شده هستند.

بر اساس آمار اداره احصاییه و مرکز آمار افغانستان برای سال ۲۰۱۹/۲۰۲۰ ولایت غزنی دارای ۱٫۳۳۸٫۵۹۷ نفر جمعیت دارد که از این تعداد، ۱۸۳٫۰۵۱ نفرآن در مرکز ولایت شهر غزنی زندگی می کنند. کارشناسان از شهر غزنی به عنوان «تقاطع کلیدی» یاد می کنند. زیرا این شهر بر روی جاده حلقوی(یا شاهراه یک) قرار دارد که کابل پایتخت را به مرکز اصلی جمعیت در جنوب یعنی قندهار وصل می کند.

پیشینه درگیری در غزنی

طالبان در حدود سال ۲۰۰۳ در ولسوالی/شهرستان اندر در غزنی دوباره ظاهر شدند. این گروه برای اولین بار پس از حضور در این ولایت، در مناطق روستایی خارج از مرکز ولایت عملیات انجام دادند و به مقامات دولتی، زیرساخت ها و مدارس حمله کردند. محرک اصلی درگیری در این ولایت تمابل به کنترل جاده کابل و قندرهار بود که از غزنی می گذشت. در همین رابطه در این منطقه بمب های دست ساز دائمی وجود داشت که طالبان تلاش می کرد از طریق انفجارها، آتش زدن کامیون ها و محاصره نظامی، تدارکات نظامی نیروهای خارجی و پایگاه های نظامی آنها را در جنوب متوقف کند. از طرف دیگر، بیشتر این حملات در اندر و جاهای دیگر ولایت غزنی در واکنش به نیروهای مسلح دولت و به شکل خشونت آمیز رخ داد. اما به طور کلی حملات طالبان در این ولایت از سال ۲۰۰۵ تشدید شد. تا جایی که در سال ۲۰۱۲ در ولسوالی اندر، درگیری های شدیدی بین طالبان و پشتون های محلی طرفدار حکومت موسوم به «قیام اندر» علیه طالبان رخ داد.

سپس پس از پایان رسمی ماموریت نظامی ایالات متحده و ناتو در دسامیر ۲۰۱۴، درگیری ها در مهم ترین ولسوالی های این ولایت در سال ۲۰۱۵ تشدید شد. بعدتر در سال ۲۰۱۸ طالبان یک رشته حملات تهاجمی بزرگ را به چندین مرکز ولسوالی راه اندازی کرد. در آگوست ۲۰۱۸ آنها موفق به تصاحب بخش هایی از مرکز ولایت شهر غزنی برای چندروز شدند و در اواخر اکتبر ۲۰۱۸ به دو ولسوالی جاغوری و مالستان که تماماً هزاره نشین هستد، حمله کردند. این حمله تهاجمی باعث آواره شدن بیش از ۷۰۰۰ نفر از ولسوالی های هزاره نشین شد. اما قبل از پایان سال ۲۰۱۸ هردو ولسوالی از وجود طالبان پاکسازی شدند. در این میان، بر اساس گزارش ها طی سال ۲۰۱۹ اردوی ملی موفق شدند برخی از مراکز اداری  ده یک، خواجه عمری، اجرستان و ناور و همچنین بخش هایی از شاهراه های واقع در ولسوالی ها را دوباره پس بگیرند.

