زنان و طعم تلخ تناقضات در شمال و جنوبِ دیورند
۲۲ مهر (میزان) ۱۴۰۳ – ۱۳ / ۱۰/ ۲۰۲۴
اولین مرحله برگزاری جرگه ملی موسوم به “عدالت قومی پشتون ها” که از سوی جنبش تحفظ پشتون سازماندهی شد، روز شنبه (۱۲ اکتبر ۲۰۲۴) آغاز گردید. به گزارش رادیو آزادی، قرار بود که این جرگه رسما روز جمعه آغاز شود، اما به دلیل برخی مشکلات فنی و نرسیدن شماری از گروه های اشتراک کننده، یک روز با تاخیر آغاز شد. به هرروی، آنچه در جریان برپایی این تجمع گسترده، به خصوص پس از روی کار آمدن طالبان طی سه سال اخیر و رفتار شدیدا سختگیرانۀ آنها با زنان افغانستان مطرح و فراگیر شد، حضور آزاد و برجستۀ زنان در جرگه قومی پشتون ها بود.
انتشار این تصاویر واکنش های مختلفی از سمت کاربران فضای مجازی و همچنین شخصیت های سیاسی-اجتماعی افغان مطرح ساخت. از دید بسیاری از ناقدان و ناظران، طالبان با رفتار ددمنشانۀ خود؛ چهره ای متعصب از قوم پشتون و فرهنگی زن ستیز از سمت آنها را نشان می دهند؛ درحالی که منظور پشتین، رهبر جنبش تحفظ پشتون ضمن همراهی با زنان مبارز و عدالت خواه، درصدد حذف پیام غلط و جهالت آمیز طالبان از پشتون هاست.
همچنین بسیاری دیگر نیز براین باورند، در حالی که جرگۀ قومی پشتون ها شاهدِ حضور پررنگ زنان بوده است، اما زنان افغانستان تحت حاکمیت طالبان از هر نوع حضور اجتماعی محروم می باشند؛ محرومیتی که از سوی طالبان و با توجیه مغایرت حضور زنان در سیاست و اجتماع با دین اسلام مطرح شده است.
اما در شبکه های اجتماعیِ منعکس کنندۀ حرکتِ اخیر جرگۀ بزرگ پشتون ها و در نشان دادن نقش چشم گیر زنان در این حرکت تجمعی گسترده چنین آمده است که زنان پشتون فعالانه در جرگه ملی پشتون شرکت نموده و این واقعیت را برجسته می کنند که بار عمده عملیات نظامی چندین دهه در سرزمین خود را متحمل شده اند. بدین ترتیب، مشارکت آنها بر تأثیر عمیق این درگیری ها بر زندگی آنها تأکید دارد.
امرالله صالح سابق معاون رئیس جمهور پیشین افغانستان می گوید که حضور فعال و معنی دار زنان در جرگه بزرگی که از سوی جنبش تحفظ پشتون تنظیم شده، این پیام را انتقال می دهد که پشتون ها را نباید عقب مانده و زن ستیز، کلیشه سازی کرد.
همچنین عبدالکریم خرم، رئیس دفتر حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین و وزیر پیشین اطلاعات و فرهنگ افغانستان نیز در همین خصوص در صفحه ایکس خود نوشت که جرگۀ خیبر تا حال از نظر شکل مثلا حضور بی سابقۀ مردم خصوصا حضور زنان و از منظر محتوا بسیار غنی به نظر می رسد.
عبدالسلام ضعیف، از چهره های شناخته شده طالبان نیز از جرگه قومی پشتون ها در پاکستان حمایت کرده و این جرگه را «مرحله ای جدید از شکوفایی امیدها و فریاد مظلومان در برابر ظلم» توصیف کرد. عبدالسلام ضعیف، ابراز امیدواری کرده که اشتراک کنندگان این جرگۀ بزرگ پشتون ها در خیبر پختونخوا پاکستان، به اهداف خود نائل شوند.
اما رویکرد عبدالسلام ضعیف نسبت به تجمعی عدالت طلب که نقش زنان در آن نیز پر رنگ بوده است، در درجۀ نخست موضعِ پیچیده و نامشخص طالبان نسبت به مواضع ایدئولوژیک و موازین دینی خود را نمایان ساخته و در درجۀ بعد رویکرد متناقض طالبان نسبت به نقش زنان افغانستان و زنان دیگر کشورها (به طور مثال می توان به رفتار اخیر نیروهای طالبانی با زنان خارجی و چینی اشاره کرد) و تناقضات آشکار از ایدئولوژیِ صرفا تبلیغاتی و بی پایۀ طالبان را نمایان می سازد.
