کتابِ «آوای روستایی افغانستان: روایت هایی از یک جامعه قبیله ای»

۴ آذر (قوس) ۱۳۹۹ – ۲۴/ ۱۱/ ۲۰۲۰

– عنوان کتاب: “آوای روستایی افغانستان: روایت هایی از یک جامعه قبیله ای”
– نویسندگان: ریچارد تاپر و نانسی لیندیسفارن-تاپر
– ناشر: I.B. Tauris; Illustrated edition
– سال انتشار: ۲۰۲۰
– زبان: انگلیسی

ریچارد تاپر استاد برجسته دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن(SOAS) است. وی یک مردم شناس اجتماعی است که تحقیقات میدانی در حیطه ی قوم شناسی/مردم نگاری را در ایران، افغانستان و ترکیه انجام داده است. آثار منتشر شده از وی شامل: ۱- مرتع و سیاست: اقتصاد، منازعه و رسوم در میان عشایر شاهسون شمال غربی ایران؛ ۲- عشایر مرزی ایران: تاریخ سیاسی و اجتماعی شاهسون؛ ۳- اسلام و دموکراسی در ایران: اشکوری و تلاش برای اصلاح. وی همچنین با كتاب اقوام عشایر ایران، سینمای جدید ایران و طعم آویشن شهرت زیادی یافت.

نانسی لیندیسفارن-تاپر نیز سال ها در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن، به مطالعه مردم شناسی اجتماعی پرداخته است. همچنین وی نیز یه سری کارهای میدانی در ایران، افغانستان، ترکیه، سوریه، ولز و ایالات متحده انجام داده است. از جمله آثار وی می توان به: عروسِ معامله شده: سیاست، جنسیت و ازدواج در یک جامعه قبیله ای افغانستان؛ رقص در دمشق؛ ریشه های خشونت جنسی؛ مردانگیِ مغشوش: مردم نگاری تطبیقی؛ مردانگی های تحت لیبرالیسم اشاره کرد.

در معرفی این کتاب چنین آمده است که افغانستان در قرن بیستم در اروپا و آمریکا عملا ناشناخته بود. فارغ از جنگ تا دهه ۱۹۷۰، این کشور به عنوان سرزمینی دور افتاده و بیگانه دیده می شد که تنها گردشگرانی ماجراجو یا محققان از آن دیدن می کردند. کتاب صدایِ روستای افغانستان، گواهی برای این دوره ی کمتر شناخته شده از صلح، و جامعه و فرهنگی که از دست رفته می باشد. این کتاب توسط دو تن از مردم شناسان برجسته و مشهور خاورمیانه و آسیای میانه؛ ریچارد تاپر و نانسی لیندیسفارن-تاپر تهیه شده و این کتاب داستانی است که توسط پیر زَی ، یک جامعه روستایی افغان با حدود ۲۰۰ خانواده، که در شمال افغانستان کشاورزی می کرده و در تابستان گله های خود را به کوه های مرکزی هزاره جات می بردند، روایت شده است. این کتاب شامل مجموعه ای از روایت های جالب توجه، افسانه های محلی، قصه های عامیانه، و گفتگوهای جذاب است و بینشی بی سابقه از عمق و رنگ زندگی این افراد را ارائه می دهد. این داستان ها در اوایل دهه ۱۹۷۰ ثبت و نگاشته شده، و طیفی از خاطراتِ مهاجرت پیر زَی به شمال در نیم قرن پیش، تا دشمنی ها، درگیری های قومی و اقدامات خان های قدرتمند را دربر می گیرد.

همچنن در مطلبی نوشته شده توسط نانسی لیندیسفارن-تاپر در سایت انتشارات دانشگاه ادینبورگ، وی چنین می گوید: “در سال های ۱۹۷۱ و ۱۹۷۲ من و ریچارد تاپر نزدیک به یک سال با روستاییان افغانستان زندگی کردیم. پیر زَی ها حدودا ۲۰۰ خانوار در دو آبادی کوچک درنزدیکی سرپل درشمال افغانستان زندگی می کردند. آنها پشتو زبان، گله دار و کشاورزانی روستایی بودند؛ مردم فقیری که برای زنده ماندن در یک سیستم فئودالی فاسد بسیار سخت کار می کردند. آنها خونگرم، خوشرو، روشن فکر و سخت کوش بودند.

زمانی که متوجه شدند ما در حال انجام تحقیقاتی پژوهشی هستیم، مایل بودند تا به ما درنوشتن کتاب کمک کنند؛ می خواستند تا حرف هایشان شنیده و نوشته شود. زندگی آنها فوق العاده و تعهد ما نیز برای ثبت روایت هایشان پابرجا بود. به همین منظور، ریچارد وظیفه سنگینِ ترجمه بیش از ۱۰۰ ساعت ضبط صدا را بر عهده گرفت تا پیر زَی ها بتوانند داستانشان را به نقل از خودشان بیان کنند. «داستانِ مریم: شرح حالی قوم شناختی » (منتشر شده در بهار امسال در افغانستان ۳٫۱ ، ۲۰۲۰: ۲۷-۴۷) اولین ثمره این کار است. و همچنین کتابِ «صدای روستای افغانستان: روایت هایی از یک جامعه قبیله ای» نیز اثری دیگر از انعکاس صداهایی در افغانستان است که به ندرت شنیده شده اند. (Lindisfarne-Tapper, 2020)

به گفته ی توماس بارفیلد، استاد مردم شناسی دانشگاه بوستون ایالات متحده آمریکا، “این کتاب تصویری غنی و پرمغز از مردمی را نشان می دهد که پنجاه سال پیش، به وضوح زندگی و جهان پیرامون خود را در افغانستان از دیدگاه ها و منظری عمیقا شخصی توصیف می کردند. این کتاب به طور برجسته و درخشانی یک دوره ی زمانی را پوشش می دهد، که جنگ ناشناخته بوده و اعتقاد بر این بود که درگیری های محلی تنها از اختلافات بر سر زر، زن و زمین ناشی می شد.”