از نظر حضور نیروهای امنیتی دولتی، ولایت غزنی تحت مسئولیت قول اردوی ۲۰۳ اردوی ملی که تحت نیروهای ویژه جنوب شرقی به رهبری نیروهای ایالات متحده بود، قرار داشت. پایگاه اصلی نظامی این ولایت/استان کمپ سلطان نام داشت. به گفته مقامات نظامی در سال ۲۰۲۰ اما اردوی ملی نیروی کافی برای حفظ قلمرو در این ولایت/استان نداشت. در همین رابطه ارتش تعدادی پاسگاه کوچک در اطراف ولایت برای بزرگتر کردن قلمرو و دفاع آسان تر ایجاد کرد. که برخی از این پایگاه ها از طریق هوا و بدون دسترسی زمینی تامین می شدند اما آنها به سرعت هدف حملات شبانه طالبان قرار گرفتند. در این میان پایگاه های دیگر دسترسی جاده ای داشتند اما طالبان عملیات های تدارکاتی را مورد هدف قرار می دادند. در همین رابطه، برای تکمیل حضور پلیس ، پلیس محلی در نوامبر ۲۰۱۸ نیروهای محلی در ولسوالی هزاره نشین جاغوری و سپس در چهار ولسوالی دیگر یعنی اندر، مقر، ده یک و قره باغ ایجاد کرد که بر اساس تجزیه و تحلیل اردوی ملی بزرگان این منطقه از این ابتکار حمایت کردند اما مشکلاتی در استخدام وجود داشت. یا حمایت جدی جامعه از آنها وجود نداشت یا طالبان موفق شدند مردم محلی را تهدید کنند. در نهایت، یک پاسگاه در ولسوالی قره باغ ایجاد شد اما سربازان تحت آموزش و غربالگری ضعیف قرار گرفتند. در حالی که این پاسگاه در دسامیر ۲۰۱۹ هدف یک حمله خودی قرار گرفتند که در آن ۲۳ نفر از آنها کشته شدند. اما به طور کلی باید گفت که طالبان نفوذ قابل توجهی بر این ولایت از گذشته داشته اند. به طوری که به نقل از منابع نظامی افغان طالبان در طول شب در این ولایت حتی در مناطقی که تحت کنترل آنها نبود، عبور و مرور می کردند. با این حال، این گروه گاهی بمب های کنار جاده ای کارگذاری می کردند یا طرح حمله به ایست های بازرسی دولتی داشته اند. با این وجود، تا قبل از سقوط افغانستان، طالبان فقط از سلاح های سبک استفاده می کردند در حالی که نیروهای دولتی می توانستند در زمانی که نیاز داشتند به پشتیبانی توپخانه ای یا هوایی مجهز شوند.

همچنین در مورد حضور طالبان در این ولایت، شبکه تحلیلگران افغان خاطرنشان می کند که ولسوالی/شهرستان  اندر مکان کلیدی طالبان در غزنی بود. چراکه این منطقه مرکز فرماندهی حملات به نقاط مختلف ولایت محسوب می شد. در همین رابطه اکثر افراد طالبان در این ولایت از نیروهای محلی بودند که به صورت داوطلبانه حضور داشته و افراد خارجی(خارج از ولایت) حضور کمرنگی داشتند. در همین رابطه در یک مطالعه موردی توسط شبکه تحلیلگران افغان، ولسوالی اندر سال هاست(تا قبل از سقوط) که به شکل موازی از دولت فعالیت داشته و اداره در سایه طالبان نیز در آنجا حضور داشتند. به طوری که از سال ۲۰۱۳ طالبان ساختار حکومتی خود را با جمع آوری مالیات و ایجاد چندین کمیسیون اداری گسترش دادند. بنابراین، در حالی که دولت نقش مهمی در تامین سلامت و خدمات آموزشی و مسئولیت توزیع کارت شناسایی داشت اما در  سایر جنبه های زندگی روزمره نقش محدودی ایفا می کرد.

علاوه بر حضور پررنگ طالبان در این ولایت، یوناما در سال ۲۰۱۹ حضور شاخه خراسان داعش در این ولایت را که منجر به تلفات غیرنظامیان شده بود را ثبت کرد. از طرف دیگر، در دسامبر ۲۰۱۹ مجله لانگ وار ژورنال این ولایت را به عنوان « بهشت القاعده» یاد کرد. همچنین بر اساس گزارش بنیاد جیمز تاون، برخی از هسته های القاعده در این ولایت حضور داشتند. با این حال، القاعده بسیاری از رهبران ارشد خود را از سال ۲۰۱۷ در این ولایت از دست داد. در اکتبر ۲۰۲۰ نهاد امنیت ملی یکی از اعضای ارشد القاعده، ابومحسن المصری را در یک منطقه تحت کنترل طالبان در غزنی کشت.

