افغانستان در آستانه یک فاجعه بزرگ: گسترش بحران انسانی در میانه تعصب طالبان و تعلل جامعه جهانی
۱۱ مهر(میزان)۱۴۰۰-۲۰۲۱/۱۰/۳
تعصب در افغانستان
با قدرت گیری طالبان در افغانستان، این کشور وارد مسیر جدیدی از پیچیدگی های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و امنیتی شد. این گروه در حالی میراث دار وضعیتی آشفته و بغرنج شد و نشانه های قوی از بروز یک فاجعه انسانی را می دهد که خود هیچ برنامه و توانی برای مدیریت آن ندارد. درحقیقت ماه ها جنگ در افغانستان منجر به آوارگی، فقر و بیکاری تعداد زیادی از آوارگان داخلی شد. چنانکه بر اساس یادداشتی در وب سایت الجزیره« اکنون نیز تعداد آوارگان بیش از ۵۷۰۰۰۰ نفر است که حدود ۸۰درصد آن زن و کودک هستند. بیش از نیمی از آوارگان از پنج ولایت قندوز، بامیان، بادغیس، ننگرهار و تخار هستند. همچنین بر اساس برنامه جهانی غذا یک سوم جمعیت ۳۸ میلیونی افغانستان باناامنی غذایی مواجه اند. به طوری که دومیلیون کودک هم اکنون دچار سوتغذیه شدند. افغانستان حتی قبل از سقوط نیز با مشکلات زیادی ازجمله کمبود شدید موادغذایی رو به رو بود. بر اساس گزارش سازمان جهانی غذا حداقل چهار استان دایکندی، فاریاب، غور و بدخشان با سطح اضطراری کمبود موادغذایی رو به رو هستند». این شرایط چشم انداز فاجعه باری را برای افغانستان ترسیم می کند که در صورت عدم رسیدگی آن یک فاجعه بزرگ انسانی رخ خواهد داد.
بحران انسانی در افغانستان در حال افزایش است
به گزارش دیدبان حقوق بشر، افغانستان با فروپاشیِ اقتصادی بزرگی روبرو است. قیمت غذا و سایر ملزومات افزایش یافته است، این درحالیست که با روی کار آمدن طالبان اکثر بانک ها بسته شده و سازمان ملل متحد دسترسی محدود به پول نقد و کمبود احتمالی غذا را گزارش کرده است. پیش از تسلط طالبان، بیش از ۳۰ درصد کشور با ناامنی شدید غذایی روبرو بودند؛ اما تا زمان گزارش فوق الذکر از دیدبان حقوق بشر در ۳ سپتامبر ۲۰۲۰، این میزان به بیش از ۴۰ درصد رسیده است. همچنین در دسامبر ۲۰۲۰، صندوق کودکان سازمان ملل متحد، یونیسف، اعلام کرد که تخمین زده می شود از تقریبا هفت میلیون کودک زیر ۵ سال در افغانستان، ۳٫۱ میلیون نفر دچار سوء تغذیه شدید شده اند و “این بدان معناست که از هر ۲ کودک زیر ۵ سال ۱ نفر به خدمات درمانی مرتبط با سوء تغذیه فوری نیاز دارند تا بتوانند جان خود را نجات دهند. از سوی دیگر، ” اغلب کشورهای اهداکننده، بیشترِ کمک های بین المللی به نهادها و موسسات دولتی افغانستان را اندکی پیش و پس از تسلط طالبان بر این کشور متوقف ساختند. بانک مرکزی افغانستان نیز که اکنون تحت کنترل طالبان است از سیستم بانکداری بین المللی و دسترسی به ذخایر ارزی در خارج از این کشور منع شده است. سرمایه ی تقریبا ۹ میلیارد دلاری افغانستان به محض رسیدن طالبان به کابل در حساب های خارجی مسدود شد. بنا به گزارش ایالات متحده، همچنین صندوق بین المللی پول از اعتبار و دارایی های افغانستان از جمله حدود ۴۴۰ میلیون دلار با ارزش حق برداشتِ ویژه که در پاسخ به همه گیری کووید -۱۹ اختصاص داده شده بود، جلوگیری کرده است(hrw,2021).