همچنین ترِوِر مارشند، استاد برجسته دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن براین باور است که، این کتاب فوق العاده جذاب است و از همان ابتدا توجه من را به خود جلب کرد. کتاب حاضر خوانندگان معاصر را با افغانستانی آشنا می کند که متأسفانه دیگر وجود ندارد، لیکن باعث درک و احترام عمیق تری نسبت به افغان ها به عنوان مردمانی خوش مشرب، پرشور، واقع بین و فرزانه خواهد شد؛ موجب می شود ما افغان ها را به عنوانِ یک انسان کامل و به تمام معنا و نه به عنوان “جنگجویان طالبان”، افراط گرایان مذهبی، و یا زنان بی صدا بشناسیم.

رابرت كانفیلد، استاد برجسته مردم شناسی فرهنگی-اجتماعی دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس آمریكا دررابطه با کتاب حاضر چنین می نویسد: “که آنچه باعث مردم شناسی می شود سنت و شیوه ی آن در گزارش قوم نگاری است: ما بیرون می رویم و به صحبت های مردم گوش می دهیم تا بتوانیم دنیای آنها و مشکلاتشان را بفهمیم و سپس با حداقل ویرایشِ آنچه شنیده و آموخته ایم گزارش می دهیم. این یک کتاب فوق العاده در بهترین شیوه و عُرفِ مردم نگاری است. نویسندگان در مورد سبک زندگی و طرز تفکری که زندگی پیر زَی ها را معنادار و عملی می کند؛ جزئیات زیادی جمع آوری کرده اند. این کتاب رنگ و بوی زیادی از زبان، اصطلاحات و مقوله های مهمی که برای آنها معنی دار است را حفظ کرده است. می توان گفت این یک اثر مثال زدنی، با بالاترین استاندارد گزارشات مردم شناسی است.”

همچنین ورونیکا دبل دی، نویسنده کتاب “سه زن هراتی” نیز دررابطه با کتاب حاضر چنین می نویسد: “پنجاه سال پیش، در پای آتش و فنجان های چای، زنان و مردان در این جامعه متحد و همبسته ی افغان، طعم ضبط داستان های خود را چشیدند. آنها تجاربشان از عشق، از دست دادن، فریب، انتقام، صلح، رسوایی، مهربانی و شادی را با صفا و خوش رویی تعریف کردند. این کارهای میدانی در بهترین حالت از صمیمیت و نزدیکی بوده و به زیبایی با متن گره خورده است.”

ازدیگر سو نیز دنیز کندیوتی، استاد دیگری از مطالعات توسعه در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی، دانشگاه لندن دررابطه با کتاب حاضر براین باور است که: “این کتاب با تلفیق تاریخ، قوم نگاری و روایت شفاهی، خواننده را به سفری هیجان انگیز در کشف سرزمین، مردم و سیاست افغانستان می برد. این کتاب گنجینه ای از مطالب در مورد شیوه های روزمره جامعه پیر زَی را در دهه ۱۹۷۰، از معیشت روستایی و سیاست قبیله ای گرفته تا سیاست خردِ اتحادهای ازدواج را ارائه می دهد. ترکیبِ پژوهشی ریز بین و روایتی روان و ساده، خواندن آن را برای هر کس که به افغانستان معاصر و به طور کلی تحول در جوامع قبیله ای علاقه مند است، ضروری می کند.”

و درنهایت، اورځلا نعمت، رییس واحد تحقیق و ارزیابی افغانستان (AREU) نیز دررابطه با این کتاب براین باور است که: “کار فوق العاده ریچارد تاپر و نانسی لیندیسفارن-تاپر ماهیتِ منحصر به فردی دارد و شاید بتوان گفت با تمرکز بر قوم نگاری روستاهای افغانستان و جایگاه زنان در سیاست های روستایی، یکی از منحصر به فردترین آثار درنوع خود است. این کتاب برای هر کسی که هدف آن درک بهتری از ژرفایِ ویژگی های فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی سیاسی روستایی افغانستان است، قویا توصیه می شود. کتابیست که باید خوانده شود.” (bloomsbury, 2020)

منابع:

– bloomsbury, (2020), “Afghan Village Voices: Stories from a Tribal Community”, https://www.bloomsbury.com/uk/afghan-village-voices-9780755600854/
– Lindisfarne-Tapper, Nancy, (2020), “My First Day in Camp with the Piruzai – Afghanistan, 1971”, https://euppublishingblog.com/2020/06/19/piruzai-afghanistan/