با این حال، بر اساس یک تحقیق توسط پژواک که از نوامبر ۲۰۲۰ تا  فوریه ۲۰۲۱ انجام شده است،حدود ۳۴٫۷۴ درصد قلمرو غزنی تحت کنترل دولت، ۶۴٫۷۴ درصد قلمرو تحت کنترل طالبان و ۰٫۵۳درصد قلمرو تحت کنترل هیچ یک از طرفین نبوده است. طبق پژوهش پژواک کل سه ولسوالی گیرو، اجرستان و ناوه و مراکز آن تحت کنترل طالبان بود. همچین به گفته مجله لانگ وار ژورنال، بیشتر مناطق ولایت غزنی در اختیار طالبان قرار داشت. مانند: اجرستان، ناوه، اندر، گیرو، رشیدان، جغتو، ولی محمد شهید، واغظ، ناوه، ده یک و زنه خان. اما بقیه ولسوالی ها مانند، مرکز غزنی، خواجه عمری، مقر، آب بند، قره باغ، جاغوری، مالستان و گلان به عنوان مناطق محل مناقشه محسوب می شدند که  از ۲۶ ماه مه جغاتو به عنوان منطقه محل مناقشه و جاغوری به عنوان تحت کنترل  دولت بود.

 در نهایت در مورد فعالیت های طالبان در این ولایت باید گفت که در ماه مه ۲۰۲۰، بلال سروری(از خبرنگاران برجسته افغانستان) تعدادی ویدیو در صفحه توئیتر خود منتشر کرد که تونل های طالبان را در غزنی به ویژه در یکی از روستاهای آن به نام ارزو(منطقه ای استراتژیک واقع در خارج از شهر غزنی)، نشان می داد که این گروه برای اتصال منازل مسکونی تونل هایی حفر کرده و مواد منفجره را در خانه ها به عنوان تله قرار داده اند. در همان دوره فیلم دیگری نشان می داد که نیروهای دولتی پس از سقوط پایگاه آنها توسط طالبان در روستای ارزو تسلیم این گروه شده اند(EASO,2021: 167-170).

غزنی بهشت القاعده

همانطور که گفته شد در ولایت غزنی علاوه بر طالبان، القاعده از دیگر گروه های فعال بود. چنانچه که این ولایت به «بهشت القاعده» معروف شد و افراد ارشد این گروه حضوری پررنگ در این منطقه داشتند. اما این حضور در حالی بود که ریاست امنیت ملی در اکتبر ۲۰۲۰ مدعی شدند که حسام عبدالرئوف(ابومحسن المصری) یکی از رهبران ارشد القاعده با سابقه زیاد جهادی را در نتیجه یک عملیات در ولسوالی اندر ولایت غزنی کشته اند. ادعایی که با تناقض همراه بود. چراکه در ابتدا امنیت ملی مدعی شده بود که عبدالرئوف را دستگیر کرده، سپس گفتند به دلیل جراحات تسلیم شده و در نهایت گفته شد در جریان حمله کشته شده است.

او یک جهادگر کهنه کار مصری و یکی از اعضای ارشد القاعده و یکی از معدود چهره هایی بود که به نمایندگی از الشباب ارگان مرکزی رسانه ای این گروه اظهارنظر کرد. همچنین حکم بازداشت او در دسامبر ۲۰۱۸ توسط دادگاه فدرال در منطقه جنوبی نیویورک صادر شد. نام او نیز در لیست تروریست های تحت تعیقب پلیس فدرال آمریکا نیز قرار داشت که در زمان مرگ او ریاست امنیت ملی او را به عنوان عضو کلیدی القاعده در شبه قاره هند معرفی کرد که ممکن است درست باشد اما به طور قطع او نقش مهم تری در سیاست های جهانی القاعده داشت.