به عبارت دیگر، پس از سقوط دولت گزارشهای متعددی از ایجاد بحران انسانی و اقتصادی گسترده در افغانستان به نشر رسید. به طوری که فیلیپو گراندی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان ماه گذشته گفت که یک بحران انسانی در داخل افغانستان در حال شکل گیری است. زیرا حدود نیم میلیون نفر پس از تصرف حاکمان جدید در این کشور جنگ زده آواره شدند. گراندی گفت که وضعیت بشردوستانه در افغانستان جنگ زده از قبل نیز بد بوده است. اما باتوجه به وضعیت جدید، مردم به شدت به غذا، دارو، سرپناه و سایر نیازهای زندگی محتاج هستند.
گسترش شتابان بحران انسانی در افغانستان در برابر تعلل جامعه جهانی
مقامات ارشد سازمان ملل متحد هشدار دادند که با فرارسیدن زمستان ممکن است میلیون ها افغان دسترسی به موادغذایی نداشته باشند و زندگی یک میلیون کودک در معرض گرسنگی و مرگ قرار بگیرد. آنتونیوگوترش دبیر کل سازمان ملل متحد در سخنرانی خود پیرامون رسیدگی به بحران افغانستان در کنفرانس عالی این سازمان که در ژنو برگزار شده بود مطرح کرد که:« از زمان تصرف طالبان در افغانستان، نرخ فقر در این کشور در حال افزایش است و خدمات عمومی نیز در حال سقوط». درحقیقت، نشانه های پیدایش بحران در افغانستان روز به روز در حال نمایان شدن است. در این میان کودکان افغان از قربانیان اصلی این بحران انسانی هستند. هنریتا فور مدیر اجرایی یونسیف در کنفرانس عالی سازمان ملل برای افغانستان گفت که« تقریباً ۱۰ میلیون دختر و پسر فقط برای زنده ماندن به کمک های بشردوستانه وابسته هستند. حداقل یک میلیون کودک امسال از سوء تغذیه شدید رنج می برند و در صورت نبود درمان صحیح جان خود را از دست خواهند داد».
همچنین از دیگر سو، طبق هشدار گروه های امدادرسانی بین المللی، سیستم مراقبت های بهداشتی در افغانستان در آستانه فروپاشی است و این جریان به ویژه با آغاز کاهش دما تهدیدی برای تشدید بحران بشردوستانه در این کشور خواهد بود. هزاران مرکز مراقبت های بهداشتی داروهای ضروری خود را تمام کرده اند. دو ماه است که پزشکان افغان دستمزد نگرفته اند و چشم اندازی از صدور فیش حقوقی نیز برای آنها دیده نمی شود. به گفته سازمان بهداشت جهانی، در هفته های اخیر مواردی از سرخک و اسهال افزایش یافته است.
به مدت دو دهه، کمک های بانک جهانی و سایر اهداکنندگان بین المللی باعث تقویت سیستم مراقبت های بهداشتی کشور شد، اما پس از قدرت گرفتن طالبان ، ۶۰۰ میلیون دلار کمک های بهداشتی را مسدود کردند. اکنون با گذشت بیش از یک ماه از زمان حکومت طالبان، تبعاتِ آن در حال رخ نمایی است. به گفته بانک جهانی، کمک های خارجی زمانی ۷۵ درصد از هزینه/مخارج عمومی کشور را تشکیل می داد، اما پس از در دست گرفتن کنترل کشور توسط طالبان در ۱۵ اگوست، ایالات متحده بیش از ۹ میلیارد دلار در حساب های بانک مرکزی افغانستان در آمریکا مسدود کرد و سرمایه گذاران بزرگ بین المللی مانند بانک جهانی و صندوق بین المللی پول نیز پرداخت ها را متوقف کردند. آنها بیمِ آن را دارند که طالبان سرکوب وحشیانه اولین دوران از حاکمیت خود، از ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ را مجددا اعمال کنند. گروه های اهدا کننده و دولت های خارجی در مورد یافتن راهی برای انتقال پول و منابع به افغانستان بدون قرار دادن آنها در دست طالبان در حال رایزنی هستند، اما تا آن زمان، مردم افغانستان هزینه سنگینی را پرداخت می کنند.
