موضع گیریِ مبهم هند در خصوص به رسمیت شناختن حکومت طالبان و تبعات آن بر روابط افغانستان-هند

۷ مرداد (اسد) ۱۴۰۲ – ۲۹/ ۷/ ۲۰۲۳

آنوم خان

آنوم خان محقق و پژوهشگر یک موسسه حوزه سیاست گذاری مستقر در اسلام آباد پاکستان است. نویسنده در مطلب حاضر با اشاره به سیاست هند مبنی بر رد کردن سفیر معرفی شدۀ طالبان به عنوان سرپرست سفارت در دهلی نو و همچنین با توجه به ابهامات موجود در رویکرد هند در قبال افغانستانِ تحت حاکمیت طالبان، به پیامدهای این تعاملاتِ نامشخص و تاثیر آن بر روابط آتی هند و افغانستان می پردازد. به گفتۀ نویسنده، هند از یک سو با حمایتِ از شخصیت های باقی مانده از حکومت سابق افغانستان، مواضع ضد طالبانی خود را همچنان حفظ نموده و در نتیجۀ این رویکرد، تداومی از روابطِ سابق خود با دولت پیشین افغانستان را منعکس می سازد. از سوی دیگر اما، این کشور از به رسمیت شناختن رسمی دولت طالبان خودداری می نماید؛ که این رویکرد دوگانه خود به تردیدها، عدم قطعیت و پیچیدگی در تعاملات دیپلماتیک فی مابین دامن زده و می تواند بر نفوذ و تاثیر هند در شکل دهی به آینده افغانستان و منافع منطقه ای آن اثر گذار باشد. مطلب حاضر توسط نازنین نظیفی برای سایت تحلیلی کلکین ترجمه شده است.

اوضاع و احوالِ مرتبط با تعیین سفیر افغانستان به دهلی نو، پرسش های قابل توجهی در مورد رویکرد هند برای به رسمیت شناختن دولت طالبان مطرح ساخته است. تحلیل آکادمیک حاضر ضمن در نظر داشتِ آغاز ارتباطاتِ وزارت امور خارجۀ طالبان مبتنی بر انتصاب “قادر شاه” به عنوان سرپرست سفارت افغانستان در دهلی نو، به بررسی پیچیدگی های موجود پیرامون موضع گیری هند دررابطه با این مسئله می پردازد. لازم به ذکر است علیرغم جریان فوق پیرامون سفیرِ معرفی شده از سوی طالبان؛ وزارت امور خارجه هند انتصاب وی را به رسمیت نشناخته؛ در نتیجه سفارت افغانستان در دهلی نو همچنان به نمایندگی از دولت سابق افغانستان در دورۀ اشرف غنی ادامه می دهد.

در ابتدای امر می توان گفت روابط هند با افغانستان به واسطۀ منافع استراتژیک و ارزش های دموکراتیک مشخص می شود. گرچه هند به طور رسمی دولت طالبان را به رسمیت نشناخته است، لیکن این کشور به سفارت افغانستان در دهلی اجازه داده است تا در ادامه و راستایِ دولت پیشین افغانستان عمل کند. این رویکرد مشابه با رویکردی اتخاذ شده در دور نخست از قدرت طلبی طالبان طی سال های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ و زمانی بود که سفارت این کشور به نمایندگی از دولت برهان الدین ربانی، رئیس جمهور اسبق افغانستان، به کار خود ادامه داد. موضع گیریِ اخیر هند در جهت اتخاذ رویکردی مبتنی بر عدم به رسمیت شناختن طالبان نیز از آن روی درخور توجه است که هند از پذیرش سفیر به تازگی منصوب شدۀ طالبان خودداری کرده است، موضعی که به یک وضعیت دیپلماتیک مبهم و نامشخص منجر می گردد.

شایان ذکر است که این رویکردِ ضد طالبانیِ هند به واسطۀ تعاملات دهلی نو با شخصیت ها و چهره های جبهه مقاومت ملی افغانستان (NRF) مشهود است. جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود، گروهی درصدد مقاومت دربرابر حکومت طالبان و نماینده بازماندگانِ حکومت اشرف غنی می باشد. تعامل هند با این گروه، از جریان حمایت مستمر دهلی نو از شخصیت های دولت سابق حکایت داشته که این مناسبات هند با جبهه مقاومت، خود پرسش هایی را پیرامونِ انگیزه ها و مقاصد این کشور در خصوص تعامل با نیروهای ضد طالبان و همچنین در مورد تاثیر گذاریِ این تعاملات بر سیاست های هند در قبال دولت جدید در افغانستان، مطرح می سازد.