علاوه بر این در ۲۰ ژوئن۲۰۱۹ نیز یکی دیگر از اعضای القاعده شاخه هند که اهل جامو و کشمیر بود در غزنی کشته شد. او که عبدالحسیب کشمیری نام داشت، به عنوان ناوشکن تانک ها شناخته می شد. چرا که به گفته اعلامیه رسمی این گروه در پیوند به مرگ او آمده است که کشمیری « در نبردها با آمریکایی ها و متحدان مرتد آن در غزنی و دیگر مناطق افغانستان بسیاری از تانک های امریکایی ها را نابود کرده بود». این اتفاق در حالی رخ داده بود که غزنی در آن زمان درگیری شدیدی بین طالبان و متحدان جهادی اش از یک سو و دولت و حامیانش از سوی دیگر برای کنترل منطقه را تجربه می کرد. همچنین، در سال ۲۰۱۹ ارتش افغانستان گزارش داده بود که در جریان حملات هوایی ۳۱ عضو القاعده از جمله ۹ بمب گذار انتحاری را کشته اند.

بنابراین، غزنی از دیرباز پناهگاه القاعده بوده است. این ولایت یکی از چهار استانی است که اسامه بن لادن رهبر القاعده به فرماندهان و خانواده هایشان توصیه کرده بود تا در طول اوج حملات هواپیماهای بدون سرنشین امریکا در پاکستان در یک دهه گذشته پناه بگیرند اما باید گفت که هرچند غزنی بهشت القاعده به حساب می آمد اما نمی توانست بدون حضور و اجازه صریح طالبان در مناطقی همچون گیرو فعالیت کند. اما بر اساس یافته های مجله لانگ وار ژورنال، حضور القاعده در غزنی به سال ۲۰۰۸ برمی گردد. به طوری که در آن سال ارتش ایالات متحده عملیات های متعددی را علیه این گروه انجام داده بود. در همان سال پلیس افغانستان عافیه صدیقی را که به «بانوی القاعده» شهرت داشت را دستگیرکرد. همچنین در ماه اوت ۲۰۱۸  قبل از حملات هوایی سال ۲۰۱۹ که ذکر آن رفت در جریان حمله طالبان به شهر غزنی فعالیت القاعده در این ولایت گزارش شده بود. در آن زمان وزیر دفاع افغانستان گفت که جنگجویان خارجی پاکستانی، چچنی و عرب در کنار طالبان می جنگند و تعدادی نیز کشته شده اند. اما در سال ۲۰۱۹ سازمان ملل متحد در گزارشی آورده بود که القاعده و طالبان «متحد نزدیک» هستند و ائتلاف القاعده با طالبان و سایر گروه های تروریستی در افغانستان همچنان پابرجاست. در همین گزارش غزنی از جمله ولایت هایی بود که حضور القاعده در آن ذکر شده بود. همچنین، غزنی تنها یکی از ۱۳ استان از ۳۴ ولایت افغانستان است که مجله لانگ وار ژورنال حضور آشکار القاعده را در آن شناسایی کرده بود(ROGGIO,2019). در نهایت، باید گفت غزنی مرکز شناخته شده ی فعالیت های القاعده است که منابع و گزارش های متعددی حضور این گروه را برای سال ها در این ولایت تایید می کند.

روندهای امنیتی و تاثیر آن بر غیرنظامیان در ولایت غزنی

 در سال ۲۰۲۰، یوناما تعداد تلفات غیرنظامیان را ۴۱۸ غیرنظامی(۱۸۳ کشته و ۲۳۵ زخمی) در ولایت غزنی ثبت کرد. که این نشان دهنده کاهش ۳۸ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹ بود. دلایل اصلی این تلفات، درگیری های زمینی، بمب های دست ساز غیرانتحاری و قتل های هدفمند بود. داده های مکانی و رویدادهای مرتبط با درگیری های مسلحانه در بازه زمانی ۱ ژانویه ۲۰۲۰ تا ۱۹ فوریه، ۴۵۵ حادثه را مربوط به امنیت ولایت غزنی گزارش داد. که از این میان، ۳۱۲ مورد به عنوان نبرد، ۱۱۴ مورد به عنوان خشونت از راه دور، ۲۸ مورد به عنوان خشونت علیه غیرنظامیان و یک مورد شورش علیه تجاوز به دو زن توسط محافظان رئیس پلیس ذکر شده است.