در این میان، فدراسیون بین المللی صلیب سرخ و جمعیت هلال احمر به دنبال ۳۸ میلیون دلار برای تأمین بودجه مراقبت های بهداشتی و سایر خدمات اضطراری در سراسر افغانستان است. استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد، از اهداکنندگان درخواست کرد تا به این سازمان در رسیدن به هدف ۶۰۶ میلیون دلاری خود برای پرداخت هزینه برنامه های بشردوستانه تا پایان سال کمک کنند. برخی از کشورها و سازمان های امدادی از دولت جدید طالبان خواسته اند که در ازای دریافت کمک، شرایط خاصی -مانند تضمین حقوق زنان- را رعایت کند و در مقابل اما برخی دیگر هشدار داده اند که مشروط کردن کمک ها، کشور را در فاجعه انسانی قرار می دهد. به گفته فدراسیون بین المللی جمعیت های صلیب سرخ و هلال احمر، در حال حاضر حدود ۱۸ میلیون افغان، تقریبا نیمی از جمعیت، نیاز فوری به کمک های بشردوستانه دارند.
بر اساس برنامه جهانی غذا، خشکسالی که بخش اعظم کشور را فرا گرفته است باعث کمبود شدید غذا شده است. به گفته ی مری الن مک گروتی، مدیر برنامه جهانی غذا در افغانستان “سقوط آزاد اقتصادی در افغانستان ناگهانی و بی وقفه بوده و شرایط سختی تشدید کرده است، زیرا این کشور با دومین خشکسالی شدید در سه سال اخیر دست و پنجه نرم می کند.” همچنین سازمان بهداشت جهانی هشدار داد که دو سوم از حدود ۲۳۰۰ مراکز بهداشت و درمان داروهای ضروری ندارند. درحال حاضر تنها حدود ۴۰۰ مرکز درمانی در حال فعالیت هستند و بیش از ۲۵۰۰ مرکز بهداشتی دیگر کار نمی کنند. همچنین بیش از ۲۰۰۰۰ کارمند این مراکز یا به دلیل تعطیل شدن آنها و یا قطع شدن حقوق شان بیکار هستند. که این امر خود نگرانی هایی را در مورد افزایش مرگ و میر ناشی از بیماری های اساسی و یا فرار مغزهای ایجاد کرده است زیرا پزشکان به دنبال کار و زندگی در جاهای دیگر یا ترک کشور هستند. (Huylebroek and Goldbaum,2021)
در نتیجه، افغانستان اکنون در آستانه بحران انسانی و اقتصادی قرار دارد. علی رغمِ این واقعیت که جامعه بین المللی به اهدای بیش از ۱٫۲ میلیارد دلار کمک های بشردوستانه و کمک های توسعه به این کشور متعهد شده است، به نظر می رسد که افغانستان همچنان در حال نزدیک شدن به نقطه بحرانی است. به گفته مدیر اجرایی برنامه جهانی غذا (WFP) 14 میلیون نفر در افغانستان -یک سوم از جمعیت- با ناامنی غذایی روبرو هستند. در این میان، خروج گسترده پناهندگان ممکن است به یک بحران منطقه ای تبدیل شود. گرچه واقعیت این است که افغانستان بیش از دو دهه می شود که دریافت کننده ی شماره یک از کمک های کشورهای بزرگ غربی بوده است؛ اما واماندگیِ کمک های بین المللی توسعه نیز باید با موشکافی بیشتری صورت گیرد. عوامل زیادی در بسط و توسعه این فاجعه نقش داشته اند:
اولین مشکل این است که ایدئولوژی به جای توسعه واقعی و حقیقی، اصلی ترین ملاحظات دولت های غربی بود. برای مدت طولانی، کشورهای غربی ایدئولوژی و شیوه های حکمرانی را از طریق کمک های خارجی صادر می کردند و کشورهای دریافت کننده را در شرایط تهدید به توقف کمک های مالی یا اعمال مستقیم تحریم ها به اصلاحات وادار می کردند. مشکل دوم پارانویای بیش از حد در مورد عدالت رویه ای (procedural justice) است. سازمان ملل متحد و بسیاری از نهادهای اهدا کننده ی بین المللی مدت ها قبل از سقوط دولت و پیشروی طالبان به کابل در ۱۵ اگوست به افغانستان کمک می کردند. حقیقت این است که طی ۲۰ سال گذشته، کمک های غربی به این کشور جنگ زده کمک موثری نکرده است. با وجود هزاران مشاور توسعه از زمینه های مختلف در سراسر کشور که هر کدام دستور کار و برنامه خود را دارند، نتیجه متعاقبا موازیه کاری های محلی/بومی و هدررفت منابع توسعه است.