اتهامات فساد علیه سفیر سابق افغانستان و دیگر کارکنان دیپلماتیک مستقر در سفارت افغانستان در دهلی نو نیز بر پیچیدگی اوضاع افزوده است. اتهامات مذکور طیفی از مسائل مرتبط با معاملات تجاری تا سوء استفاده از موقعیت دیپلماتیک و همچنین تخلفات مالی را در بر می گیرد. به عنوان مثال، فردی هندی به نام ویوِک دیکسیت (Vivek Dixit) مدعی شده است که به خاطر کلاهبرداری و فسادِ منتسب به سفیر افغانستان در فعالیت های مختلف، پورستانت ها و سهمیه های دولتی، اجاره املاک برای مقاصد تجاری و مرکز فرهنگ افغانستان، متحمل خسارت مالی گشته است. علاوه براین، دغدغه و نگرانی هایی نیز دررابطه با انتقالِ محمولۀ گندمِ ارائه شده از سوی هند برای مردم افغانستان، درخواست های تمدید اعتبار پاسپورت توسط افغان ها، و جمع آوری کمک های دولت هند برای مردم افغانستان وجود دارد. ضمن آنکه مشارکت و مداخلۀ بازرگانان هندی در این فعالیت ها و اختلافات حقوقی بر سر دارایی ها/مایملک نیز؛ چشم انداز دیپلماتیک روابط فی مابین را بیش از پیش پیچیده تر می سازد.

رویکردِ دو سویه و مبهم هند در قبال افغانستان، پیامدهای قابل توجهی برای روابط دهلی با این کشور دارد. چنانچه می توان گفت، هند از یک سو با حمایتِ از شخصیت های به جای مانده از حکومت سابق افغانستان به ریاست اشرف غنی، مواضع ضد طالبانی خود را همچنان حفظ نموده و در نتیجۀ این رویکرد، تداومی از روابطِ سابق خود با دولت پیشین افغانستان را منعکس می سازد. از سوی دیگر اما، این کشور از به رسمیت شناختن رسمی دولت طالبان خودداری می نماید، که این رویکرد دوگانه خود به تردیدها، عدم قطعیت و پیچیدگی در تعاملات دیپلماتیک فی مابین منجر گردیده و می تواند بر نفوذ و تاثیر هند در شکل دهی به آینده افغانستان و منافع منطقه ای آن اثر گذار باشد.

در کل می توان گفت اوضاع و احوالِ مرتبط با انتصاب سفیر افغانستان در دهلی نو پیچیدگی های موضع گیری هند در مورد به رسمیت شناختن دولت طالبان را روشن و آشکار می سازد. همان گونه که اشاره شد، وزارت امور خارجه هند سفیر جدید را علیرغم انتصاب از سوی وزارت امور خارجه طالبان، نپذیرفته؛ در نتیجه سفارت همچنان به نمایندگی از دولت سابق غنی ادامه می دهد. بدین ترتیب؛ رویکرد ضد طالبانی و تعامل هند با چهره ‌های جبهه مقاومت ملی بر پیچیدگی ‌های این امر افزوده است. ضمن آنکه، اتهامات فساد علیه سفیر پیشین افغانستان و کارمندان سفارت، نگرانی هایی را در مورد شفافیت و یکپارچگی تعاملات دیپلماتیک هند افزایش می دهد.

نهایتا باید اشاره کرد که رویکرد دوگانۀ هند جهت به رسمیت شناختن دولت فعلی طالبان، پیامدهای قابل توجهی برای روابط افغانستان و هند داشته و بر ضرورت شفافیت در سیاست خارجی هند نسبت به افغانستان و تعهد آن به ارتقای ثبات منطقه ای و حقوق بشر در منطقه تاکید دارد. احتمال آن می رود که رویکرد دوگانۀ هند مسبب دوراهی و معضلی دیپلماتیک گردد؛ چراکه این رویه می تواند روابط با کشورهایی دارای مواضعی متفاوت با طالبان را نیز تحت الشعاع قرار دهد. ضمن آنکه، این رویکرد دو پهلو و مبهم می تواند مانعی در توانایی هند برای ایجاد مشارکت های استراتژیک در منطقه گردد. علاوه بر این امکام آن وجود دارد که عدم جریانی از رسمیت شناسایی تمام و کمال، انزوای اقتصادی را به همراه داشته، و فرصت های تجارت و سرمایه گذاری هند با افغانستان را مختل سازد. ارائه کمک های بشردوستانه نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و وضعیت وخیم بشردوستانه در افغانستان را تشدید کند.

همچنین رویکرد مبهم و نامشخص هند می تواند مسبب نگرانی های امنیتی گردد؛ چراکه احتمال دارد بی ثباتی به کشورهای همسایه سرایت نموده و بر منافع امنیتی منطقه تأثیر بگذارد. از این گذشته، موضع مبهم و مردد هند می تواند به بی‌ ثباتی منطقه‌ ای دامن زده و فرصت‌ های همکاری منطقه ‌ای را در موضوعات حیاتی مانند مبارزه با تروریسم و توسعه اقتصادی مختل کند. این رویکرد نامشخص از سوی هند همچنین دیاسپورای افغانستان در هند را تحت تاثیر خود قرار داده و به طور بالقوه بر روابط فرهنگی و اجتماعی بین دو ملت نیز تأثیر  می گذارد.

منبع: www.eurasiareview.com