در سال ۲۰۲۰ دولت تلاش کرد تا برخی از روستاها را در مناطق استراتژیک غزنی، اندر را بازپس بگیرد و یا تحت محافظت خود قرار دهد و بخش هایی از مسیر به ولایت پکتیا و پکتیکا را پاکسازی کند. و درگیری سنگینی و در مرکز غزنی و در امتداد جاده های اصلی در قره باغ، مقر و ده یک رخ داد و همچنین برخی حملات مرگبار در ولسوالی اندر رخ داد. در ۸ ماه مه ۲۰۲۰ حمله هوایی ارتش آمریکا منجر به منهدم شدن یک منطقه مسکونی شد که ۱۱ غیرنظامی زخمی شدند، در ۱ ژوئیه ۲۰۲۰ در اثر حمله هوایی ارتش افغانستان به یک مسجدچندین غیرنظامی کشته و زخمی شدند، در ۱۷ اوت ۲۰۲۰ پنج غیرنظامی از جمله دو کودک در یک حمله موشکی کشته شدند.

در ۲۲ اوت ۲۰۲۰ یک بمب کنارجاده ای در منطقه جغاتو منفجر شد که منجر به کشته شدن هفت غیرنظامی شد. در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۰ پنج غیرنظامی توسط نیروهای افغان و ناتو در ولسوالی شولگره کشته شدند. در ۲۴ اکتبر ۲۰۲۰ یک بمب کنارجاده ای منفجر و نه مسافر اتوبوسی را که از کابل به مقصد غزنی می آمدند را مورد هدف قرار داد. مقامات طالبان را مقصر دانستند اما طالبان مسئولیت این حمله را برعهده نگرفت. در ۱۸ دسامبر ۲۰۲۰ در منطقه گلان انفجار در نزدیکی ریکشا یک فروشنده باعث کشته شدن یک مرد و ۱۱ کودک ۵ تا ۱۶ ساله شد و خود فروشنده و ۱۱ کودک دیگر زخمی شدند.

همچنین بر اساس گزارش داده های مکانی و رویدادهای مرتبط با درگیری های مسلحانه، یازده مورد کشتار یا حمله هدفمند در شهر غزنی از نیمه دوم سال ۲۰۲۲ و در ژانویه ۲۰۲۱ گزارش شده است. که عاملان آن افراد مسلح ناشناس و یا جنگجویان طالبان بودند که طیف وسیعی از افرادی را که ممکن است تصور شود برای دولت کار می کردند را مورد هدف قرار دادند. به طور مثال قربانیان شامل: بزرگان قومی، یک معاون زندان غزنی، یک روزنامه نگار، مقامات دولتی دو کارگر هلال احمر و یک ژنرال بازنشسته ارتش بود.در ولسوالی جغاتو در ماه مه ۲۰۲۰ طالبان پنج مرد را در حالی که به مرکز ولایت غزنی سفر می کردند را کشتند.

از طرف دیگر، به گفته منابع طالبان، ارتش افغانستان و شبه نظامیان طرفدار دولت در این ولایت غیرنظامیان را به طور خودسرانه می کشتند. به عنوان مثال، در ۲۶ ماه مارس ۲۰۲۰ سه نفر توسط ارتش ملی افغانستان طی دو حمله در ولسوالی غزنی کشته شدند. در ۱۵ آوریل ۲۰۲۰ نیروهای امنیتی افغان یک امام جماعت را در ولسوالی آب بند کشتند. در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۰ دو غیرنظامی نیز در آب بند به ضرب گلوله کشته شدند. در ولسوالی مقر در ۱۵ جون ۲۰۲۰ چهارمرد و دو کودک زمانی که از کمک در کار ساخت و ساز برای آنها امتناع کردند مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.