سومین مشکل، اهداف توسعه تفکیکی است. تئوری های بین المللی کمک های توسعه ثابت می کنند که وقتی بحران انسانی ظاهر می شود، آسیب پذیرترین گروه ها اغلب بیشترین آسیب و ضربه را می بینند، بنابراین موثرترین ابزار برای مقابله با بحران، ترکیب مداخلات بشردوستانه با کمک های توسعه ای است. بر اساس برآوردهای سازمان ملل، نرخ فقر در حال افزایش، خدمات عمومی در حال سقوط است و با افزایش قیمت ها و اتمام پس انداز آنها بسیاری ممکن است تا پایان ماه غذا/مواد خوراکی نداشته باشند. به راحتی می توان گفت که تفکیک بین اهداف کمک های بشردوستانه اضطراری و کمک های توسعه/انکشافی، انگیزه مهمی است که در پشت فعل و انفعالات مداوم بحران نهفته است. مشکل چهارم این است که کمک ها به محلی برای فساد تبدیل شده است. تعهدات اولیه بشردوستانه برای افغانستان تا کنون از مرز یک میلیارد دلار گذشته است. هر قدر هم سخاوتمندانه باشد، بسیاری از عوامل مانند مفهوم، نحوه و هدف استفاده از وجوه مالیِ کمک ها باید مورد بازنگری قرار گیرد. اگر جامعه غربی خارج از چارچوب همیشگی فکر نکند و استکبار قدرت را از بین نبرد، حل بحران بشردوستانه در افغانستان دشوار خواهد بود (Wei,2021).
در همین رابطه نگرانی های زیادی هم در خود افغانستان و هم در سطح بین الملل درباره نحوه کمک رسانی به مردم افغانستان تحت تسلط طالبان وجود دارد. چراکه همانطور که آمد افغانستان یکی از بدترین ناامنی های غذایی را سطح جهان در حال تجربه کردن است. در حقیقت، به دلیل مشکلات اقتصادی و امنیتی دوام دار، خشکسالی های متعدد و سیل در سال های اخیر، گرسنگی در افغانستان از سال ۲۰۱۴ به میزان قابل توجهی در حال افزایش بوده است. از طرف دیگر، چالش های امنیتی مانند درگیری های مسلحانه از ابتدای سال ۲۰۲۱ که منجر به بیجاشدن حدود ۵۵۰ هزار نفر شد، سطوح بالایی از ناامنی غذایی را رقم زد. چراکه افرادی که مجبور به ترک خانه خود شدند. همچنین، در کنار خشکسالی و سیل های سال های اخیر که ضربه های سنگینی بر پیکره اقتصاد کشور وارد کرد، همه گیری بیماری کرونا نیز بر شدت بحران افزود. به گونه ای که کرونا منجر به افزایش مواد غذایی، افزایش بیکاری و ازدست دادن درآمد و نابودی زنجیره های تامین مواد غذایی شد. هزینه مواد غذایی اصلی مانند شکر و گندم تا ۲۳درصد افزایش یافت که این برای بسیاری از افغان ها غیرقابل تحمل بود. با این حال کنترل طالبان در افغاسنتان این شرایط را وخیم تر خواهد کرد. دولت قبلی افغانستان به شدت به کمک های خارجی ها وابسته بودند به طوری که حدود ۸۰ درصد بودجه کشور از این طریق تامین می شد. اما حالا ایالات متحده و جامعه بین المللی بسیاری از این کمک ها را متوقف کرده است. علاوه بر این، تحریم های دوام دار ایالات متحده و سازمان ملل متحد علیه طالبان، ارائه کمک های اقتصادی، انکشافی و بشردوستانه را پیچیده تر خواهد کرد.
با این حال، جامعه بین المللی نباید اشتباهات گذشته خود را تکرار کند و سایر دولت های خارجی به جای تکرار اشتباهات گذشته باید سازمان های امدادی را توانمند سازند تا در زودترین زمان غذا و سایر خدمات را به افغان ها ارائه دهند. دولت ایالات متحده و جامعه بین المللی باید از سیاسی کردن کمک ها برای جلوگیری از تشدید بحران انسانی خودداری کرده و به افغان ها کمک کند تا در آینده به غذا دسترسی داشته باشند(Lutz and Kurtzer,2021).
