افزایش فقر؛ ره آورد طالبان برای مردم افغانستان
۵ آبان (عقرب) ۱۴۰۳ – ۲۶ / ۱۰/ ۲۰۲۴
محمد سخی رضایی
فقر یکی از پدیده های اجتماعی است که درحال حاضرمیلیون ها تن در افغانستان با مشکلات و فشارهای آن دست و پنجه نرم می کنند. با بازگشت طالبان به قدرت در ۲۴ اسد/ تیر ۱۴۰۰، افغانستان باردیگر به مصداق این شعر شهید سید اسماعمیل بلخی تبدیل شد:
دیگران را به فلک سبقت دانش به دوام
رفتن ما به عقب هم به دوام است اینجا
بدون شک با بازگشت طالبان به قدرت، تمام دست آورهای دمکراتیک افغانستان ازبین رفت. و روند عقبگرد افغانستان در عرصه های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی کلید خورد. با نگاهی به پیش بینی رشد اقتصادی افغانستان از نظر صندوق بین المللی پول در سال ۱۴۰۰ و وضعیت رشد اقتصادی کشور در سال ۱۴۰۳، به چشم انداز روشن تری در این زمینه می توان دست یافت. رشد اقتصادی افغانستان در ابتدای سال ۱۴۰۰ خورشیدی ۳٫۴ درصد پیش بینی شده بود. اما با سقوط حکومت قبلی، قطع کمک های بین المللی و مسدود شدن ذخایر ارزی افغانستان، رشد اقتصادی به بدترین وضعیت یعنی منفی ۱۲٫۳ درصد رسید. با ادامه روند سیاست های سرکوب طالبان در داخل کشور و حذف گروه های مذهبی، قومی و جنسیتی و عدم تعامل سازنده طالبان با جامعه جهانی، بانک جهانی در گزارش سال ۱۴۰۳ خود آینده اقتصاد افغانستان را دست کم تا سال ۲۰۲۵ “تاریک” بیان کرده است.
در گزارش بانک جهانی آمده است که در دو سال گذشته پس از تسلط طالبان اقتصاد افغانستان انقباض شدید ۲۶ درصدی داشته است. در حال حاضر حدود نیم جمعیت افغانستان در دام فقر گیر افتاده اند و بیشتر از ۱۵ میلیون نفر دچار کمبود مواد غذایی می باشند که ۸ میلیون آنها را کودکان تشکیل می دهند.
در تازه ترین مورد براساس گزارش جدید فدراسیون بین المللی جمعیت های صلیب سرخ و هلال احمر بیش از ۱۴۴ هزار کودک و زن باردار در قندهار به سوء تغذیه حاد مبتلا هستند. این خبر از آن جهت دارای اهمیت خاص است که قندهار، جایی است که یک نیروی نظامی پرهزینه برای محافظت از هبت الله آخند زاده تشکیل شده است و از طرف دیگر طالبان بر مبنای سیاست تبعیض آمیز خود بخش بزرگی از کمک های نهادهای بین المللی را به مناطق پشتون نشین و به خصوص قندهار توزیع می کنند.
سیاست های داخلی و خارجی افغانستان در ابعاد مختلف پیامدهای منفی برای این کشور داشته است. اما در اینجا بیشتر به پیامدهای اقتصادی این سیاست ها می پردازیم.
افزایش میزان بیکاری
طالبان برمبنای رویکرد ایدئولوژیک-قومی این گروه، اکثریت مطلق کارمندان حکومت پیشین، به ویژه اقوام غیر پشتون و به طور خاص هزاره ها را از کار برکنار کرد. و به‌جای آنها اعضای خود را منصوب کرد. در نتیجه ادامه این سیاست حذف گروه طالبان حدود یک میلیون نفر بیکار شدند و حدود یک میلیون خانواده تحت تأثیر این بیکاری قرار گرفتند.
حذف زنان از عرصه اقتصادی
طالبان پس از تسلط دوباره بر افغانستان، سیاست حذف زنان از عرصه های مختلف از جمله بخش اقتصادی را با قدرت اعمال کردند و آن را در صدر برنامه های خود قرارداند. در نتیجه، طالبان پس از تسلط بر افغانستان کارمندان زن را از ادارات دولتی اخراج کردند، سپس آنان را از کار در سازمان های بین المللی و داخلی ممنع کردند و پس از آن کسب و کارهای بزرگ و کوچک تحت مدیریت زنان را نیز مسدود کردند. محدودیت های اعمال شده توسط طالبان بر اشتغال زنان تاثیرات شدیدی بر خانواده هایی داشته است که زنان نان آور خانواده هستند. در نتیجه این سیاست ها، بسیاری از این زنان و به خصوص زنان بیوه سرپرست خانواده، در شرایط کنونی قادر به کار در بیرون نمی باشند و همه چیز خود را از دست داده اند.
کاهش کمک های بشردوستانه
سیاست های ضد حقوق بشری طالبان و مداخله این گروه در توزیع کمک های بشردوستانه و سوء استفاده طالبان از این کمک ها، باعث شد که بسیاری از کشورها یا کمک مالی خود را به افغانستان بدون سر و صدا قطع کنند و یا میزان آن را کاهش دهند. در نتیجه، سازمان ملل متحد برای امداد رسانی به نیازمندان در افغانستان در سال جاری میلادی ۳.۰۶ میلیارد دلار درخواست کرده بود، اما باگذشت بیش از هشت ماه، تنها ۲۵ درصد این بودجه تأمین شد.
این سازمان به دلیل کاهش کمک های مالی، مجبور گردید بسیاری از برنامه های خود را برای حمایت از افراد آسیب پذیر قطع کنند و تعداد دفعات توزیع کمک غذایی را نیز کاهش دهند.
فرار سرمایه از کشور
براساس گزارش بیزنس انسایدر حدود یک میلیارد دلار ارز و طلا از افغانستان در آستانه سقوط دولت غنی از کشور خارج شده بود. روند خروج ارز پس از سقوط کابل شدت بیشتری گرفت و تجار بزرگ و کوچک سرمایه های خود را به کشورهای همسایه افغانستان، کشورهای عربی و به ویژه امارات متحده عربی انتقال دادند. این امر منجر به کاهش چشمگیر قدرت خرید دارایی های کشور گردید و هزینه واردات کالا و دست یابی به تسهیلات خارجی را افزایش داد.
بازگشت دوباره طالبان به قدرت سبب شد تا تمام دستاوردهای دموکراتیک افغانستان از بین برود. افزایش فقر یکی از پیامدهای ناگوار قدرت گرفتن دوباره طالبان در افغانستان به شمار می رود. طی سه سال گذشته میزان فقر و نداری در بین خانواده ها در افغانستان هر روز عمیق تر و گسترده تر شده است و مردم این کشور با گذشت هر روز بیشتر در چرخه فقر و نداری غرق می شوند. و زنان و کودکان از جمله قربانیان اصلی تشدید فقر در افغانستان می باشند که تحت تاثیر نا امنی غذایی شدید قرار گرفته اند. لبخند فقر در افغانستان یکی از ره آوردهای تلخ دور دوم امارات اسلامی برای مردم افغانستان به شمار می رود.