 علاوه بر این موارد، طالبان در این ولایت پست های بازرسی زیادی را برای اخاذی در جاده ها ایجاد کردند. از دسامبر ۲۰۲۰ طالبان به طور فزاینده ای مسافرانی را از جاغوری و مالستان و ولسوالی قره باغ که بر سر راه شهر غزنی بود را می زدیدند. به طوری که آنها تنها در دسامبر ۲۰۲۰ تنها ۵۰ نفر را برای باج خواهی ربوده بودند(AESO,2021: 170-172).

اما جنگ در غزنی علاوه بر تلفات جانی منجر به آوارگی بسیاری از ساکنان این ولایت شده بود. چنانچه که بر اساس داده های دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد از ۱ ژانویه ۲۰۲۰ تا ۲۸ فوریه ۲۰۲۱ حدود ۳۲۰۱ نفر از ولایت غزنی آواره شده اند که از این میان ۲۶۷۱ نفر در داخل این ولایت آواره شده بودند. اما هیچ جابه جایی از ولایات دیگر به غزنی ثبت نشد. بیشتر بیجاشدگان از ولسوالی قره باغ(۱۳۸۳ نفر) بودند. آنها خانه های خود را ماه مه و آگوست ۲۰۲۰ در آنجا ترک کردند و در ولسوالی غزنی ساکن شدند. در آگوست ۲۰۲۰ نیز جا به جایی در ولایت غزنی ثبت شد. همچنین ۴۲۰ نفر از ولسوالی اندر به کابل به علت دو حادثه در ماه مارس و جولای ۲۰۲۰ به کابل آواره شدند. همچنین، ۷۵ نفر از مالستان به ولسوالی انجیل هرات نقل مکان کردند(EASO,2021: 172).

غزنی و جنجال انتخاباتی

همانطور که آمد غزنی دارای تنوع قومیتی است اما دو قوم پشتون و هزاره بیشترین جمعیت را در این ولایت تشکیل می دهند.  در همین رابطه در دو دهه اخیر سهم این ولایت از کرسی های پارلمان ۱۱ کرسی بود که کسب آن در سال ۲۰۱۸  با جنجال هایی همراه شد. درواقع، «ترکیب جمعیتی غزنی به گونه ای است که تفکیک هرکدام از ولسوالی ها بر مبنای تعداد جمعیت ساکن در آنها آسان نبوده است. در چهارولسوالی/ شهرستان عمدتاً هزاره ها زندگی می کنند، در هفت ولسوالی/شهرستان عمدتا پشتون ها ساکن هستند و هفت ولسوالی/شهرستان دیگر به همراه مرکز جمعیت مختلط هستند. در این میان، مناطق هزاره نشین به دلیل امنیت بهتر انتخابات برگزار و مانع جدی رو به رو نبود. به همین خاطر در انتخابات پارلمان ۲۰۱۰ یازده نماینده از غزنی از هزاره ها به پارلمان رفت و این نقطه آغازین جنجال های انتخاباتی شد»(بی بی سی فارسی،۲۰۱۸).