درغیراینصورت ابعاد فاجعه در افغانستان عمیق تر خواهد شد. چراکه طبق پیش بینی سازمان ملل،۹۷ درصد مردم افغانستان زیرخط فقر قرار خواهند گرفت. بر اساس گزارش برنامه توسعه این سازمان در صورت توقف کمک های مالی از سمت جامعه جهانی به افغانستان حدود ۹۷ درصد مردم افغانستان تا اواسط سال ۲۰۲۲ زیرخط فقر قرار خواهند گرفت. در این میان باتوجه هشدارهای متعدد از وقوع فاجعه انسانی در افغانستان، در ماه گذشته نشستی در ژنو در همین رابطه برگزار کرد تا بتواند کمک های بشردوستانه ای را به افغانستانی که در آن کودکان و زنان بیش از هرزمان دیگری به حمایت جامعه جهانی نیاز دارند، بفرستند. علاوه بر این ارسال کمک های بشردوستانه به افغانستان نیز مورد بررسی کشورهای مختلف نیز قرار گرفته است. چنانکه ماه گذشته نشستی با حضور شش کشور چین، ایران، تاجیکستان، ترکمنستان، پاکستان و ازبکستان در مورد تحولات افغانستان و ارسال کمک های بشردوستانه برگزار شد. همچنین ازبکستان در دیدار با مقامات طالبانی کمک های بشردوستانه ای را به افغانستان اهدا کرد.
آیا دولت جدید طالبان می تواند این بحران ها را مدیریت کند؟
با عمیق تر شدن بحران و نبود برنامه جدی برای مدیریت آن، ظرفیت فنی طالبان برای مقابله با این چالش ها زیرسوال رفته است. جلسات متعددی در این مورد بین رهبران طالبان صورت می گیرد که هیچ اطلاعات دقیقی در مورد چگونگی رسیدگی به مشکلات رو به افزایش ازجمله خطر فروپاشی اقتصادی به نشر نرسید. این در حالی است که طالبان هیچگاه با چنین مسائلی رو به رو نبوده اند. حتی در طی دوران حکومت داری پنج ساله این گروه در افغانستان آنها با مسائل امروز مواجه نشده بودند. در نتیجه آنها نیروهای متخصص در این رابطه نیز ندارند. به طور مثال در یکی از جدیدترین انتصاب های این گروه، محمد ادریس به عنوان رئیس بانک مرکزی افغانستان منصوب شد. شخصی که تحصیلات و تجربه کاری در این زمینه را ندارد.
اما اکنون طالبان یک برگ برنده در دست دارد آن هم میزان فساد این گروه است. درواقع یکی از مزایای طالبان در مدیریت بهتر بحران به ویژه در بخش اقتصاد این است که نسبت به پیشنیان خود فساد کمتری دارند. اما قطعا این مسئله به حل بحران کمک نخواهد کرد. از طرف دیگر، طالبان از نظر مالی بسیار در تنگنا قرار دارند. دولت قبلی حدود ۷۵ درصد بودجه خود را از طریق کمک های جامعه جهانی دریافت می کرد که اکنون این کمک های یا متوقف شده اند و یا محدود و یا هم منوط به عملکرد طالبان در افغانستان هستند. به طور مثال، تقریبا ۹ میلیارد دلار ذخیره بانک مرکزی در آمریکا مسدود شده است. بانک جهانی ۴۶۰ میلیون دلار کمک خود به افغانستان را مسدود کرده و همه پروژه های خود را متوقف کرده است. همچنین اتحادیه اروپا ۱٫۲ یورو کمک های توسعه ای برای افغانستان را مسدود کرده است. این در حالی است که کارمندان بسیاری حدود چندماه است که هنوز حقوق خود را دریافت نکرده اند. چنین اقداماتی «موجِ شوک مالی» را در سراسر کشور ایجاد کرده است حتی قبل از این بهای مواد غذایی در کشور رو به افزایش بوده است. بنابراین اگر طالبان نتواند باتوجه به ظرفیت های کشور و تعدیل خود این کمک ها و حمایت جامعه جهانی را به دست بیاورد قطعا از هم فروخواهد پاشید.
