قانون «امر به معروف طالبان»؛ نظام مند سازی حذف زنان از سپهر اجتماعی

۲۲  شهریور (سنبله) ۱۴۰۳ – ۱۲ / ۹/ ۲۰۲۴

نویسنده: محمد سخی رضایی

برای شناخت یک گروه، سازمان و یا نهادی باید با استراتیژی و مانیفیست سیاسی آن آشنایی کامل داشت. زیرا این مانیست دیدگاه، ماموریت اهداف و ابزارهای تطبیق و تحقق آنها را دراختیار ما قرار می دهد. کتاب امارت اسلامی و نظام آن نیز از چنین اهمیت و جایگاهی برخوردار است. زیرا این کتاب دیدگاه و استراتیژی سیاسی طالبان در زمینه حکومتداری اسلامی را بیان می دارد. و مرجع کاملی برای درک ساختار فکری و مبانی رفتاری طالبان است. از جانب دیگر، بحث تغییر طالبان یکی از موضوعاتی بود که کشورها و گروه های طرفدار طالبان برای حمایت از این گروه و تعامل با آن پیش از سقوط نظام جمهوریت همواره به آن متوسل می شدند. طالبان پس از دوباره به قدرت رسیدن در ۲۴ اسد سال ۱۴۰۱ اقدامات متعددی را برای منزوی ساختن زنان، گروه های مذهبی و قومی در افغانستان انجام داده اند. آخرین مورد این اقدامات نظام مند توشیح قانون امر به معروف طالبان است که برمبنای کتاب امارت اسلامی و نظام آن تدوین شده است. با مراجعه به کتاب امارت اسلامی و نظام آن که استراتیژی مکتوب طالبان در مورد بنیان های فکری این گروه است و قانون امر به معروف که شیوه اجرای استراتیژی این گروه در زمینه ساز و کار فعالیت وزارت امر به معروف و نهی از منکر است، به طور نظام مند حقوق اقلیت‌های مذهبی را محدود می‌ کند و حقوق اساسی زنان و دختران افغان، به‌ویژه حقوق آن‌ها به برابری، امنیت و کرامت را نقض می کند و این امر همچنین به‌طور جدی چشم‌اندازهای افغانستان باثبات، فراگیر و مرفه را تضعیف می‌کند.

 در کتاب امارت اسلامی و نظام آن، ذیل عنوان «شروط الإمام و مواصفاته» و در بندِ سوم آن، یکی از اوصاف امامت را مرد بودن دانسته و در توضیح آن آمده است: «زیرا زنان به ماندن در خانه امر شده‌اند و اصل در مورد حالتِ آنها بر «ستر» است» (ص: ۸۰). و قانون امر به معروف اختیارات گسترده‌ای را به ماموران امر به معروف طالبان برای بازداشت خودسرانه و مجازات افراد داده است. این قانون به محتسبان طالبان اجازه می‌دهد تا وارد خانه‌های مردم شوند، در حریم خصوصی آنها دخالت کنند و طالبان با این اقدام فضای ترس و نظارت فراگیر را در سراسر جامعه افغانستان تشدید می‌کند. در ماده سیزده این قانون شیوه های نظام سرکوب و حذف زنان از حیات اجتماعی به شکل زیر بیان شده است.

1. ستر تمام بدن زن لازم است.
2. پنهان کردن روی زن به سبب ترس از فتنه ضروری است.
3. صدای زنان (بلند خواندن آهنگ ها، نعت ها و قرائت در مجمع) عورت است.
4. لباس زنان نازک، کوتاه چسپ نباشد.
5. زنان مسلمان مکلف اند که بدن و روی خویش را از مردان نا محرم پنهان کنند.
6. ستر زنان مسلمان و صالح از زنان کافر و فاسق از ترس فتنه واجب است.
7. نظرکردان مردان بالغ بیگانه به بدن و روی زنان و نظر کردن بالغ به مردان بیگانه حرام است.
8. هرگاه زن بالغ برای حاجت ضروری از خانه خویش بیرون رفت، مکلف است که صدا، روی و بدن خود را ستر نماید.

طالبان برای تحقق این دیدگاه خود نیاز دارد تا زنان را مرحله به مرحله از حقوق اساسی شان محروم بسازد. بنابراین، با ارائه این تعریف که ستر تمام بدن زن است، این استراتیژی طالبان حقوق بشر از جمله حقوق زنان و برابری جنسیتی را آنها را هدف قرار می دهد. زیرا زمانی که بتوان در جامعه این دیدگاه را القاء نمود که زن موجودی نابرابر با مرد است، بنیاد سایر تبعیض های نهادی علیه زنان در جامعه گذاشته می شود و راه برای سرکوب جنسیتی و در نهایت آپارتاید جنسیتی هموار می گردد.