درواقع، در سال ۲۰۱۰ در مناطق پشتون نشین به دلیل فعالیت طالبان و حضور کمرنگ انتخابات برگزار نشد. در نتیجه تمامی افرادی که از این ولایت به پارلمان راه یافتند از هزاره ها بودند که واکنش مناطق ناامن و ساکنان پشتون را برانگیخت. به گونه ای که از  رئیس جمهور وقت یعنی حامد کرزی خواستند تا کاری کند. اما به دلیل سروصداهای زیاد مخالفان و موافقان این جریان ساکت ماند و بر اساس فرمان کمیسیون انتخابات بر اساس قانون نتیجه انتخابات را نمی توان تغییر داد. اما بعدتر در سال ۲۰۱۸ با نزدیک شدن به انتخابات جدید ساکنان اهالی پشتون نشین غزنی با اقداماتی همچون خیمه زدن در مقابل دفتر مرکزی کمیسیون انتخابات مانع روند ثبت نام در این ولایت شدند. راه حل هایی همچون تامین امنیت سرتاسری غزنی توسط دولت(امری که محال به نظر می رسید) برای حضور همه در انتخابات، تقسیم غزنی به سه حوزه انتخاباتی و تقسیم غزنی به ۱۱ حوزه انتخاباتیو انتخاب نماینده توسط بزرگان محلی برای ورود به پارلمان مطرح شد که هریک مخالفان خاص خود را داشت. اما ناکارآمدی دولت و کمیسیون انتخابات برای برگزاری انتخابات در سال ۲۰۱۸ در غزنی این بحران را پیچیده تر و عمیق تر کرد. به طوری که انتخابات در این ولایت به تعویق درآمد. اقدامی که با واکنش نمایندگان غزنی در پارلمان رو به رو شد و این عملکرد دولت را فراقانونی خواندند. بنابراین، برگزاری انتخابات در این ولایت یکی از چالش های عمده هم برای دولت و هم برای گروه های قومی محسوب می شد.

تیم بازسازی ولایتی در غزنی

ولایت غزنی نیز به مانند سایر ولایت های افغانستان تیم های بازسازی حضور داشتند. به طوری که تیم بازسازی ولایتی در غزنی به رهبری ایالات متحده در این ولایت فعالیت می کرد. در سال ۲۰۱۰ تیم بازسازی ولایتی غزنی پروژه آبیاری و خدمات آموزشی را در ولسوالی اندر در دستور کار داشتند. اما در کنار ایالات متحده لهستان نیز ازجمله کشورهایی بود که در غزنی فعالیت داشت.به گونه ای که تیم بازسازی ولایتی این کشور در سال ۱۳۸۸ اعلام کرده بود که در نظر دارد با تطبیق یک رشته پروژه های جدید بازسازی در ولایت غزنی برخی از محلات تاریخی در این ولایت را بازسازی کند. با این وجود، هرچند مردم در سال های ابتدایی حضور این تیم از برخی فعالیت های این تیم ها راضی بودند اما تمایل به افزایش فعالیت برنامه های آنها داشتند و معتقد بودند که برخی از فعالیت های آنها به طور جدی عملی نمی شود.

اما این تیم های بازسازی در این سال ها از گزند حملات های انتحاری نیز در امان نبوده اند. به طوری در سال ۱۳۹۲ مخالفان مسلح به دفتر تیم بازسازی در غزنی که در آن نیروهای آمریکایی و لهستانی قرار داشتند، حمله کردند.

اما به طور کلی در مورد غزنی باید گفت که موقعیت استراتژیک این ولایت در کنار تنوع قومی در این سال ها منجر به آن شده است که این منطقه به مکانی امن برای گروه های شورشی همچون طالبان و متحدان آن مانند القاعده تبدیل شود. به طوری که منجر به بسط فعالیت های آنها شده بود. به طوری که در دو دهه گذشته این ولایت یکی از مناطقی بود که تعداد زیادی از ولسوالی ها ناامن بود و در اختیار طالبان قرار داشت. از طرف دیگر، همین تنوع قومیتی و ترکیب جمعیتی در آن برای این ولایت چالش هایی را  در راستای بازیگری این ولایت در تحولات سیاسی این کشور ایجاد کرده بود.

 

منابع

بی بی سی فارسی(۲۰۱۸)، «انتخابات افغانستان: چرا رنگ غزنی در نقشه انتخابات خاکستری است؟»، قابل دسترس در: https://www.bbc.com/persian/afghanistan-45857867

ROGGIO,BILL(2019), “Afghan military kills 31 AQIS fighters in Ghazni”, https://www.longwarjournal.org/archives/2019/03/afghan-military-kills-31-aqis-fighters-in-ghazni.php

EASO,(2021), “Afghanistan Security situation”, Country of Origin Information Report, European Asylum Support Office