دولت های اهداکننده سازمان های بین المللی چگونه می توانند کمک کنند؟
سرعت پیروزی طالبان جهان را شگفت زده کرد. اکنون این دولت نوپا به دنبال به رسمیت شناختن خود از سمت جامعه جهانی است. این در حالی است که اختلافات زیادی بین جامعه جهانی در مورد به رسمیت شناختن طالبان وجود دارد. امری که در قطعنامه ۳۰ آگوست شورای امنیت سازمان ملل متحد با رای ممتنع چین و روسیه خود را نشان داد. همچنین به نظر می رسد مسائل مربوط به رسمیت شناختن طالبان، لغو تحریم ها و مشروط بودن کمک های توسعه ای در ماه های آینده به بحث جدی کشورهای جهان تبدیل خواهد شد.
درنتیجه هم طالبان و هم قدرت های خارجی باید به سرعت برای بهبود وضعیت اضطراری بشردوستانه در افغانستان اقدام کنند. طالبان باید به وعده های خود مبنی بر دسترسی بدون محدودیت برای کارمندان سازمان های بشردوستانه عمل کنند.بدون اینکه کمک ها را به خزانه های انتقال بدهند. ایالات متحده و اتحادیه اروپا که بزرگترین اهداکنندگان در بیست سال گذشته بوده اند، باید با تشکیل یک کنفرانس خیرین از طریق فضای مجازی خلاهای کمک های بشردوستانه که توسط سازمان ملل متحد مشخص شده را پر کنند و به وعده های خود مبنی بر ادامه حمایت از مردم افغانستان عمل کنند. سازمان ملل متحد باید هماهنگ کننده کمک های بشردوستانه اهداگنندگان در افغانستان و طالبان برای مذاکره در مورد ارائه کمک ها باشند. سازوکارهای معافیت از تحریم ها حداقل در کوتاه مدت به صورت فوری انجام شود تا راهی برای اراسل کمک ها وجود داشته باشد. جامعه بین المللی باید استقرار مسیرهای هوایی بشردوستانه را تسهیل کند و برای از سرگیری سفرهای هوایی غیرنظامی در اسرع وقت تلاش کند(reliefweb,2021).
همچنین دولت های اهدا کننده در ارائه ی بودجه/منابع مالی باید طالبان را تحت فشار قرار دهد تا به همه مکاتب اجازه فعالیت داده و به ویژه به دختران و زنان اجازه دهد در همه سطوح بدون هیچ ترس و تهدیدی به تحصیل بپردازند. همچنین در بخش سلامت، نقش اصلی سازمان های غیردولتی ارائه خدمات به نمایندگی از دولت بوده است. آنها نمی توانند جایگزین سیستم دولتی شود که به بودجه بین المللی وابسته بوده است. طالبان باید اجازه دهند که آن سیستم همچنان برقرار باشد و متعهد شود که در ارائه خدمات تبعیض قائل نشود. در غیر اینصورت با پافشاری طالبان بر مواضع خود مانند عدم به کارگیری از نیروهای متخصص از طریق ایجاد موانع بر سر مسیر آنها(که موجب فرار مغزها و بی رغبتی از حضور در کشور می شود) و ارائه قوانین سختگیرانه و تعلل جامعه جهانی افغانستان خیلی زود از درون خواهد پاشید و فاجعه ای بزرگ رخ خواهد داد.
منابع
– hrw, (2021), “Afghanistan: Humanitarian Crisis Needs Urgent Response”, https://www.hrw.org/news/2021/09/03/afghanistan-humanitarian-crisis-needs-urgent-response.
Reliefweb,(2021), “Afghanistan’s growing humanitarian crisis”, Afghanistan’s growing humanitarian crisis – Afghanistan | ReliefWeb.
Lutz, Jamie, Kurtzer, Jacob,(2021), “What the Taliban Takeover Means for Food Security in AFGHANISTAN”, What the Taliban Takeover Means for Food Security in Afghanistan | Center for Strategic and International Studies (csis.org).
Wei, Song, (2021), “Humanitarian crisis in Afghanistan exposes longstanding problems of Western development aid”, https://www.globaltimes.cn/page/202109/1235402.shtml
Huylebroek, Jim and Goldbaum, Christina, (2021),”As Need in Afghanistan Grows Dire, Aid Groups Plead for Help”, https://www.nytimes.com/2021/09/30/world/asia/afghanistan-aid.html.